بیش از نیمی از مردان بالای سن ۶۰ سال دچار بزرگی پروستات هستند و احتمال بروز این حالت با افزایش سن افزایش می یابد. در سن ۸۰ سالگی حدود ۸۰ درصد مبتلا خواهند بود. اما فقط ۴۰ تا ۵۰ درصد موارد واقعاً دچار علائم ناشی از بزرگی پروستات خواهند بود. در بزرگی خوش خیم پروستات اول قسمتهای مرکزی پروستات بزرگ می شود، بزرگی این ناحیه معمولاً بر روی پیشابراهی که از داخل پروستات عبور می کند فشار می آورد. گاهی اوقات این حالت منجر به بروز علایم و مشکلات ادراری خواهد شد. معمولاً بزرگی خوش خیم پروستات در عملکرد جنسی اختلالی ایجاد نخواهد کرد. باید بخاطر داشت که بزرگی خوش خیم پروستات سرطان نبوده و منجر به بروز سرطان نیز نخواهد شد. اما ممکن است فرد همزمان دچار بزرگی پروستات و سرطان پروستات باشد.علایم این اختلال چگونه است ؟همانطور که گفته شد بسیاری از مردان مبتلا به این بیماری فاقد علائم می باشند. اما زمانیکه بزرگی پروستات در روند ادرار کردن دخالت کند منجر به بروز علایمی نظیر جریان ضعیف ادراری، احساس عدم تخلیه کامل مثانه، تأخیر در شروع ادرار، احساس ادرار کردن مکرر، بیدار شدن از خواب در شب جهت ادرار کردن و نیاز به زور زدن برای ادرار کردن خواهد شد.این علائم ثانویه به اثر بزرگی پروستات برروی پیشابراه و بعد از آن برروی مثانه می باشد. در مراحل اولیه عضلات مثانه می توانند بر تنگی پیشابراه غلبه کند، اما بعداً عضلات مثانه ضخیم تر، حساستر، و قوی تر خواهند شد که سبب احساس ادرار مکرر می شود.در بعضی موارد زمانیکه پروستات بزرگ می شود، چنان پیشابراه را تحت فشار قرار می دهد که مثانه قادر نیست بر این نیرو غلبه کند، لذا نمی تواند بطور کامل تخلیه شود.اگر عفونت ادراری ایجاد شود ممکن است علایمی نظیر حس درد و سوزش در ادرار کردن
رخ دهد. در تعداد کمی از موارد مبتلا به بزرگی خوش خیم پروستات، این حالت ممکن است منجر به بروز عفونتهای مکرر ادراری، عدم تخلیه کامل ادرار و آسیب های تدریجی به مثانه و کلیه ها شود.غده پروستات چیست ؟
پروستات بخشی از عضو جنسی مرداست که به شکل و اندازه تقریبی گردو، زیر مثانه قرار گرفته و مجرای خروجی آن را مطابق شکل احاطه کرده است .
نقش پروستات چیست ؟نقش پروستات تولید مایع وروان کردن حرکت اسپرماتوزوئیدها به خارج استتشخیص بزرگی خوش خیم پروستات چگونه است؟بعد از اخذ شرح حال کامل باید معاینه انجام شود که معمولاً جهت انجام معاینه پروستات باید از طریق انگشت، راست روده بیمار مورد معاینه قرار گیرد. از این طریق پزشک می تواند بزرگی پروستات یا وجود توده یا هر گونه بافت غیر طبیعی که نشاندهنده سرطان باشد را مورد ارزیابی قرار دهد. اگر چه ممکن است این معاینه تا حدی ناراحت کننده باشد اما سبب بروز آسیب نشده و دردی نیز ایجاد نخواهد کرد. از آنجایی که معمولاً قسمت مرکزی پروستات بزرگ می شود. ممکن است گاهی فرد دچار علائم باشد اما در معاینه پروستات بزرگ نباشد. از طرف دیگر بسیاری از مردان مبتلا به بزرگی پروستات ممکن است بدون علامت باشند.بعد از تشخیص وجود این مشکل باید جهت پیگیری درمانهای لازم، فرد به متخصصین کلیه و مجاری ادراری مراجعه نماید.بیماری پروستات سه نوع دارد:
اول بزرگی خوش خیم سرطانی یا بزرگ شدگی غیر سرطانی پروستات است که در اثر آن بافت پروستات بزرگ و متورم شده و نهایتا جریان خروج ادرار را قطع می‌کند، در نتیجه ادرار درون مثانه باقی می‌ماند. بزرگی خوش خیم پروستات معمولا در مردان بالای ۶۰ سال رخ می‌دهد (مردان زیر ۵۰ سال ندرتا دچار آن میشوند). علت غالب بزرگ شدگیهای پروستات بزرگی خوش خیم می‌باشد.
