اطلاعات عمومی مسائل زناشویی

لازم است قبل از طرح مباحث اصلي, اصطلاح بهداشت جنسي را تعريف كنيم.اگربخواهيم مطابق تعريف سازمان بهداشت جهاني در رابطه با بهداشت جنسي عمل كرده باشيم بايد بگويم كه بهداشت جنسي عبارت از يكپارچگي و هماهنگي براي ذهن ، احساس و جسم است كه جنبه هاي اجتماعي و عقلاني را در مسير ارتقاء شخصيت او هدايت كرده و عشق و ارتباط را ميان زن و شوهر ايجاد مي كند. اين بهداشت جنسي مثل بهداشت جسم و روان ممكن است مواجه با مشكلاتي شود. باز مثل ساير بيماريهاي عضوي در بدن كه نيازمند رسيدگي و مداوا مي باشند, مشكلات زناشوئي نيز نياز به توجه و درمان دارند. در اين راستا بود كه انجمن علمی سلامت خانوادة ایران شروع به فعالیت نمود.

دكتر محمد رضا صفري نژاد – جراح و متخصص بيماريهاي كليه و مجاري ادراري و رئیس انجمن علمی سلامت خانوادة ایران به سوالات ما در باره بعضی مشکلات مسائل جنسی پاسخ میدهد :





بهداشت جنسی چیست؟


فكر مي كنم مسائلي كه درباره آن مي خواهيم صحبت كنيم مسائل دشواري باشند و من سعي مي كنم تصويري از آن چه بر ذهن ما در برگزاري اين روز وجود دارد ، خدمت شما و خوانندگان گرامي ارائه دهم. براي بحث درباره حوزه هاي مختلف مساله ، وقت كافي لازم است ، اما من مي خواهم توجه شما را بيشتر به جنبه هاي مهم اجتماعي و پزشكي مسئله معطوف كنم.

لاازم است قبل از طرح مباحث اصلي, اصطلاح بهداشت جنسي را تعريف كنيم.اگربخواهيم مطابق تعريف سازمان بهداشت جهاني در رابطه با بهداشت جنسي عمل كرده باشيم بايد بگويم كه بهداشت جنسي عبارت از يكپارچگي و هماهنگي براي ذهن ، احساس و جسم است كه جنبه هاي اجتماعي و عقلاني را در مسير ارتقاء شخصيت او هدايت كرده و عشق و ارتباط را ميان زن و شوهر ايجاد مي كند. اين بهداشت جنسي مثل بهداشت جسم و روان ممكن است مواجه با مشكلاتي شود. باز مثل ساير بيماريهاي عضوي در بدن كه نيازمند رسيدگي و مداوا مي باشند, مشكلات زناشوئي نيز نياز به توجه و درمان دارند. در اين راستا بود كه انجمن علمی سلامت خانوادة ایران شروع به فعالیت نمود.


اهميت آگاهي جامعه از مفاهيم غرايز و روابط جنسي سالم چه تاثيراتي مي تواند بر زندگي و جامعه داشته باشد ؟

ببينيد بشر همانطور كه متولد مي شود غرايزش هم با او همراه است . همانطور كه ما احساس گرسنگي مي كنيم, غرايز جنسي هم در زن و مرد هست كه از طريق راههاي صحيح بايد به نياز ها پاسخ داده شود و در داخل برخي خانواده بنابر دلايلي پاسخ داده نمي شود و بنيان و اساس خانواده دچار تزلزل مي شود و ما بيمارهاي متعددي داريم كه با يك مشاوره كوچك و يا درمانهاي اندك مي توان مشكلات چندين ساله را برطرف ساخت.
در صورتي كه اين افراد ساليان سال يا اصلاًمراجعه نمي كنند و يا اينكه به افراد سودجو و غير مطلع مراجعه و مواجه با مشكلات زياد مي شوند.. ما پرونده هاي متعددي از پزشك قانوني داريم كه زن و شوهر در مرحله طلاق قرار داشته و جهت اظهار نظر ارجاع شده اند, با بررسي كه بعمل مي آيد متوجه مي شويم كه با مختصر آگاهي خانواده ها و زن و شوهر, در اكثر موارد مي شد جلوي بسياري از اين مراجعه به دادگاهها را گرفت.
غير از اين جهالت ، ناآگاهي و افراط و تفريط ، دو خطر اصلي در تعامل انسان و جنسيت و تمايلات جنسي است. جهالت و ناآگاهي در باب مسائل جنسي و روابط زناشوئي سالم منجر به فجايع انساني و اجتماعي چون همه گير شدن (( AIDS )) ( ايدز ) ، سرطان گردن رحم ، سوء استفاده هاي جنسي ، تجاوز و آزار و اعمال زور جنسي و به طور خلاصه معضلات فراوان مي شود.



با اين تعاريف شما چه تعريفي از اختلالات جنسي در خانواده داريد ؟

روابط بين زن و شوهر بسيار حساس و داراي جزئياتي است كه بسياري از معيارها ناتوان از تشخيص مشكل و يا حل آن است و گاهاً قانون نيز نمي تواند بدرستي در همه زمينه ها قضاوت كند ، و اين سبب ميشود در بسياري از خانواده ها رنج و غم و درد بسياري مستولي شود. راه مقابله با آن ، برخورد صحيح و علمي ، آموزشهاي كافي قبل و بعد از ازدواج و نيز ايجاد مراكز معتبر جهت حل مسائل فوق مي باشد. مشكلات جنسي انواع و اقسام مختلفي دارد ، براي پيدا كردن يك اجتلال يا بيماري بايستي ابتدا تعريف حالت طبيعي را داشته باشيم, هر عاملي كه باعث اختلال در يك روابط سالم زناشويي شود تحت عنوان ( ***ual Dysfunction ) يا اختلالات جنسي ان را تعريف مي كنيم. البته شما توجه داشته باشيد كه انواع اختلالات جنسي در مردان وزنان متفاوت و تعاريف جداگانه دارند..




