مردان نمکي منتظر بازديدكنندگان نوروزي
مردان نمکي منتظر بازديدكنندگان نوروزي
جام جم آنلاين:امروز آوازه مردان نمکي استان زنجان در همه جهان پيچيده و اين مردان امروز در عمارت ذوالفقاري در محفظه هايي که قرار بود روزي به محفظه هاي استاندارد تبديل شوند منتظر بازديدکنندگان نوروزي هستند.
به گزارش مهر، مردان نمکي خسته از کار و خفته در معدن نمک در زمستان سال 1372 به هنگام خاکبرداري و استخراج نمک از معدن زير تپه‌هاي منطقه منطقه چهره آباد روستاي حمزه لو توسط معدن کاران از زير خاک بيرون آمدند.
معدن کاران در آن روز با نيم تنه يک جسد مواجه شدند که به نظر قديمي مي رسيد اما به نسبت سالم بود و تصورشان اين بود که شايد دو سه سال قبل مرده باشد. اما لوازم همراه جسد چيز ديگري مي گفت.
اين جسد که داراي ريش و موي بلند و حلقه گوشواره‌اي از جنس طلا در گوش چپ بود شامل يک ساق پا درون چکمه چرمي، سه قبضه چاقو، شلوارک، شي نقره‌اي، قلاب سنگ، قطعات طناب چرمي، سنگ ساب، يک عدد گردو، قطعات سفال و چند تکه پارچه منقوش و قطعات خرد شده استخوان و گوياي حرفهاي بسيار بود.
جسد مزبور در اواسط يکي از همين تونلها که حدود 45 متر طول داشت، به دست آمد. سه جسد ديگر از جمله يک زن نيز چندي بعد در اين ناحيه کشف شدند.
باستان شناسان در مورد ظاهر اين پيکر گفته‌اند احتمالا مرد نمکي از طبقه اشراف تات زبان و شاهزاده‌ها بوده است زيرا بر روي لباس او جواهرات و زيور آلاتي پيدا شده که مخصوص اين طبقه بوده و همچنين آنها چنين فرضيه اي دارند که بر اساس آن اين مرد يا در حال فرار به غار پناه برده يا در جنگي از ميدان گريخته و به غار پناه آورده و آنجا فوت کرده و موريانه‌ها پيکرش را خورده‌اند.
با انجام آزمايشات ساليابي به روش کربن 14 که بر روي نمونه استخوانها و پارچه‌هاي مجموعه صورت گرفت، قدمتي حدود 1700 سال ( اواخر اشکاني - اوايل ساساني) براي مرد نمکي تعيين شد. آزمايشات DNA نشان داد که سن مرد نمکي هنگام مرگ حدود 37 سال و قد وي حدود 175 سانتي متر بوده است.
گروه خون مرد نمکي با آزمايشات انجام شده بر روي سلول‌هاي موي سر +B مشخص شد. همچنين با آزمايش سي تي اسکن و راديولوژي مشخص شد که مرد نمکي در اثر سقوط ناگهاني درون يکي از گودالهاي معدن نمک و وارد شدن ضربه بسيار شديد به ناحيه راست جمجمه و صورت جان باخته است.
مطالعات باستانشناختي بر روي مجموعه مرد نمکي نشان داد که به علت آرايش خاص موهاي بلند سر و صورت، وجود گوشواره طلا در گوش چپ، چکمه چرمي با ساخت و دوخت بسيار ظريف و هنرمندانه و همچنين نوع و بافت تکنيکي پارچه لباس و به دست آمدن شئ نقره‌اي همراه با متوفي، فرد مزبور يک کارگر ساده معدن نمک نبوده، بلکه فردي عالي رتبه و داراي پايگاه اجتماعي بالا بوده‌است اما علت حضور، سقوط و مرگ وي در معدن نمک چهرآباد همچنان در پرده راز و ابهام باقي مانده‌است.
در مجموع شش مرد نمکي که البته يکي از آنان زن است از اين معدن کشف شده اما در حال حاضر اسکلت شماره 6 به علت شرايط سخت نگهداري پنج مرد نمکي ديگر همچنان در زير خاک و نمک مدفون مانده است.
اکتشافات معدن نمک چهره‌آباد زنجان امروز از موضوعات مهم علمي جهان به شمار مي‌رود و چندي پيش بر اساس تازه‌ترين يافته‌هاي علمي و دستاوردهاي پژوهشي دانشگاه يورک انگلستان، همايشي در زنجان با حضور محققان انگليسي و آلماني و ايراني برگزار و اهميت مردان نمکي گوشزد شد.
بر اين اساس در حدود 2300 پيش يعني دوره هخامنشي، يک باره تونل‌هاي معدن ريزش کرد و مردان نمکي 3 و 4 و احتمالا 5 کشته شده‌اند. بعد از گذشت حدود 500 سال استخراج نمک در معدن ادامه مي‌يابد و قسمت فوقاني تونل‌هاي ريزش کرده در دوره هخامنشي دوباره فرو مي‌ريزد و مرد نمکي 1 و 2 در اواخر دوره اشکاني و اوايل ساساني کشته مي‌شوند.
تا کنون از شيوه‌هاي بهره‌برداري نمک در معدن چهره‌آباد در دوره هخامشني مشخص شده است که معدن کاران براي رسيدن به لايه‌هاي نمک تونل‌هاي افقي و عمودي حفر مي‌کردند و بعد از رسيدن به ذخاير نمک کار استخراج با استفاده از ابزارهاي مخصوص معدن کاري مثل کلنگ و تيشه و قلم انجام مي‌شده است.
چهار مرد نمکي هم اکنون در موزه رختشويخانه و يک مرد نمکي در موزه ملي ايران نگهداري مي شود. موزه رخشتويخانه در خيابان زينبيه، ساختمان ذوالفقاري واقع يا همان عمارت ذوالفقاري در مرکز شهر زنجان قرار دارد.
در حال حاضر به استثناي موميايي نمکي شماره يک در موزه ملي کشور نگهداشته مي شود بقيه اجساد و اشياي بدست آمده از معدن چهرآباد به صورت موقت در موزه ، رختشويخانه زنجان در شرايط مطلوب ، تحت نظارت کارشناسان مربوط نگهداري مي شوند .
پس از افتتاح موزه ، بزرگ باستان شناسي زنجان در عمات ذوالفقاري مجموعه مکشوفه از چهر آباد به آنجا منتقل خواهد شد و در معرض تماشاي عموم قرار خواهد گرفت .
