نحوه نامگذاری شناورهای نظامی
ناو هواپیمابر
ناو هواپیمابر یک کشتی جنگی است که برای حمل کردن و پوشش دادن هواپیماها و هلیکوپترهای جنگی طراحی شده‌است و به عنوان یک فرودگاه شناور عمل می‌کند، و اینگونه هواپیماها می‌توانند بدون سوخت‌گیری و توقف، عملیات در مسافت‌های دور را انجام دهند.
ناوهای هواپیما بر امروزی معمولاً دارای نیروگاه هستهای برای تامین انرژی مورد نیازشان هستند، که به آنها اجازه می‌دهد مدت‌ها دور از آشیانه بی نیاز از سوخت گیری بمانند.
ناو هواپیمابر یک جنگ‌افزار بسیار گران‌قیمت است که بهای آن گاه تا ۴٫۵ میلیارد دلار می‌رسد. از این رو تنها چند کشور دارای این وسیله هستند که در بین آنها ایالات متحده آمریکا بیشترین سهم را دارد ولی کشورهایی چون روسیه، بریتانیا، چین، فرانسه، هند، ایتالیا، و اسپانیا از دارندگان ناو هواپیمابر به‌شمار می‌آیند.
در اوایل سدهٔ ۲۱ ناوهای هواپیمابر در سرتاسر جهان گنجایش حمل ۱۲۵۰ هواپیما را داشتند که ۱۰۰۰ عدد آن متعلق به ایالات متحده آمریکا بود.
ناوهای هواپیمابر معمولاً با چند کشتی دیگر به صورت گروهی حرکت میکنند. این کشتیها می‌توانند تجهیزات پدافندی یا لوازم یدکی برای هواپیماها را تأمین کنند. معمولاً چند کشتی دیگر وظیفه محافظت از ناو اصلی را دارند مانند سامانه‌های پیش‌اخطار یا دفاع موشکی.
عرشه پرواز
عرشه پرواز ناوهای هواپیمابر به طور کلی به دو صورت کلی است:
نوع اول که توسط ایالات متحده آمریکا استفاده می‌شود به صورت زیر کار می‌کند:
بیشتر ناوهای موجود دارای عرشه تختی هستند که به عنوان محل فرود و پرواز هواپیماها عمل می‌کند.
هواپیما ها برای به پرواز در آمدن باید به سرعت معینی برسند ولی باندهای پرواز در ناوهای هواپیما بر به نسبت کوتاه هستند و این امکان را برای هواپیماها فراهم نمی‌آورند. از این رو در ناوهای هواپیما بر از وسیله‌ای به نام منجنیق استفاده می‌شود منجنیق‌ها که با موتور بخار کار میکنند به هواپیما شتاب لازم برای پرواز را می‌دهند به قدرت این منجنیق‌ها به قدری است که در طول تنها ۲ ثانیه سرعت هواپیما را از ۰ به ۱۶۵ مایل در ساعت می‌رسانند. این کار باعث می‌شود که هواپیما سرعت لازم برای پرواز را کسب کند همچنین برای فرود آمدن هواپیمایی که ۱۵۰ مایل بر ساعت سرعت دارد مجهز به یک دم زنجیری است که باید آن را به یکی از ۴ کابل موجود روی باند گیر بیندازد که بعد از ۹۶ متر مسافت متوقف می‌شود در ناوهای هواپیما بر برعکس فرودگاه‌ها برای فرود آمدن هواپیما نباید سرعت خود را به کمترین حالت برساند بلکه باید دارای سرعت کافی باشد که در صورت ناتوانی خلبان در درگیر کردن دم زنجیری و کابل‌ها هواپیما با سرعتش بتواند از سوی دیگر ناو دوباره به پرواز در آید به علت مشکل بودن این کار معمولاً از برجسته ترین خلبانان برای ناوهای هواپیما بر استفاده می‌شود.