اختلال در روابط و مسائل جنسي خانواده تا چه اندازه در زندگي زناشوئي نقش دارند و چه پيامدهاي منفي را براي زن و مرد به وجود مي آورند ؟

گاهاً زن و شوهر در نخستين سالهاي زندگي زناشوئي خويش با شكستها و ناكاميهاي زيادي روبرو ميشوند ، كه اغلب ناشي از ناآگاهي از استعداد هاي ذاتي و نهفته در وجود يك زن و مرد و نيز درك ناصحيح مشكلات زندگي زناشوئي مي باشند.

اختلالات جنسي باعث از هم پاشيدن كانون خانواده مي شود ، از سوي ديگر آلودگي به بيماري هاي مختلف را به همراه دارد كه سر دسته آنها ايدز است. اين مشكلات در ابتدا سبسب افسردگي ، اضطراب, بدرفتاري و غيره مي شود, كم كم در صورت بر طرف نشدن ممكن است به رفتارهاي خشن و تند و سرانجام به جدائي منجر شود. بسياري از اين مشكلات از طريق مركز علمي و برخورد صحيح قابل حل هستند.



بسيار ديده شده كه زوجين بعد از ازدواج به نواقص ويا اختلالاتي در طرف مقابل و يا خودشان پي مي برند كه همين باعث بروز مشكلات مي شود. آيا روشي وجود ندارد تا زوجين قبل از ازدواج اين مشكلات را بررسي كنند؟

امروزه با پيشرفتهائي كه در علم پزشكي بعمل آمده است, با دقت خيلي بالائي مي توان پس از معاينه و انجام آزمايشات لازم در مورد احتمال وجود يك بيماري خاص كه در آينده سبب اشكال در روابط زناشوئي خواهد شد, اظهار نظر كرد. زوجين شخصاً يا توسط خانواده ها, در صورت شك به داشتن يك همچون مشكلاتي در فرزند و يا همسر وي, مي توانند به مراكز علمي معتبر مراجعه و گواهي صحت سلامت در اين مورد را دريافت كنند.


با ريشه يابي در تعارضات جنسي موجود در خانواده ها پي به اين مساله مي بريم كه به جوانان كشور ما آموزش درستي داده نشده است و آنان نسبت به اين مسائل خيلي بيگانه هستند و حتي سيستم هاي آموزشي ، خانواده و رسانه ها هم در شناخت بيشتر آنان هيچ كمكي را ارائه نداده اند ، و اين جوانان كه وارد زندگي مي شوند خود را با مشكل مواجه مي بينند ؟

بله, در ابتدا بايست آگاهيهاي خانواده ها بالا برود, و مقداري از اطلاعات لازم توسط خانواده ها به فرزندان منتقل شود, امروزه ثابت شده است كه دادن آگاهيها و آموزشهاي سالم ودرست به جوانا ن در پيشگيري از بسياري از معضلات بهداشتي, رواني, وتربيتي و خانوادگي موثر است. بدون شك رسانه هاي همگاني مثل راديو و تلويزيون, مراكز آموزشي مثل دبيرستانها و دانشگاهها, و وزارتخانه هائي مثل يهداشت درمان و آموزش پزشكي, فرهنگ و ارشاد اسلامي و آموزش و پرورش نقش بسزائي در اين زمينه دارند.



بسيار ديده شده كه برخي از مردان دو همسره هستند و يا اين مساله بين زنان نيز ديده شده است كه بعلت مشكلات زناشوئي متقاضي طلاق از همسر خود مي باشند, آيا مي توان گفت بروز اين اتفاقات ناشي از خلاهايي است كه در روابط زناشوئي رخ داده است ؟

در مورد درصدي از مردان دو همسره اين فرمايش شما صدق مي كند, ولي نه در مورد تمام مردان دوزنه، و در مورد خانمها, انصافاً در جامعه ما اكثريت زنان كه از ارتباطات زناشوئي در زندگي مشترك ناراضي هستند, هيچوقت آنرا با هيچكس و هيچ كجا مطرح نكرده و كتمان مي كنند و سالها با اين وضع زندگي مي كنند و در حقيقت مي توان گفت مي سوزند و مي سازند.



توصيه شما به زن و شوهرهائي كه رابطه شان دچار مشكل ميشود ، چيست ؟

زن و شوهر اگر مي خواهند رابطه خود را نجات دهند بايستي با خود صريح و واقع بين باشند ، بايد به اصل واقعيت توجه كرد و نه به ظاهر آن ،داشتن حالت تدافعي لازم نيست و انكار هم نبايد كرد. مشكل را بايستي با متخصص مربوطه در ميان گذاشت. در زندگي زناشوئي نمي توان حقايق را ناديده گرفت و يا آنها را پنهان ساخت. اين كار تنها فريب خود است. زن و شوهر بايستي لايه هاي تحريفها و خطاها را از ميان بردارند ، جنبه هاي منفي و خطاها را از زندگي خود دور كنند.