عوارض احتمالی این نوع بیماری پروستات عبارتند از:
مثانه ضعیف و ممکن است متسع و به سایر اعضای بدن فشار وارد کند.
ممکن است آسیب کلیه و گردش خون تصفیه نشده در بدن به دلیل پس زدن ادرار از مثانه به کلیه به وجود آید.
علائم و نشانه‌های آن احساس نیاز مکرر به تخلیه ادرار به ویژه در شب، نیاز مبرم اضطراری به ادرار کردن، دشواری در آغاز ادرار، جریان کم فشار ادرار، چکیدن یا قطره قطره آمدن غیر طبیعی ادرار و احساس پر بودن مثانه و ناتوانی در ادرار کردن است.چگونگی تشخیص بیماریهای پروستات:معاینه مقعدی:
با پوشیدن یک دستکش لاستیکی دکتر از طریق دیواره راست روده پروستات شما را احساس می‌کند. او می‌تواند توده‌ها، تورم و یا ناراحتی که نشانگر بیماری باشد را تشخیص دهد. گرچه بسیاری از آقایان از انجام معاینه مقعدی طفره می‌روند ولی این معاینه فقط ناراحتی مختصری ایجاد کرده و تنها چند ثانیه طول می‌کشد.
- آزمایش آنتی ژن ویژه پروستات در خون (PSA):
پروستات بزرگ شده یک پروتئین را به میزان بیشتری ترشح می‌کند. این آزمایش میزان آن پروتئین را در خون اندازه می‌گیرد. این آزمایش ۱۰۰ درصد دقیق نیست و ممکن است همراه با سایر آزمایشات مورد استفاده قرار گیرد.
-آزمایشات دیگر:
ممکن است لازم باشد آزمایشات دیگری انجام شود. مانند انجام آزمایش سیستوسکوپی، سی تی اسکن یا MRI که برای دید بهتر درون پیشابراه و پروستات صورت می‌گیرد.
این بیماری در چه زمانی و چگونه باید درمان شود؟این بیماری فقط زمانیکه منجر به بروز علائم شدید شود یا اینکه سبب بروز اختلال در عملکرد کلیه ها و مجاری ادراری شود. باید تحت درمان قرار گیرد. تنها وجود یک پروستات بزرگ دلیل بر درمان نیست. اگر بزرگی وجود دارد اما علامتی نباشد ممکن است تنها نیاز به انتظار باشد. البته باید در طی این مدت فرد تحت نظارت دقیق پزشک بوده و سالانه یک یا دو بار مورد معاینه قرار گیرد. گاهی اوقات ممکن است علائم بدون درمان بهبود یابند. اما در صورت تشدید علایم نسبت به قبل حتماً باید به پزشک مراجعه نمود.درمان احتمالی پروستات غیر سرطانی عبارتست از:درمان دارویی که به تحلیل رفتن بافت پروستات یا شل شدن عضلات کمک می‌کند
جراحی برای برداشتن بافت اضافی پروستات و کاهش فشار بر پیشابراه، انجام می‌شود
اتساع با بادکنک که در آن بادکنک در داخل پیشابراه قرار داده می‌شود و متورم می‌شود تا پیشابراه را گشاد نماید.