نوع دوم ناوهای هواپیمابر که ایالات متحده از آن استفاده نمی‌کند به گونه‌ای طراحی شده‌است که به منجنیق نیازی ندارد. در عوض دارای یک سکوی پرواز است. این نوع ناوها بیشتر هواپیما‌های عمودپرواز VTOL یا STOVL (هواپیما‌هایی که به صورت عمود فرود می‌آیند و با طی مسافت کمی پرواز میکنند) را حمل می‌کند.
ناوهای هواپیمابر معروفترین و محبوب ترین شناورهای موجود بر پهنه آبهای دنیا هستند.شاید خیلی از ما در خیالمان حضور بر روی آن را از پس ذهن گذرانده باشیم.ولی عرشه این ناوها جز بوی دود و بنزین و روغن چیزی ندارد.
ناوهای هواپیمابر یکی از علاقه های ویژه جورج بوش است و معمولا هر از چند گاهی یک سخنرانی روی ناوهواپیمابر انجام می دهد .ایران نیز در اوایل دهه 70 تلاشهایی برای خرید ناو هواپیمابر از روسیه داشت که بر اثر پیمان چرنوبردین ناکام ماند.در هر صورت ایران فعلا نیازی به ناو هواپیمابر ندارد زیرا به راحتی توسط دشمن نابود خواهد شد.
ناو(به انگلیسی: Cruiser)
یک نوع کشتی جنگی بزرگ است که به صورت عمده از اواخر سدهٔ نوزدهم تا پایان جنگ سرد کاربرد داشت.
نخستین ناوها برای ماموریتهای منفرد و یا حفاظت از ناوگان‌ها به کار می رفت ولی طی سالیان گذشته کاریری این کشتیها بصورت عمده دگرگون شده و امروزه عموماً با ناو***ها جایگزین شده‌اند. از دیدگاه تاریخی ناو به شناورهای کوچکی گفته میشد که می‌توانست بدون وابستگی به یک ناوگان ماموریتهای خود را نظیر شبیخون زدن به کشتی‌های تجاری دشمن انجام دهد. در اواخر سدهٔ نوزدهم واژه ناو به هرگونه شناوری که توانایی انجام چنین ماموریتی داشت اطلاق میشد و از دهه ۱۸۹۰ تا اواخر ۱۹۵۰ ناوها گونه‌ای از کشتی‌های جنگی بودند که از لحاظ پهنا و درازا از رزمناوها کوچکتر و از ناو***ها بزرگترند. بدلیل اینکه کشتی‌های بزرگتر معمولاً در نزدیک پایگاه باقی می‌ماندند در طول این سالیان ناوها بعنوان سلاح دوربرد نیروهای دریایی به‌شمار می‌آمدند و همچنان وظیفه آنها ردیابی و انهدام کاروانهای تدارکاتی و پشتیبانی دشمن بود
در اواخر شدهٔ بیستم با بازنشسته شدن رزمناوها، ناوها به بزرگترین جنگده شناور تبدیل گشتند و ماموریت آنها بیشتر حفاظت ناوگان‌ها از حملات هوایی و حمله ناو***های دشمن بود. در ابتدای قرن بیستم ناوها سنگین‌ترین کشتی نظامی در حال کار بوده که فقط پنج کشور ایالات متحده، روسیه، فرانسه، ایتالیا، پرو از آنها بهرهمند بودند و در حال حاضر با مرخص کردن ناو Vittorio Veneto توسط ایتالیا، فقط چهار کشور باقیمانده دارای ناو هستند.
ناو*** (به انگلیسی: Destroyer)
یک کشتی جنگی سریع، با قابلیت مانور بالا و همزمان پایداری زیاد است که برای مقاصد اسکورت شناورهای بزرگتر در ناوگانهای دریایی و یا گروه نبرد بکار میرود (در اصل قایق‌های اژدرافکن، بعدها زیردریایی‌ها و هواپیماها).
قبل از جنگ جهانی دوم ناو***ها شناورهای سبکی با قابلیت پایداری پایین بودند برای عملیاتهای غیر محافظتی اقیانوسی. معمولا ناو***ها با یکدیگر به ماموریت اعزام می‌شوند. در جریان و بعد از جنگ جهانی دوم، ناو***ها بزرگتر و بسیار قویتری با قابلیت شرکت در عملیاتهای منفرد ساخته شدند، به‌ویژه به عنوان ناو که در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ ساخته شدند.