اصل چگونگي ازدواج تا چه اندازهاي در روابط زناشوئي آتي زوجها موثر است؟

ازدواج و تشكيل خانواده يكي از حساسترين تصميمات دوران زندگي است كه اقدام به آن نياز به بررسي ، دقت ، و هوشياري و مشورت با افراد با تجربه دارد ، چرا كه غفلت و اشتباه در اين زمينه يك عمر پشيماني را بدنبال خواهد داشت.
اين را همه مي دانند كه ازدواج به اين معني است كه دختر و پسري كه پيوند زناشويي مي بندند ، مي بايد تا پايان عمر در كنار هم باشند ، و از يكديگر و از زندگي با هم لذت ببرند. متاسفانه دستيابي به اين اهداف چندان هم آسان نيست و ازداوج و زندگي زناشوئي جزئيات بسياري را در بردارد كه تعداد محدودي از پسران و دختران از آن آگاهي دارند.
گاهاً پسر و دختر از خواست و هدف خود از ازدواج آگاهي لازم را ندارند و تنها بعد از ازدواج است كه به بسياري از جزئيات زندگي زناشوئي و اهميت آن پي مي برند و گرفتار مشكلاتي ميشوند كه حل آنها به سادگي امكانپذير نيست.
بعد از ازدواج ، زن و شوهر اين انتظار را از همديگر دارند كه بتوانند نياز هاي طرف مقابل را برآورده سازند ، حال اگر اين خواسته تحقق نيابد ، بسياري از تضادهاي احساسي ، عاطفي و ناهماهنگي هاي ارتباطي بين زن و شوهر بروز پيدا مي كنند ، در نتيجه رفتارها كم كم شكل طبيعي و منطقي خود را از دست ميدهد و اگر به كمك يك همه چون زن و شوهري شتافته نشود ، خداي نكرده محيط خانه و خانواده حرمت خود را از دست مي دهد. گاهاً فقط با آموزشهاي مختصر و چندين جلسه صحبت با طرفين ، مشكلات بغرنج بسادگي قابل حل ميشوند.



زندگي اجتماعي به سبك امروزي چقدر روابط زناشوئي ما بين زوجها را مي تواند تحت تاثير قرار دهد؟

ما در دوران تغييرات بي سابقه به سر مي بريم. در اين دوران دگرگوني ها به اندازه اي سريع روي ميدهند كه گاهي پزوهشگران متخصص نمي توانند با آن همگام شوند.
تحولات فكري و اجتماعي زمان حاضر ، پيشرفتها در زمينه هاي مختلف ، عقايد ، علائق و نگرشها بسياري از مسائل زندگي انسانها را تحت تاثير خود قرار داده است ، به گونه اي كه امروزه انتظارات و خواسته هاي زن و شوهر از يكديگر و چگونگي و يا كيفيت زندگي كردن بسيار متفاوت شده و گاهاً سبب ناهماهنگي هاي بين زن و شوهر ميشود ، كه البته به همان اندازه نيز علم پزشكي و روانشناسي توسعه يافته و گسترده شده و به راحتي مي توان مسائل مختلف احساسي ، فكري ، رفتاري و عاطفي را برطرف ساخت.

از جمله مظاهر زندگي اجتماعي انسان ، وجود تعامل هاي سالم و سازنده ميان انسانها و برقرار بودن صحبت و همدلي با يكديگر است. انگيزه و ميل جنسي همانند ساير انگيزه هاي بنيادي آدمي بخش جدائي ناپذير اهميت زندگي او را تشكيل ميدهد. بسياري از مشكلات خانواده ها حاصل عدم ارضاي صحيح ميل جنسي و ناآگاهي به ابعاد پيچيده اين انگيزه بنيادين است. عدم شناخت صحيح انگيزه جنسي و عدم درمان صحيح مشكلات و اختلالات جنسي در زن و مرد موجب بسياري از كمبوديهاي فردي ، نابسامانيهاي اجتماعي و اختلافاتات خانوادگي ميشود.
براي جلوگيري از هم پاشيدگي كانونهاي گرم خانواده ، تباهي و انحطاط اخلاقيات انساني ، آگاهي به ماهيت غرائز جنسي و راههاي صحيح مقابله با مشكلات موجود در روابط زن و شوهر ، لازم است.


اغلب در بيان مشكلات زناشوئي, تفاوتي ما بين زنان و مردان مشاهده ميشود, كمي در مورد آن توضيح دهيد؟

يك زن به دليل ساختار فيزيولوژيكي خاص خود و نقشهاي گوناگونش در زندگي اجتماعي و خانوادگي ، همواره اين آرزو را دارد كه يك زن كامل باشد.
خداوند نيز زن را از صفات ممتاز و شايسته اي آفريده است ، و چنانكه آن صفات شناسائي و به كار گرفته شود ، از او يك انسان كامل مي سازد. زن ومرد در بيان مشكلات زناشوئي رفتار يكسان ندارند. مردان اكثراً مسائل خود را بطور علني با دوستان و آشنايان مطرح مي كنند ، ولي زنان اغلب در اين باره به هيچ كس حتي به محارم خود نيز چيزي نمي گويند ، و گاهاً آنرا با (( رفتار )) خود نشان ميدهند ، و اين بعضاً سالها سبب اندوه و نارضايتي در زندگي مشترك ميشود ، مردان زندگي آنهائي هستند كه بخشي از اوقات روزانه خود را در اين باره مي انديشند و پيرامون مشكلات و رنجهائي كه يك زن مي تواند در دل داشته باشد فكر مي كنند.




با توجه به تغيير و تحولات سريع در دو دهه اخير در جوامع مختلف, آيا نگرش در مورد روابط زناشوئي نيز دچار تغيير شده است يا نه؟

رويكردهاي علمي به مشكلات زناشوئي ، از دو دهه بيش تاكنون دستخوش تحول وسيعي شده است.
اخيراً نگرشهائي مطرح ميشوند كه سبب استحكام زندگي زناشوئي ميشود ، هدف از اين نوع نگرشها عبارتند از ، بهبود در ارتباط ، ايجاد مهارتها در جهت حل مشكلات جنسي در خانواده ، افزايش رفتارهاي مثبت و خوشايند و ايجاد تغيير در الگوهاي زيانبخش يا مخدوش فكري است. علم پزشكي امروزه در صدد پيدا كردن راههائي براي جلوگيري از تشديد تعارضهاي تخريبي و تغيير الگوهاي رفتاري است كه منجر به اختلافات زناشوئي ميشوند.