درمانهای جدید شامل جراحی لیزری، منجمد کردن بافت پروستات و درمان گرمایی با میکروویو (حرارت دادن بافت پروستات با میکروویو) می‌باشد.
دومین نوع پروستات التهاب پروستات است که می‌تواند حاد یا مزمن باشد و در هر سنی مردان را مبتلا سازد.
پروستات حاد وقتی رخ می‌دهد که پروستات ناگهان ملتهب شود. گرچه این مورد نادر است ولی می‌تواند موجب عفونت چرکی و بند آمدن ادرار در موارد وخیم شود. پروستات مزمن که در دراز مدت و مکررا رخ می‌دهد، این التهاب از التهاب حاد پروستات شایع تر است و معمولا مانند آن وخیم نیست. التهاب حاد پروستات ممکن است به التهاب مزمن تبدیل شود.
عواقب احتمالی التهاب پروستات عبارتند از: بزرگ شدگی پروستات، تنگی پیشابراه، کندی یا بند آمدن ادرار و سایر مشکلات جدی مجرای ادرار، درمان این نوع پروستات بسته به حاد یا مزمن بودن آن متفاوت است درمان برای پروستات حاد با مصرف آنتی بیوتیک‌های خوراکی، تخلیه با سوند یا تخلیه با عمل جراحی در موارد وخیم مقدور می‌باشد و پروستات مزمن را نیز میتوان با مصرف آنتی بیوتیک‌ها، ماساژ پروستات برای افزایش تخلیه و جراحی در صورتی که داروها و ماساژ اثر بخش نباشد درمان کرد. .
البته درمان بسته به بیماری و بیمار تغییر می‌کند. آمیزش برای افزایش تخلیه پروستات پیشنهاد می‌شود .آب گرم و مصرف نکردن ادویه جات نیز ایرادی ندارد.
سومین نوع پروستات که جدی ترین نوع این بیماری است سرطان پروستات است البته این شکل از سرطان در میان آقایان کمتر از ۴۰ سال نادر است ولی در آقایان بالای ۶۰ سال شایع می‌باشد. علت این بیماری نامشخص است.
در این نوع بیماری سلولهای سرطانی به بافت طبیعی پروستات هجوم آورده، آن را تخریب کرده و جایگزین آن میشوند. اگر سرطان تشخیص داده نشود ممکن است به سایر قسمتهای بدن انتشار یابد.
علایم سرطان پروستات عبارتند از: درد در ناحیه لگن، کمر، رانها، تورم در ناحیه لگن، پشت و رانها، علایم مهمی نظیر جریان ادرار ضعیف و دردناک، وقفه دار یا با شروع آهسته و همچنین وجود خون در ادرار.
نشانه‌های عمومی سرطان که ممکن است مربوط به سرطان پروستات نیز باشد عبارتند از تهوع، استفراغ، درد ممتد، کاهش شدید وزن و خستگی.
