نرم افزارهای جاسوسی (Spyware)

نرم افزارهای جاسوسی (Spyware)
اینترنت با سرعتی باورنکردنی همچنان به رشد خود ادامه می دهد و این پدیده نسبتا" جدید بشریت مورد توجه تمامی افراد و سازمان ها با اهداف مثبت و منفی قرار گرفته است.استفاده از اینترنت برای آگهی های تجاری و بازرگانی از جمله موارد فوق است. در صورتی که فرآیند پخش آگهی های تجاری با آگاهی و رضایت استفاده کننده اینترنت باشد،نمی توان چندان بر آن خرده گرفت ولی در صورتی که فرآیند فوق بدون آگاهی و یا کسب مجوز کاربران انجام شده و با نصب یک برنامه ناخواسته از سیستم های آنان برای ارسال آگهی های تجاری استفاده شود، حریم خصوصی کاربران در معرض تهدید قرار گرفته و این موضوع می تواند پیامدهای بمراتب خطرناکتری را بدنبال داشته باشد و آن زمانی است که اینگونه نرم افزارها از محدوده وظایف خود تعدی نموده و اقدام به جمع آوری و ارسال اطلاعات شخصی کاربران، بدون آگاهی و رضایت آنان می نمایند. ما امروزه شاهد تولد نسل جدیدی از نرم افزارهای جاسوسی می باشیم که از آنان با نام Spyware یاد می گردد. نصب اینگونه نرم افزارهای ناخواسته، مسائل متعددی را برای کاربران بدنبال خواهد داشت.
● SpyWare چیست؟
Spyware، نرم افزاری است که اقدام به جمع آوری اطلاعات شخصی بدون آگاهی و یا اجازه کاربران می نماید. اطلاعات جمع آوری شده می تواند شامل لیست سایت های مشاهده شده توسط کاربر و یا اطلاعات بمراتب حساس تری نظیر نام و رمز عبور باشد. به این نوع برنامه ها adware نیز گفته می شود. نرم افزارهای فوق پس از نصب بر روی کامپیوتر، قادر به ارسال آگهی های تجاری pop-up، هدایت مرورگر به وب سایت هائی خاص، ارسال لیست سایت های مشاهده شده توسط کاربر و یا مانیتورینگ عملکرد کاربران در زمان اتصال به اینترنت می باشند. برخی از برنامه های Spyware، قادر به ردیابی و تشخیص اطلاعات تایپ شده از طریق صفحه کلید نیز می باشند. با توجه به انجام پردازش های اضافی توسط اینگونه نرم افزارها، سیستم های کاربران کند و کارآئی آنان بطرز محسوسی کاهش خواهد یافت. در صورت دریافت موزیک از طریق برنامه های اشتراک فایل، بازی های رایگان از سایت های ناامن و یا سایر نرم افزارها از منابع ناشناخته، شرایط لازم به منظور نصب اینگونه نرم افزارها و در نهایت آلودگی سیستم فراهم می گردد.
● نحوه تشخیص Spyware
علائم زیر می تواند نشاندهنده نصب Spyware بر روی یک کامپیوتر باشد:
▪ نمایش مستمر پنجره های pop-up آگهی
▪ هدایت ناخواسته کاربران به وب سایت هائی که هرگز نام آنان در مرورگر تایپ نشده است.
▪ نصب Toolbars جدید و ناخواسته در مرورگر وب
▪ تغییر ناگهانی و غیرمنتظره صفحه اصلی مرورگر (home page)
▪ تغییر موتور جستجوی مرتبط با مرورگر پس از کلیک بر روی دکمه Search همراه مرورگر
▪ عدم عملکرد صحیح برخی کلیدها در مرورگر (نظیر کلید Tab زمانی که بر روی فیلدهای یک فرم حرکت می شود )
▪ نمایش تصادفی پیام های خطاء
▪ کاهش ملموس سرعت کامپیوتر در زمان فعال نمودن برنامه ها و یا انجام عملیاتی خاص (ذخیره فایل ها و ...)