در علم روانشناسي ، در رابطه با نگرش به مسائل زناشوئي در حيطه خانواده چه تغيير و تحولاتي پديد آمده است ؟

قبلاً رضايت زناشوئي را افزايش در تعاملهاي مثبت بين زن و شوهر تعريف مي كردند ، و در نتيجه در مداخله هاي رفتاري آن زمان ، سعي مي شد ، تعاملهاي مثبت جاي تعاملهاي منفي را بگيرند ، به عبارت ساده تر ، اين كار از طريق تشخيص و افزايش رفتارهاي خوشايند صورت مي گرفت ، به اين معني كه طرفين به علت اجتناب از نتيجه, مثبت عمل نكنند ، بلكه به علت راضي كردن طرف مقابل ، دست به اين كار بزنند.
اين مفاهيم هنوز هم زير بناي نظري قسمت اعظم رفتار درماني زناشوئي امروزي را تشكيل ميدهند. امروزه ، هم نظريه و هم عمل ، توسعه پيدا كرده و نوآوريهاي مهمي را سبب شده اند. يكي از اين نظريه ها ، نظريه يادگيري اجتماعي يا Social learning theory است. در اين نظريه برداشت ما از فرايندهاي شناختي – ادراكي ، در برخورد با زوجهاي داراي مشكلات زناشوئي اهميت پيدا مي كنند.



با توجه به تجربياتي كه شما داريد ، مسائل مورد شكايت زوجها چه طيفي را شامل ميشود؟

زوجها با هم و يا به تنهائي ، ممكن است براي حل طيف پراكنده اي از مسائل و مشكلات جنسي مراجعه نمايند. اغلب اين زوجها ، به عنوان آخرين كوششها براي حل مسائل ، پيش از آنكه جدايي يا طلاق اتفاق بيفتد ، درصدد درمان بر مي آيند و گاهي نيز متاسفانه بدون اقدام به درمان ، كار به طلاق و جدائي كشيده و كانون يك خانواده اي از هم مي پاشد.
امروزه در كلينيكهاي مجهز مربوط به مشكلات جنسي ، زوجهاي داراي مشكلات زناشوئي را در برنامه هاي درماني مختلف شركت مي دهند و در خاتمه اين برنامه ها ، زوجها اكثراً به عينه متوجه يك تغيير عمده در زندگي و روابط زناشوئي مي شوند. امروزه وقتي كسي در صدد درمان فردي افسردگي ، اضطراب و غيره بر مي آيد و يا در مورد شكايتهاي جسمي وابسته ، به پزشك مراجعه مي كند ، اغلب مسائل زناشوئي نيز بطور ضمني مطرح ميشوند.


علل نابسامانيهاي زناشوئي را چگونه ارزيابي مي كنيد ؟

يك عده از مشكلاتي كه زوجين پيدا مي كنند ، ناشي از ناآگاهي و آموزشي ناكافي و نادرست در اين زمينه است يكي ديگر از علل روابط نابسامان ، ناتواني در حل تعارض يك مشكل مشخص مي باشد .
فقدان مهارت و آگاهي در حل مشكل ، باعث ميشود كه نزاعها و مشكلات, حل نشده باقي بمانند و جريان ارتباط بين زن و شوهر رفته رفته دچار مشكلات عديده گردد. علت ديگر كاهش و ضعف و سستي در موقعيت قبلي است ، كه در آن طرفين ، آن رضايتي را كه زماني در ارتباط وجود داشت ، از دست ميدهند ، اين امر گاهاً ناشي از عادت است.
رفتارهايي كه زماني خوشايند بودند ، ديگر مهم تلقي نميشوند ، طرفين ممكن است نيازهاي جديد و مختلفي داشته باشند كه طرف مقابل هنوز ياد نگرفته است آنها را برآورده كند ، همه عوامل بالا ، اگر به موقع در چهارچوب خانواده حل نشوند ، ممكن است با هم تجمع پيدا كرده و بصورت رفتارهاي ناهنجار اجتماعي ، بي توجهي و مشاجره در آيند.



زوجهائي كه داراي مشكلات زناشوئي هستند قاعدتاً قبل از درمان نياز به يك ارزيابي دارند ، اين كار كجا و توسط چه كساني انجام ميشود ؟

معمولاً مسائل و مشكلات زناشوئي در كلينيكهاي مربوط به اين كار توسط يك تيم متشكل از متخصصين در رشته هاي مختلف علوم پزشكي و علوم اجتماعي تحت ارزيابي قرار مي گيرند.
قبل از هرگونه اقدام درماني ، ارزيابي بايستي كامل باشد. ممكن است ارزيابي و كارهاي تشخيصي يك يا دو جلسه طول بكشد. بايستي موقعيت زوجها را به خوبي شناخت ، و اطلاعات كافي جمع آوري كرد ، اين اطلاعات توسط مصاحبه ، معاينه و اقدامات پاراكلينيك است.
درمان موقعي شروع ميشود كه اطلاعات كافي بدست آمده و مي توان تصميم آگاهانه گرفت .
گاهاً براي ارزيابي زوجين از مشكلات زناشوئي از پرسشنامه هاي مختلف استفاده مي كنيم. از جمله مي توان از پرسشنامه هاي
Dynamic Adjustment Scale, Marital Status Inventory, MMPI وMarital Satisfacta Inventory
نام برد.
با استفاده از اين پرسشنامه ها ، يك سنجش كلي از ميزان رضايت و عدم رضايت زناشوئي را مي توان بدست آورد.