روشهای درمانی به کار برده شده برای سرطان پروستات شامل، جراحی که به منظور برداشتن پروستات برای جلوگیری از انتشار سرطان، پرتو درمانی یعنی درمان با پرتوهای X برای از بین بردن غده، هورمون (از جمله استروژن) برای کند کردن انتشار سرطان می‌شود.· درمان جراحی بزرگی پروستات:در حال حاضر در صورت تشدید علایم، مؤثرترین روش درمانی جراحی می باشد. روشهای جراحی متفاوتی جهت درمان این مشکل وجود دارد که انتخاب آنها به عهده پزشک و با توجه به شرایط بیمار می باشد.روشهای درمانی غیر جراحی :روشهای درمانی غیر جراحی جدیدی در حال حاضر وجود دارد اما میزان کآرایی آنها در مقایسه با روشهای جراحی کمتر می باشد. این روشها شامل استفاده از داروهای خاص و گشاد کردن مجرای پیشابراه از طریق بالون می باشد.روشهای دارویی:دو دسته دارویی جهت بهبودی وجود دارد. داروهای « بلوک کننده گیرنده » آنها که سبب شل شدن عضلات پروستات شده و تا حدی سبب کاهش فشار پروستات بر پیشابراه می شوند. از این دسته می توان پرازوسین یا ترازوسین را نام برد. دسته دوم داروها مربوط به داورهایی است که از طریق کاهش هورمونهای مردانه سبب کاهش اندازه پروستات می شوند. از این دسته می توان فیناستراید را نام برد. البته کآرایی استفاده دراز مدت از این داروها هنوز مشخص نیست.چرا انجام آزمایش پروستات ضرورت حیاتی دارد؟چون عوارض بیماریهای پروستات دردناک و رنج آور است .چون با تشخیص به موقع ، نتیجه درمان موفق تر خواهد بود.بیماریهای پروستات کدامند؟مشکل عمده پروستات ، رشد نا متناسب ( هیپرپلازی خوش خیم ) آن است که از ۴٠ سالگی شروع به پیشرفت می کند و ممکن است در سنین ۶٠ تا ٧٠ سالگی به بزرگی یک پرتقال برسد. تقریبا نیمی از مردان در دهه هفتاد سالگی عمر خود گرفتار هیپرپلازی پروستات می شوند.علت بروز این بیماری به درستی مشخص نشده است ، ولی تغییرات هورمونی یکی از عوامل موثر محسوب می شود. هیپرپلازی پروستات خطر جانی ندارد و از نظر فعالیت جنسی نیز مشکلی بوجود نمی آورد . ولی کلا بیماری مزاحمی است مشکلات ادراری آن مانند احساس فشار در دفع و تخلیه ادرار، قطع و وصل دردناک آن در حین تخلیه و همچنین تکرر ادرار بخصوص شبها از عوارض عمده آن است . تشدید این عوارض گاهی منجر به انسداد مجرای ادرار می شود که بیمار را اجبارا روانه اورژانس می کند. درمان هیپرپلازی پروستات با دارو و یا عمل جراحی امکان پذیر می باشد دومین بیماری التهاب حاد و مزمن پروستات است که در هر سنی از دوران بلوغ به بعد اتفاق می افتد.نوع حاد التهاب ، اکثرا به علت آلودگی میکروبی به طور ناگهانی و با شدت بروز می کند بیماری با تب و لرزو احساس سرماخوردگی شروع شده و عوارضی شبیه هیپرپلازی پروستات دارد . بیمار از سوزش دفع و تکرر ادرار و همچنین درد کمر و فشار بین رانها و اطراف بیضه ها شکایت دارد. این عارضه با کشت ادرار و تعیین و تجویز آنتی بیوتیک به سهولت درمان پذیر می باشد . التهاب پروستات گاهی به علل نامشخص با عوارضی ضعیف تربرگشت کرده و مزمن می شود . دراین حالت کشت ادرار غالبا منفی است ولی افزایش گلبولهای سفید در ادرار ، وجود التهاب را تائید می کند . التهاب مزمن به سادگی التهاب حاد درمان پذیر نمی باشد.سرطان پروستات شایع ترین نوع سرطان در مردان بالای ۵٠ سال است . معروفیت این نوع سرطان نسبت به سایر سرطانها ، نه به علت خطرناک بودن آنست ، بلکه وجود روشهای تشخیصی و امکان پیشگیری موفقیت آمیز آن ، دلیل برشهرت بیماری می باشد . سرطان پروستات اکثرا کند رشد هستند و تا دهها سال می توانند درداخل غده بدون بروز علائمی باقی بمانند. طبق آمار تهیه شده در آمریکا حدود ١۶ درصد مردان در طول عمر خودبا نوعی از سرطان کند رشد یا تند رشد روبرومی شوند . حدود نیمی از آنها بدون عارضه به زندگی ادامه می دهند . ولی نیم دیگر گرفتار عوارض آن میشوند که ازاین تعداد تنها ٣ نفر جان می بازند علائم اولیه سرطان پروستات در مرحلهداخل غده ای که هنوز پیشرفت نکرده ، نیز شبیه هیپرپلازی و شامل تکرر ادرار و قطع و وصل جریان ادرار در موقع تخلیه می باشد.
