سينما تمدن يا ته ميدون
به گزارش آخرین نیوز، شرق نوشت: نسل جديد، امروزه خيابان مولوي (اسماعيل بزاز) را به‌دليل اينكه اين ناحيه بورس مواد دخانيات، حبوبات، حلب‌هاي روغني و پارچه شده است، مي‌شناسند و شايد كمتر كسي بداند در دل اين خيابان تاريخي، قديمي‌ترين سينماي تهران به نام سينما تمدن وجود داشته است كه اين خيابان بايد ارزش فرهنگ و تاريخي خود را مديون اين سينما باشد.
سينمايي كه سابقه‌اي 80 ساله دارد، اما متاسفانه امروز ديگر اثري از اين سينماي باقدمت باقي نمانده؛ سينمايي كه در آن براي هميشه بسته و به انبار كالا تبديل شده است.
تاسيس سينما تمدن (ته ميدون)
سينما تمدن را مي‌توان جزو نخستين‌هاي سينماهاي تهراني به شمار آورد كه در زمان سلطنت پهلوي اول در سال 1308 هـ.ش، اولين سينماگر تاريخ ايران به نام «خان بابا معتضدي» در چهارراه اسماعيل بزاز (تقاطع اسماعيل بزاز و سيروس) احداث كرد.
اين ساختمان كه در ورودي آن در خيابان مولوي جنب گاراژي باز مي‌شد در ابتدا قرار بر اين بود كه اين عمارت، مسافرخانه شود، اما با دست‌هايي از پشت پرده شهرباني، سينما جاي مسافرخانه فرضي را گرفت. سينمايي با سالن مختلط كه زنان هم حق ورود به اين سينما را داشتند. نخستين فيلمي كه در اين سالن به تماشا درآمد، فيلمي فرنگي، ساخته ريشارد تالماج بود كه بهاي بليت آن يك، دو و سه ريال تعيين شده بود؛ به‌طوري‌كه در سال‌هاي نخست هفته‌اي بين 50 تا 60 تومان درآمد داشت.
اين سالن سينما تا دهه 30 شمسي همچنان فروش خوبي داشت و با توجه به اينكه دو سالن سينمايي زمستاني و تابستاني داشت، تماشاگرهاي زيادي را به خود جلب مي‌كرد.
اما پس از تقريبا دو دهه از تاسيس آن، با احداث سينماهاي ديگر در خيابان‌هاي اعيان و اشرافي مانند لاله‌زار، نادري و... و همچنين در جنوب قرار گرفتن خيابان مولوي در تهران و با ورود افراد خلافكار و معتاد و اراذل و اوباش به اين سينما، از تعداد تماشاچيان اين سينما كاسته شد به‌طوري كه برخي از كسبه قديمي خيابان مولوي اعلام داشتند كه هرگز پا به اين سينما نگذاشته‌اند. يكي از فروشندگان آن منطقه كه سابقه بسيار زيادي هم دارد، در پاسخ به سوالم كه چه فيلم‌هايي را در اين سينما ديده‌اي، گفت: هيچ فيلمي. براي اينكه كمتر كسي جرأت مي‌كرد پا درون اين سينما بگذارد.
علتش را كه جويا شدم، فهميدم به‌دليل وجود جو نامناسب و حضور اراذل و اوباش بوده و مردم تقريبا ترجيح مي‌دادند كه به جاي سينما تمدن يا به اصطلاح خودشان «ته ميدون» به سينماهاي بالاي شهر بروند. البته مالك و صاحب سينما براي عوض كردن طرز فكر مردم، در دهه 50، اسم سينما را به «زرين» تغيير نام داد و سعي كرد با ايجاد تغييراتي فضا را بهتر كند؛ با اين حال تغيير اسم، در جلب مشتريان اثربخش نبود تا اينكه بعد از 70 و اندي نمايش فيلم؛ صاحب سينما در سينما را بست و آنجا را فروخت اما به دليل برگشت چك‌هاي فروشنده، دوباره سينما به صاحب اصلي‌اش بازگردانده شد كه امروزه به گفته مولوي‌نشينان، آنجا تبديل به انبار كالا شده است هرچند كه ظاهر آن به بنايي متروكه مي‌ماند.
گزارشي طنزآميز از سينما تمدن
روزنامه خواندني‌ها در مورخ 29/1/1326 گزارشي از سينما تمدن به صورت طنز تهيه كرد كه ذكرش خالي از لطف نيست:«سينما تمدن يكي از سينماهاي ارزان‌قيمت شهر در نوع نمايش و شكل برخورد با مشتريانش، شهره خاص و عام است. به ديوار سينما به جاي تابلو «استعمال دخانيات ممنوع» نوشته شده «بر پدر و مادرش لعنت كه سيگار و چپق و ترياك بكشد!» در بوفه سينما به جاي بستني و آجيل، سيراب و شيردان موجود است و بوفه‌چي وسط سالن داد مي‌زند: شيردون يك قرون، سيرابي ده‌شاهي.
ته سالن يعني محل بليت‌هاي يك ريالي، عوض نيمكت و صندلي، زيلو پهن كرده‌اند. با وجود آنكه فيلم‌هاي فعلي ناطق است مثل زمان سابق يك مترجم وسط سالن راه مي‌رود و با لهجه داش‌وار مثل مرشدها، فيلم را براي مشتري‌هاي بي‌سواد ترجمه مي‌كند و مشتري‌هاي يك قراني، قبل از شروع فيلم، سيني كباب را جلو گذاشته و مشغول خوردن مي‌شوند.»
جالب است بدانيد كمي پيش از انقلاب در سالن سينما آسيا، يك تابلو نقاشي فانتزي از سينما تمدن نصب شده كه در آن زني چادر به كمر بسته مشغول گوشت كوبيدن در هنگام نمايش فيلم و زني ديگر درحال سر و پا گرفتن بچه‌اش در سالن ديده مي‌شود كه هم‌اكنون اين تابلو در انبار سينما آسيا موجود است.
البته در آنچه كه روزنامه خواندني‌ها در آن تاريخ به تصوير كشانده بود فارغ از جنبه طنزآميز بودن آن، كمي هم اغراق وجود دارد اما با اين حال چيزي كه قابل توجه است اين است كه سينماهاي ديگري در خيابان مولوي هستند كه همچنان مشغول نمايش فيلم‌هاي چندماهه گذشته هستند، روي در ورودي سينماها، تابلو زده شده است: «ورود افراد معتاد اكيدا ممنوع» اين تابلو شايد زنگ خطري باشد كه اعلام كند در اين چند دهه، هنوز اين محله حال و هواي سابقش را حفظ كرده و دولت و شهرداري در صدد تغيير اين فرهنگ برنيامده‌اند، هرچند كه مي‌شود برخي نشانه‌هاي اميدواركننده‌اي در مورد وضعيت سينماهاي اين منطقه را حس كرد.