كلاً ماهيت اختلالهاي جنسي چيست ؟

از نظر علمي ، تعريف اختلال جنسي عبارت اختلالي پايدار در الگوهاي طبيعي علاقه يا پاسخ جنسي مي باشد. ما در اين سمينار اختلالات و مشكلات جنسي كه در قالب اركان خانواده ممكن است اتفاق بيفتند ، از نظر پزشكي ، قانوني و آموزه هاي مذهبي مورد بحث قرار خواهيم داد. اين اختلالات را كلاً به دو دسته بزرگ تقسيم مي كنند ، اختلالات اوليه ، كه يكي از زوجين و يا هر دو طرف از بدو شروع زندگي زناشوئي داشته اند و اختلالات ثانويه كه در بدو شروع زندگي مشترك وجود نداشته و بعداً عارض گرديده اند.
هر دسته از اين اختلالات تنوع قابل ملاحضه اي دارند كه مي توان از اختلال در علاقه ، برانگيختگي ، توانائي و غيره نام برد. امروزه براي هر كدام از اين اختلالات راه حلهاي مناسب وجود دارد.




علل اختلالات جنسي كدامها هستند ، آيا همه مشكلات زناشوئي پايه روان شناختي دارند ؟

نه ، به هيچ عنوان اينطور نيست ، گاهي اوقات علت ، عوامل جسمي و يا بيماريهاي مختلف است ، مثلاً كمبود بعضي از هورمونها و يا نقائص آناتوميك در زن و مرد . گاهاً علت مصرف بعضي از داروهاست, كم نيست موارديكه زن يا شوهر بعلت وجود يك بيماري ، مدتهاي مديد از يك دارو ياك عده داروهاي بخصوص استفاده مي كنند ، و كم نيستند داروهائي كه از عوارض جانبي آنها ، ايجاد مشكلات و اختلالات جنسي مي باشد.
گاهاً وجود يك عده بيماريهاي ديگر ، سبب بروز مشكلات زناشوئي در زن و مرد ميشود ، از جمله مي توان ديابت را ذكر كرد ، كه در مردان پس از چندين سال بعلت ايجاد آسيب اعصاب محيطي ممكن است منجر به اختلال در روابط زناشوئي گردد.
يك عده ديگر از علل ، عوامل زمينه ساز يا مساعد كننده هستند و يك عده ديگر از عوامل ، عوامل آشكار ساز مي باشند ، و سبب مي شوند مشكلي كه از قبل وجود داشته و خفيف بوده ، خود را بروز داده و بصورت مشكل تمام عيار در آيد. از عوامل زمينه ساز و آشكارساز مي توان از عوامل زير نام برد, آموزش ناكافي و تحريف شده ، روابط خانوادگي آشفته ، ناسازگاري در ارتباط بطور كلي ، بروز يك حادثه مهم در زندگي مثل تولد فرزند و يا مرگ والدين ، عدم موفقيت پي در پي در زندگي ، افسردگي ، اضطراب, استرسهاي طولاني مدت, سالمندي و غيره.


كلاً درمان اختلالات و مشكلات جنسي به چه مبناي استوار است ؟

درمان اختلالات و مشكلات جنسي از سه عنصر اصلي تشكيل مي شود : تجويز دارو و يا انجام عمل جراحي ، آموزش و مشاوره . اين سه جزء شكل يك پارچه اي در درمان دارند. اصل مفيد در درمان اين است ، كه درمانگر به تشخيص صحيح برسد و اقدام صحيح را انجام دهد. در درمان زوجين مبتلا به مشكلات زناشوئي سعي ميشود عوامل زمينه ساز ، عوامل آشكار ساز و عوامل تداوم بخش را شناسائي و از بين ببريم. گاهاً فقط كمك به طرفين كه بتوانند مشكلات خود را درك كنند ، كافي است آموزش يكي از جنبه هاي بسيار مهم درمان مشكلات زناشوئي است. عدم اطلاعات و يا آموزش نادرست ، غالباً از عوامل مهم ايجاد اختلالات جنسي هستند. امروزه در كلينيكهاي مشكلات جنسي ، متناسب با سطح تحصيلي و نيازهاي زوج, برنامه ريزي ميشود و آموزشهاي لازم داده ميشود.



سعادت در زناشوئي چگونه قابل دسترسي است ؟

مفهوم سعادت در زناشوئي داراي كاستي هاي بسياري است زيرا دست يابي به آن به سادگي ممكن نيست. جهت رسيدن به اين هدف ، زوجها بايستي پيشاپيش داراي آگاهي و شناخت كافي از اين مقوله باشند. شواهد و قراين موجود نشاندهنده اين است ، در اين عصر خانواده ها مواجه با امواج هولناك تخريب كننده هستند ، فلذا بدين دليل است كه لازم است ، هر دو زوج از قبل داراي اطلاعات كارآمد باشند ، و در موارديكه نقصان وجود دارد ، در هر سطحي ، جامعه بايستي اين نقصان را از طريق اطلاع رساني و آگاه سازي مناسب ، برطرف كند ، و از طرفي مراكزي نيز بايستي موجود باشند ، تا زوجين هرگونه مشكل در رابطه با مسائل زناشوئي خود را در آنجا مطرح كرده و چاره جوئي كنند.
اكنون در دوره پيچيده اي زندگي مي كنيم و شرايط حاكم امروزي كاملاً با گذشته تفاوت دارد ، لازم است زن و شوهر ها ، بيشتر از گذشته خود را به اطلاعات مفيد و سازنده مجهز سازند ، تا بتوانند سعادت در زناشوئي را لمس كنند.



آيا فرهنگها و ارزشهاي جوامع ديگر مي توانند در اين مقوله حائز اهميت باشند ؟

واقعيت اين است كه تمامي جامعه ها ، در تمامي ابعاد مورد تهاجم و يورش ارزشهاي كشورهاي غالب هستند ، امروزه با گسترش رسانه هاي ارتباطي و دسترسي همگاني به آن ، به آساني پيامهاي فرهنگي قابل تبادل شده اند ، كشورهاي غالب از همين ابزارهاي ارتباطي پيشرفته استفاده كرده و ارزشهاي فرهنگي خويش را به جوامع مختلف تحميل مي كنند. با توجه به شرايط كنوني ، بايستي تمهيداتي بخرج داد تا از بحرانهاي خانوادگي در سالهاي آينده پيشگيري كرد.