▪ فعال شدن مرورگر و بدنبال آن وب سایت های آگهی بدون انجام عملیاتی خاص توسط کاربر
▪ عدم کارکرد صحیح لینک های همراه یک برنامه
▪ توقف ناگهانی و غیرمنتظره مرورگر وب
▪ عدم عملکرد صحیح برخی از عناصر سیستم عامل و یا سایر برنامه ها
● نحوه پیشگیری از نصب Spyware
عدم کلیک بر روی لینک های موجود در پنجره های pop-up. با توجه به این که پنجره های pop-up اغلب محصول و یا نوع خاصی از Spyware می باشند، کلیک بر روی آنان می تواند باعث نصب یک نرم افزار Spyware گردد. برای بستن این نوع پنجره ها از آیکون "X" در titlebar استفاده گردد (در مقابل لینک close همراه پنجره).
پاسخ منفی به سوالات ناخواسته: در صورت برخورد با جعبه های محاوره ای که درخواست اجرای یک برنامه را نموده و یا قصد انجام عملیات خاص دیگری را دارند، همواره گزینه NO و یا Cancel انتخاب گردد.در موارد خاص می توان از آیکون "X" موجود در titlebar استفاده نمود.
دقت لازم در خصوص دریافت نرم افزارهای رایگان از اینترنت: سایت های زیادی اقدام به ارائه Toolbar های سفارشی و یا ویژگی های خاص دیگری می نمایند. تا زمانی که نسبت به ایمن بودن این نوع سایت ها اطمینان حاصل نشده است، نمی بایست فایل و یا برنامه ای را از طریق آنان Download نمود.
عدم کلیک بر روی لینک های موجود در Email که ادعای ارائه یک نرم افزار Anti-Spyware را دارند. نظیر ویروس های کامپیوتری، لینک های موجود در نامه های الکترونیکی ممکن است اهداف سودمندی را دنبال ننموده و نصب Spyware بر روی سیستم شما را بدنبال داشته باشند.
علاوه بر موارد فوق و خصوصا" در مواردی که احساس می شود بر روی کامپیوتر Spyware نصب شده است و قصد داشته باشیم عملکرد آن را به حداقل مقدار خود برسانیم می توان عملیات زیر را انجام داد:
اعمال محدودیت در رابطه با پنجره های Pop-up و کوکی ازطریق تنظیمات برنامه مرورگر: پنجره های pop-up توسط نوع خاصی از اسکریپت ها و یا محتویات فعال (اپلت های جاوا، کنترل های اکتیوایکس) ایجاد می گردند. با تنظیم مناسب پارامترهای برنامه مرورگر، می توان محدودیت لازم دراجرای اسکریپت ها، اپلت های جاوا، کنترل های اکتیو ایکس و تعداد پنجره های pop-up را اعمال نمود. عملکرد برخی از کوکی ها مشابه Spyware می باشند، چراکه از طریق آنان مشخص خواهد شد که شما چه وب سایت هائی را مشاهده نموده اید. با تنظیم پارامترهای برنامه مرورگر می توان محدودیت لازم در خصوص ایجاد کوکی ها را اعمال نمود.
● نحوه حذف Spyware
▪ اجرای یک برنامه ضد ویروس و پویش کامل کامپیوتر: برخی از نرم افزارهای آنتی ویروس قادر به یافتن و حدف برنامه های Spyware می باشند.
▪ اجرای یک برنامه معتبر که مختص حذف Spyware طراحی شده است. تعداد زیادی از تولیدکنندگان محصولاتی را به منظور شناسائی و حذف برنامه های Spyware، ارائه داده اند.
LavaSoft&#۰۳۹;s Adaware, Webroot&#۰۳۹;s SpySweeper, PestPatrol, Spybot Search and Destroy ، نمونه هائی در این زمینه می باشند.