در آغاز سدهٔ ۲۱، ناو***ها سنگین‌ترین واحدهای جنگ سطحی برای استفاده عمومی هستند. تنها پنج کشور آمریکا، روسیه، فرانسه و پرو ناو در خدمت دارند و هیچ کشوری رزم‌ناو در خدمت ندارد. ناو***های مدرن، که همچنین به عنوان ناو*** موشک انداز شناخته می‌شوند، از لحاظ تُناژ (وزنی) با ناوهای جنگ جهانی دوم یکی هستند ولی از لحاظ قدرت آتش بطور جدی با آنها متفاوتند.
در ایران ما نیز هم اکنون ناو*** جماران ساخت جهادخودکفایی منطقه یکم دریایی بندر عباس و صنایع دریایی شهید درویشی وزارت دفاع و با همکاری نخبگان دانشگاهی کشور آماده بهره برداری است و در نوع خود از پیشرفته ترین ناو*** های حال حاضر دنیاست.
در انزلی نیز پروژه موج 2 که احتمالا تا زمان به آب اندازی نامش تغییر خواهد کرد در دست ساخت است و امید می رود تا 2 سال آینده به بهره برداری برسد.
ناو*** های دماوند--ببر--پلنگ که 40 سال از عمرشان می گذرد نیز غیر فعالند.
ناو محافظ(به انگلیسی: frigate)
به یکی از انواع کشتی‌های جنگی اطلاق می‌شود که البته نوع این کشتیها در گذر زمان تغییر کرده است.
ناو محافظ در علوم نیروی دریایی جدید برای حفاظت از دیگر کشتیها بخصوص به عنوان یک ضد زیردریایی بکار میرود ،البته کلاس کشتی در مواقع بسیاری با ناوچه های سبک ، ناو***ها ، ناوها و حتی رزمناوها اشتباه می‌شود. ناومحافظ به دید مدرن توسط ناوگان سلطنتی بریتانیا در میانه جنگ جهانی دوم به کشتیهایی اطلاق میشد که کمی از ناوچه بزرگتر بودند و کمی از ناو***ها کوچکتر. اولین کاربرد ناو محافظ به عنوان ضد زیردریایی بود.
ناو محافظ های ایران شامل الوند سبلان سهند و البرز هستند که سهند در درگیری با ارتش آمریکا در سال 66 غرق شد.
یک ناوچه موشک انداز (به انگلیسی: missile craft) یک کشتی جنگی کوچک، با قابلیت مانور بالا و آتشبار سبک است، از ناوچه کوچکتر و از قایق گشت ساحلی بزرگتر است.
اکثر نیروهای دریایی در قرن ۲۰ و ۲۱ به سمت شناورهای سطحی کوچکتر که قابلیت مانور بالا دارند متمایل شدند. این شناورها با وزنی بیش از ۵۴۰ تنا و اندازه (۵۵ متر) در طول معمولا به توپهای با کالیبر کوچک و متوسط، موشکهای سطح به سطح، موشکهای زمین به هوا، و سلاح‌های جنگهای زیر سطحی مجهزند. بسیاری توانایی جای دادن یک بالگرد کوچک تا متوسط را دارند.
خیلی از کشورها امروزه از ناوچه‌های سبک استفاده میکنند. برخی از آنها شامل، سوئد، آلمان، آفریقای جنوبی، هند، چین، اسرائیل، لهستان، ترکیه، یونان و روسیه و کشورهایی که با دریاهای کوچک هم مرز هستند، همانند دریای بالتیک، خلیج فارس تمایل بیشتری برای ساخت ناوچه‌های سبک کوچکتر با قابلیت مانور بالا را دارند.
ایران در انزلی و بندرعباس در حال ساخت ناوچه های کلاس پیکان و جوشن است و تاکنون چند فروند از آن تحویل نیروی دریایی شده است.