راههاي پيشگيري از اين بحرانها كدامها مي توانند باشند ؟

جهت دوري از اين مشكلات و معضلات ، بايستي اقدامات احتياطي و پيشگيري كننده را اتخاذ كرد. يكي از راهها ، شناخت درست مسئله توسط مسئولين و دادن آگاهيهاي مفيد به شهروندان مي باشد. به عبارت ديگر زن و شوهر مي بايستي از روانشناسي و فيزيولوژي جنس مقابل خويش اطلاعات كافي داشته باشند و بر اساس شناخت واقعي عمل نمايند. اقدام بعدي وجود متخصصين و مراكز دولتي كافي جهت رجوع خانواده ها ، براي بدست آوردن آگاهي و يا مطرح كردن مشكلات زناشوئي مي باشد.



ابعاد مشكلات و اختلالات جنسي و زناشوئي در سطح جوامع مختلف چگونه است ؟

مشكلات زناشوئي يكي از شايعترين مشكلاتي است كه افراد جامعه با آن دست به گريبان هستند و مي توان گفت يكي از مهمترين مشكلات در بهداشت رواني در سطح جوامع مختلف مي باشد. حدود يك سوم مردها و يك سوم خانمها به نحوي داراي يك اختلال در ارتباطات زناشوئي مي باشند.
مشكلات جنسي موضوعي است كه درصدي از همسران جوان و بلكه بزرگسالان مبتلا به آن هستند ، ولي اكثراً بعلت حجب و حياء و عفت از اظهار آن و جستجوي راه چاره ، شرم دارند. برخي نيز منتظر روزهاي آينده هستند ، بلكه همسرانشان با وظايف خود آشنا و روابط زناشوئي دلگرم شود ، عده اي نيز براي علاج دست به دامن افراد غير متخصص و گاهاً كلاهبردار ميشوند و متحمل هزينه هاي مادي ، معنوي و جسمي شديد نيز مي گردند.
مطابق بررسيها ، درصد قابل توجهي از همسران از روابط زناشوئي خود راضي نيستند و اغلب كه به ما مراجعه مي كنند ، نه علت ناكامي خود را مي دانند و نه چاره آنرا.
در بسياري از موارد مشاهده ميشود كه اين معضلات و مشكلات ساليان متمادي است كه وجود داشته است ، و اساساً بدنبال راه حل نبوده اند ، علت را كه جويا مي شويم ، اظهار مي دارند كه نمي دانند به كجا و به چه كسي بايستي مراجعه كرد.
اگر زنان و مردان متاهل در زندگي زناشوئي از يكديگر راضي باشند اميد مي رود كه در موارد ديگر با هم اختلاف پيدا نكنند ، و اگر در اين زمينه ميان خود مشكلها داشته باشند ، ممكن است سرانجام زندگي آنها دچار مشكلات ناخواسته شود.



نتايج درماني مشكلات زناشوئي چگونه است و اصولاً درمانها نتايج قابل قبولي دارند ؟

تا سه دهه بيش ، تنها روانشناسان و روانپزشكان اين بيماران را روانكاوي مي كردند ، ولي با بيشتر شدن اطلاعات در درك و فهم فيزيولوژي جنسي زن و مرد و مكانيسمهاي ايجاد كننده اختلالات, و ابداع روشهاي تشخيصي پيشرفته ، امروزه نگرش تازه اي در درمان مشكلات زناشوئي پديده آمده و نتايج درمان بسيار بهتر شده است.


تقاضا براي درمان مشكلات زناشوئي تا چه حد است ؟

رفته رفته با افزايش آگاهي ها در سطح خانواده ها ، تقاضا براي درمان مشكلات زناشوئي روز به روز بيشتر ميشود. در حال حاضر در سطح جامعه ما ، شايد در بسياري از موارد بعلت حجب و حيا، مشكلات مطرح نميشود و يا اينكه مشكلات مذبور با افراد غير متخصص در ميان گذاشته ميشود.
به همين لحاظ براي كمك به تعداد زيادي از همسران كه اينگونه مشكلات را تجربه مي كنند ، براي جلوگيري از تنش در خانواده و يا خداي نكرده از هم پاشيدن آن ، نياز قابل توجهي به مراكز ارائه كننده اينگونه خدمات درماني وجود دارد.


ميزان دقيق شيوع و بروز مشكلات زناشوئي در سطح خانوادها به چه ميزاني است؟

هر چند برآورد دقيق ميزان شيوع و بروز اختلالات جنسي دشوار است ، ولي مطالعات مختلف نشان ميدهند كه حدود 30 درصد زوجين در طول زندگي خود ، به طرقي مواجه با مشكلات زناشوئي بوده اند.
در چند سال گذشته تعداد زن و شوهرهائي كه در صدد رفع مشكلات زناشوئي خود بوده اند ، افزايش چشمگيري داشته است ، اين روند بازتابي از افزايش ميزان بروز مشكلات زناشوئي و تغيير نگرشهاي اجتماعي و دستيابي به خدمات است. همانطور كه نگرشهاي اجتماعي مربوط به امور زناشوئي تغيير مي يابد ، مراجعه به درمانگران جهت رفع اين مشكلات نيز مقبوليت بيشتري مي يابد.