سرطان پروستات چه کسانی را تهدید می کند؟مردان مسن بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند. طبق آمارموجود ، احتمال بروز سرطان در سنین زیر ۵٠ سال حدود ٧% است . در حالیکه در دهه ٧٠ سالگی به ٧۵% می رسد. افراد بازمینه ارثی ، دومین گروهی هستند که معرض ابتلا می باشند . کسانی که ٢ تا ٣ نفر از بستگان نسبی و نزدیک آنها سرطان پروستات داشته اند ، ١٠ برابر بیشتر از سایرین با خطر بیماری روبرو می شوند . درگزارشاتی که اخیرا منتشر شده است ، به نظر می رسد که روش زندگی و رژیم غدایی نا مناسب نیز از عوامل موثر در بروز سرطان باشد.
تشخیص سرطان پروستات چگونه انجام می گیرد؟در مراکز تخصصی ، اولین اقدامی که برای تشخیص سرطان پروستات به کار می رود لمس انگشتی Digital Rectal Exam که بدین ترتیب حجم و استحکام غدد بررسی می شود . البته تجربه عملی پزشک در این روش ، نقش عمده ای در چگونگی تفسیر آزمایش خواهد داشت .اندازه گیری غلظت پی اس ا PSA خون نیز به عنوان تست تکمیلی و تائیدی مورد استفاده قرار می گیرد. پزشکان می توانند آزمایش PSA می توانند به تنهائی و یا همراه با DRE درخواست نمایند.
پی است ا ” PSA ” چیست ؟PSA نوعی پر و تئین است که در سلولهای غده پروستات تولید و وارد جریان خون می شود. ترشح PSA در برخی از بیماران به طور طبیعی بیشتر از دیگران است . پزشکان غلظت خونی PSA زیر ۴ میکروگرم در لیتر را طبیعی به حساب می آوردند و مقادیر ۴ تا ١٠ و ١٠تا ٢٠ میکروگرم را به ترتیب ” افزایش کم ” و ” افزایش متوسط ” تلقی می کنند و مقادیر بیش از ٢٠ میکروگرم در لیتر را ” افزایش زیاد ” می دانند.در صورت بالا بودن PSA خون علاوه بر سرطان ، در موارد دیگری نیز از جمله هیپرپلازی پروستات و التهاب و عفونت آن و حتی ماساژ و فعالیتهای جنسی و بعضی تحریکات فیزیکی افزایش می یابد. از طرف دیگر چنانچه اشاره شد ، حدود ٨ تا ١٠ درصد نتایج غیر طبیعی ” مثبت کاذب ” می باشند . بنابراین تغییرات PSA باید با نظر پزشک معالج تفسیر شود و بیمار نباید تنها با یک نتیجه غیر طبیعی به اقدامات تهاجمی مانند بیوپسی و یا جراحی بپردازد.چگونه میتوان ضریب اطمینان اندازه گیری PSA را بالابرد؟اعتماد به نتایج آزمایش PSA را می توان با اندازه گیری سرعت افزایش آن نسبت به زمان ( PSA Velocity ) بالا برد. به این معنی PSA بیمار ، چند بار درفواصل زمانی معین اندازه گیری می شود . چنانچه افزایش آن تداوم داشته باشد، احتمال وجود سرطان بیشتر است . در این صورت بیمار باید تحت مراقبت مخصوص قرار گیرد.