قایق های موشک انداز تندرو(Fast Missile Boat
ایران از معدود کشورهای دنیاست که در تاکتیکی ابتکاری قایق های تندرو را مجهز به تسلیحات سنگین کرده است.این قایق ها بسیار چالاکند و اصل مهم و نوین جنگهای نامتقارن یعنی بزن در رو را به خوبی انجام می دهند.در Base های مخفی استتار می شوند.به سرعت از پایگاه خارج و موشک های خود را شلیک می کنند و از مهلکه می گریزند.
قایق های نسل جدید باور ساخت کارخانه درویشی بندرعباس بهترین نمونه ساخته شده در ایران هستند.این نوع رزم در حیطه تاکتیهای ویژه نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار دارد و در چندین رزمایش تست شده است.
زیر آب رونده:
شناوری جدید است که در اخبار اعلام شده فقط در اختیار ایران و کره شمالی قرار دارد و قادر است همزمان با شلیک موشکی زیر سطحی زیر آب رود و از منطقه دور شود.
البته زیر دریایی نیست.
زیر دریایی:
زیردریایی یک وسیلهٔ نقیله شناور است که می‌تواند در زیر سطح آب حرکت کند. شناوری است که همانگونه که از نامش پیداست توانایی شنا در زیر آبها را دارد.
ر دوران جنگ سرد آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی هر کدام روی به ساخت زیر دریایی اتمی کردند. این زیر دریایی‌ها توانایی ترابری و شلیک موشکهای بین قاره‌ای با کلاهک هستهای هستنداما نام زیر دریایی هستهای بخاطر داستن موتور با سوخت هستهای است که این زیر دریایی‌ها را از سوخت گیری دوباره بینیاز می‌کند. کشورهای انگلیس و فرانسه نیز دارای این زیر دریایی می‌باشند و به تازگی هند با خرید دو فروند زیر دریایی هستهای از روسیه به جمع کشورهای دارای این زیر دریایی پیوسته. نوع دیگر و قدیمی تر زیر دریایی‌ها زیردریایی موتور دیزل است که ایران نیز با خرید مدل کیلو از روسیه و ساخت وارون این نمونه (قائم در ابعاد کوچکتر)به فن آوری ساخت دست یافته.کشورهای زیادی از جمله هلند، آلمان، کشورهای اسکاندیناوی، مصر و اسرائیل دارای این کلاس زیر دریایی هستند.
ایران دارای سه زیر دریایی کیلو ساخت روسیه--سه زیر دریایی غدیر--1 زیر دریایی نهنگ--یک زیر دریایی در حال ساخت کلاس سنگین قائم--و تعداد زیادی مینی زیر دریایی است.
هواناو یا هاورکرافت
نوعی شناور دریایی است که بر روی بالشتکی از هوا تکیه دارد. هواناو توانایی گذشتن از پهنه‌های گوناگون بر روی زمین و همچنین گذر از روی آب را دارد.هواناو در ایران
ایران پیش از سال ۱۹۷۹ بزرگترین ناوگان هواناو را در دنیا در اختیار داشت، ولی در دههٔ ۱۳۸۰ تنها حدود ده فروند از این نوع هواناوها را در اختیار دارد. پس از پایان جنگ ایران و عراق از سال ۱۹۸۸ به بعد تلاشهایی در زمینهٔ تولید هواناو در نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به عمل آمد که به تولید انبوه چندین نوع هواناو سبک و سنگین انجامید.
ایران هم اکنون در حال ساخت هاورکرافت های کلاس یونس است .
البته شناورهای دیگری نیز مانند پاترول ها و تانکر ها و ناو های سرفرماندهی و کشتی های مین روب--مین گذار--و.... نامگذاریهای دیگری نیز وجود دارند که چون بحث نظامی پیرامون آنها اندک است و نیز عمدتا مورد استفاده شان در نیروی دریایی محدود است وارد نشدیم.
نکته آخر که بسیار واضح است هر چه شناور بزرگتر باشد نشانه قدرتمند تر بودن آن نیست بلکه راحتتر به هدفی برای موشکهای ضدناو تبدیل خواهد شد.