به چه چيزي نابهنجاريهاي جنسي گفته ميشود ؟

اصولاً اختلال در عملكرد بهنجار را نابهنجاري اطلاق مي كنند. بسياري از مشكلات زناشوئي بدنبال تعريف حد و مرز رفتار جنسي بهنجار ، وجود خارجي پيدا مي كنند.. در تعيين (( بهنجار بودن )) فعاليت زناشوئي و يا شدت يا مدت يك پاسخ, مشكلات زيادي وجود دارد.
مطالعاتي كه صورت گرفته ، اكثراً نمونه هائي كه نماينده واقعي جمعيت عمومي مي باشند ، نيست ، بنابراين مشكل است كه نتايج اين مطالعات به كل جامعه تعميم داده شود. امروزه ملاكهاي باليني متفاوتي در طبقه بندي نابهنجاريهاي جنسي بكار مي روند ، امروزه عده اي پيشنهاد مي كنند كه بجاي اصطلاح (( نابهنجاريهاي جنسي )) از عبارت (( اختلالات جنسي )) استفاده شود. گاهي اوقات عده اي ، انتظار ات غير منطقي از عملكرد زناشوئي خود دارند ، در صورتيكه از نظر علمي پاسخ دهي جنسي آنها طبيعي است و هيچ مشكلي ندارند.
در همچون مواردي لازم است انتظارات غير واقعي زن و شوهر ها تعديل شوند.


علل ايجاد نابهنجاريهاي جنسي كدامها هستند ؟

رفتار جنسي انسان ، مجموعه اي از اعمال فيزيولوژيك ، محيطي و روانشناختي است. حال اختلال در عملكرد هر كدام از اينها ، ميتواند منجر به مشكلات جنسي گردد.
يك درمانگر خوب ، بايستي با تمامي حيطه هاي فوق آشنائي كامل داشته و با شناخت دقيق از عوامل گوناگون اقدام به مداوا كند. انواع بيماريها ، اختلالات و آسيبها در سيستم عصبي،
هورموني ، عروقي و رواني ممكن است مستقيماً پاسخهاي زناشوئي را با مشكل مواجه كنند. امروزه يكي از علل مهم مشكلات زناشوئي ، فشارهاي روزمره ، خستگي جسمي و ذهني و اشتغال فكري بيش از حد است.



ميزان نياز به آموزش ، اطلاع رساني و آگاهي دادن به مردم تا چه اندازه اي است ؟

همچنانكه توجه به سلامت و بهداشت مردم از وظائف حكومت است ، توجه به سطح سلامت رواني و زناشوئي نيز داراي اهميت خاصي است و لازمه آن دادن اطلاعات كاربردي ، آموزشي و فراهم كردن مراكز خاص بهداشتي درماني براي مشاوره و درمان مشكلات زناشوئي زوجها مي باشد مشكلات رفتاري مردم بعلت مشكلات اجتماعي و اقتصادي در حال افزايش است و خدمات استاندارد رواني و رفتاري مناسب نيز ارائه نميشود. كتاب ، مطبوعات ، مراكز آموزشي و راديو و تلويزيون ، مي توانند سطح دانش ، نگرش و رفتار سالم زناشوئي را ارتقاء دهند.



در اين ميان نقشي پزشكان و مراكز پزشكي در برخورد با ناهنجاريهاي زناشوئي چگونه است ؟

امروزه در جوامع پيشرفته ، همگام با پيشرفت علم پزشكي در تشخيص و درمان ساير بيماريها ، تربيت پزشكان متخصص و آشنا به مسائل زناشوئي نيز ابعاد جديدي بخود گرفته و اصولاً آموزش و تربيت اين گونه پزشكان و كادر درمانگر قدري متفاوت از ساير علوم پزشكي است. آقاي بالينت در ابتدا در سال 1969 ، تربيت كنگره اي پزشكان را مطرح ساخت.
در اين روش استاداني كه در زمينه مسائل و مشكلات زناشوئي مجرب هستند ، با برگزاري كنگره هاي ، ساير همكاران پزشك را آموزش ميدهند ، هنوز هم گروه آقاي بالنيت كنگره هاي منظمي براي پزشكان و پرستاران و ديگر كادر درماني همانند روان درمانگران برگزار مي كنند. اين نوع كنگره ها در انگلستان بيش از ساير نقاط دنيا برگزار ميشود, ما نيز قصد داريم با استفاده از اين روش بتوانيم يك درصدي از پزشكان و كادر درمانگر را آموزش دهيم.




نقش حيطه روانشناسي و مشاوره در مصائب و مشكلات زناشوئي را چگونه مي بينيد ؟

يكي از كارآمدترين و مفيدترين دانشهاي مورد استفاده بشر امروزي ، همان حيطه روانشناسي و مشاوره است. از زماني كه علم روان شناسي نوين به طور گسترده و كامل مورد استفاده قرار گرفت. بسياري از مشكلات و نابسامانيهاي انسان امروزي را يا حل كرد و يا روشن تر ساخت.
يكي از گرايشهاي قابل توجه روانشناسي كه امروزه بطور گسترده اي مورد توجه قرار گرفته ، حيطه روانشناسي و مشاوره ازدواج ، خانوادگي ، تربيتي و مشكلات زناشوئي است.