روش دیگری که بهتر می تواند وجود سرطان را از سایر بیماریهای غیر سرطانی تفکیک کند، اندازه گیری PSA آزاد خون ( f PSA ) و تعیین نسبت ان به PSA تام ( t PSA ) یعنی نسبت ( f PSA ) /( t PSA ) می باشد. این نسبت در سرطان پروستات ، کمتر از بیماریهای غیر سرطانی است ، بنابراین نتایج آزمایشهائی که غلظت PSA تام در محدوده بین ۴ و ١٠ میکروگرم در لیتر باشد و نتوان بیماری بدخیم را ازخوش خیم تفکیک نمود، باید مجددا غلظت هر دو نوع تام و آزاد اندازه گیری شده و نسبت آزاد به متصل محاسبه گردد.در آزمایشگاه ها ، حد ماکزیمم PSA خون افراد سالم بدون در نظر گرفتن تغییرات سنی آنها ۴ میکروگرم در لیتر در نظر گرفته می شود ، در حالیکه با توجه به آمار ، غلظت آن از ۵/١ میکروگرم درسنین زیر ۵٠ سال تا ۵/۶ میکروگرم در سنین بالای ٧٠ سال تغییر می کند، بنابراین چنانکه نتایج آزمایش بر پایه تغییرات سنی بیمار تفسیر شود، بهتر می توان موارد ” مثبت کاذب ” را کاهش داد . در یک روش دیگر ، غلظت PSA برحسب حجم پروستات که با سونوگرافی مشخص می گردد، محاسبه می شود. به این صورت ، احتمال سرطانی بودن پروستات بزرگ با غلظت معینی از PSA کمتر از پروستات کوچکی خواهد بود که همان غلظت PSA را داشته باشد.
نظریه کلی برای چک آپ سرطان پروستات چیست ؟متخصصین برای ارائه جواب به این سوال در انتظار تکمیل طرح تحقیقاتی * PLCO می باشند که از ده سال قبل در آمریکا روی ٣٧ هزار داوطلب در حال انجام است . طرح PLCO خود به منظور تعیین ارزش غربالگری چهار نوع سرطان شایع ، از جمله سرطان پروستات برنامه ریزی شده است ، که مشخص شود آزمایشهای DRE و PSA تا چه اندازه ای می توانند قابل اطمینان باشند و همچنین معلوم شود چند درصد از سرطانهای تشخص داده شده ، درمان پذیر خواهند بود. در عین حال انجمن سرطان آمریکا ( ACS ) انجام سالیانه دو آزمایش فوق را در مردان بالای ۵٠ سال و همچنین مردان بالای ۴٠ سال که پدر یا برادر بزرگتر آنها سرطان پروستات داشته اند ، توصیه کرده و جامعه اورولوژیستهای آمریکا ( AUA ) نیز برآن صحه گذاشته است . این آزمایش ها در نهایت با نسج برداری و آزمایش میکروسکوپی تائید می گردند.
روش پیشگیری سرطان پروستات چگونه است ؟بهترین روش حفظ سلامت پروستات ، چک آپ سالیانه و مراجعه سریع به پزشک ، در صورت بروز مشکلات اداری است . چک آپ مرتب حتی برای کسانیکه جراحی پروستات داشته اند نیز ضروری است . زیرا جراحی پروستات نمی تواند تضمینی در برابر سرطان باشد. در هر حال با تشخیص هرچه سریعتر سرطان ، موفقیت درمان بیشتر خواهد بود. در حال حاضر طرحی توسط انستیتوسرطان آمریکا NCI تحت نام * PCPT روی ١٨ هزار داوطلب در جریان است . هدف از این طرح این است که مشخص شود آیا Finasteride داروی مهار کننده فعالیت هورمون تستوسترون که برای کاستن حجم پروستات هیپرتروفی شده مصرف می شود، توانایی ممانعت از پیشرفت سرطان را دارد یا خیر.