خانواده براي كاهش و يا جلوگيري از بروز مشكلات زناشوئي تا چه ميزاني اهميت دارد و چه نقشي مي تواند داشته باشد؟

انسان پس از متولد شدن و طي كردن مراحل رشد به مرحله اي مي رسد كه احساس مي كند ديگر نياز به يك جنس مخالف دارد ، اين نياز بر حسب تغييرات فيزيولوژيك و رواني در انسان رخ ميدهد و انسان تحت تاثير عوامل گوناگون پي مي برد كه ازدواج بهترين ، منطقي ترين و سالم ترين راه پاسخگوئي به اين نيازهاست. بطور قاطع ، ازدواج عالي ترين ، پسنديده ترين و كامل ترين راه ارضاء اينگونه نيازهاست و از ديدگاه اسلام نيز ، اين امر در روايات و آيات متعددي در قرآن كريم مورد تاكيد فراوان قرار گرفته است.
خانواده يكي از اركان اصلي جامعه محسوب ميشود. داشتن جامعه سالم ، در گرو سلامت خانواده و تحقق خانواده اي سالم ، مشروط به برخورداري افراد آن از سلامت رواني و داشتن رابطه هاي مطلوب با يكديگر است.
بنابراين ، سالم سازي اعضاي خانواده و رابطه مابين زوجين ، بي ترديد ، داراي اثرات مثبتي در جامعه است. متاسفانه بسياري از همسران در برقراري و حفظ رابطه با هم دچار مشكل شده اند و نياز به كمك دارند.
همسراني كه در زندگي زناشوئي دچار مشكل هستند ، براي حل اختلاف هايشان ، داراي مشكلات فراواني هستند ، جامعه بايستي در همچون مواردي بتواند روابط آسيب ديده همسران را تصحيح كند و به آنان در برقراري روابط زناشوئي سالم و مستحكم ياري رساند.



نقش عوامل شخصي در ايجاد يا تشديد نارضايتي از زندگي زناشوئي چقدر است ؟

برداشتهاي نادرست و انتظارهاي غير واقع بينانه از ازدواج از عوامل شخصي محسوب ميشوند. تا هنگاميكه جامعه به ترويج آرمانهاي رمانتيك و انتظارهاي بيهوده و خيالي ادامه دهد و افراد به پذيرش آنها تن دردهند ، سرخوردگي و دلسردي از زندگي زناشوئي نيز روز به روز بيشتر خواهد شد. هر يك از انتظارهاي نادرست و هدفهاي غير واقع بينانه ، منجر به نااميدي ، ناكامي و افسردگي همسران ميشود. امروزه ، يكي از هدفهاي درمان مشكلات زناشوئي ، بررسي ، روشن ساختن و مورد ترديد قرار دادن اين پندارهاي غير واقعي و محكوم به شكست است.
از عوامل موثر در افزايش ميزان طلاق ، ارزشها ، هدفها و برداشتهائي است كه افراد در رابطه زناشوئي دنبال مي كنند.
افراد بسياري بنا به اقرار خودشان با هدف خوشبختي ازدواج مي كنند ، ولي همين افراد هنگاميكه خشنودي از زندگي زناشوئي موقتاً كاهش يابد ، يا رو به كاهش گذارد ، تنها راه حل را طلاق مي دانند. البته ، اين به معني قبول كردن يك ميزان ناخشنودي در زندگي زناشوئي نيست ، و بايستي همين ميزان نيز بخوبي بررسي و راه حلهاي براي آنها ارائه شوند.
همانگونه كه با گذشت زمان افراد شخصاً دچار تغيير ميشوند ، روابطشان نيز دچار دگرگوني مي گردد. آشفتگي هاي فردي ، مشغله ذهني بيش از حد ، هم به خود شخص و هم بر ارتباطهاي زناشوئي وي اثرات بدي ميگذارد. افراديكه از شخصيت رواني كامل برخوردار هستند ، معمولاً زياد تحت تاثير مسائل روزمره ي زندگي قرار نمي گيرند و زندگي زناشوئي سالمي نيز دارند.




عوامل بيروني و محيطي چگونه بر روابط زناشوئي تاثير مي گذارند ؟

زندگي ما سرشار از رويدادهاي روزمره است. هر كدام از اينها مي توانند در بوجود آمدن يك مشكل در روابط همسران موثر باشند. عدم اشتغال ، مقروض بودن ، مرگ والدين ، كار بيش از حد ، ترس از حاملگي ناخواسته ، تبليغات نادرست, و وضعيت فرهنگي اجتماع, جملگي از عواملي هستند كه ممكن است در بعضي از افراد ، و نه همه ، سبب واكنشهاي روانشناختي شوند كه با مشكلات زناشوئي در ارتباط هستند. هيچ رويدادي خود به تنهائي منتهي به مشكل جنسي نمي شود ، بلكه آنچه بيشتر امكان ايجاد اختلال در پاسخ جنسي را فراهم مي كند ، ارزيابي فرد از رويداد و واكنش هيجاني بعدي او است .
يك همچون رويدادي گاهاً بعنوان يك عامل مساعد كننده عمل مي كنند ، يعني در فرديكه داراي يك زمينه قبلي بوده است ، بعنوان عامل افزوده مشكل جنسي را ايجاد مي كند ، و بعضاً اين عامل ، يك عامل آشكار ساز است ، بدين معني فرد داراي يك مشكل از قبل بوده است و حادث شدن يك رويدادي ، سبب آشكار شدن آن مشكل گرديده است.




آیا مرکزی و یا انجمنی جهت مشاوره و یا درمان اختلالات جنسی وجود دارد؟


بله، همانطور که در مطالب قبلی ذکر شد، خوشبختانه از حدود یک دهه قبل به کمک همکاران "کلینیک سلامت خانواده" راه اندازی گردید. این مرکز متشکل از همکاران ارولوژیست، متخصص زنان، روانشناس و روانپزشک می باشد و مجهز به تجهیزات لازم جهت تشخیص بیماریهای مختلف جنسی است. علاوه از آن ،"انجمن علمی سلامت خانوادة ایران" نیز در این راستا فعالیت می کند. آدرس کلینیک، خیابان ایتالیا جنب بیمارستان شهید مصطفی خمینی می باشد. خوانندگان گرامی جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانند با شماره تلفنهای 88737945 و 88985918 تماس حاصل نمایند. ضمنا تارنمای تابهشت .:. پایگاه اطلاع رسانی خانواده و سلامت جنسی .:. حاوی مطالب مفبد جهت استفادة عامة مردم می باشد.