یهود، دشمن کینه توز جبرییل
یهود، دشمن کینه توز جبرییل
در قرآن، سوره بقره، آیات 98_97 می خوانیم:
قُلْ مَنْ كانَ عَدُوّاً لِجِبْریلَ فَاِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلى قَلْبِكَ بِاِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهَ وَ هُدَىً وَ بُشْرى لِلْمُؤْمِنینَ.
97. [اى پیامبر!] بگو: «كسى كه دشمن جبرئیل است، [درحقیقت دشمن خداست.] چرا كه او، به فرمان خدا، آن [قرآن ] را برقلب [مصفّاى ] تو فرود آورده است؛ درحالیكه [آیاتش ]تصدیق كننده [كتابهاى آسمانى ]پیش از آن است، و رهنمود و مژده رسانى است براى ایمان آوردگان.
مَنْ كانَ عَدُوّاً لِلَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ جِبْریلَ وَ میكالَ فَاِنَ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْكافِرینَ.
98. هر كه دشمن خدا و فرشتگان و فرستادگانش و جبرئیل و میكائیل باشد، [كفر ورزیده است.] و راستى كه خداوند دشمن كافران است.
در شأن نزول این آیات شریفه، از ابن عبّاس نقل كرده اند كه:
هنگامى كه پیامبر گرامى(ص) وارد مدینه شد، گروهى از یهودیان فدك و پیشواى دینى آنان - «ابن صوریا» - به حضورش رسیدند و به پرسشهاى گوناگون پرداختند؛ ازجمله پرسیدند:
اى پیامبر خدا! خواب شما چگونه است؟
پیامبر(ص) فرمود: به وقت خواب، دو چشم من به خواب عمیق مى روند، امّا در همانحال قلبم بیدار و هوشیار است.
گفتند: شگفتا! ما در كتاب آسمانى خویش خوانده ایم كه خواب آخرین پیامبر خدا همینگونه است كه تو گفتى.
و نیز پرسیدند: به ما بگو كه فرزند از پدر است یا مادر؟
پیامبر(ص) فرمود: هر دو.
پرسیدند: چرا بعضى از كودكان به عموهاى خود شباهت دارند و برخى به داییهاى خویش؟
پیامبر(ص) فرمود: هركدام از نطفه زن یا مرد از دیگرى توانمندتر بود، كودك به آن سو شباهت پیدا مى كند.
پرسیدند: اى پیامبر! همه را درست گفتى. اینك پروردگارت را به ما معرّفى كن.
پیامبر(ص) با نام خدا سوره «قل هواللَّه» را خواند و براى آنان روشنگرى فرمود.
«ابن صوریا» گفت: اى پیامبر خدا! ما آماده ایم به شما بعنوان آخرین پیام آور خدا ایمان بیاوریم. تنها یك پرسش دیگر مانده است.
پیامبر(ص) فرمود: بپرسید.
گفت: كدامیك از فرشتگان، پیام خدا را به شما مى رساند؟
پیامبر(ص) فرمود: جبرئیل.
«ابن صوریا» گفت: او دشمن ما است؛ اوست كه پیام جهاد و كشتار و سختیها را مى آورد. امّا میكائیل پیام آور آسایش و گشایش و راحتى است. اگر میكائیل آورنده وحى به سوى تو بود، ما به تو ایمان مى آوردیم؛ ولى اینك كه آورنده وحى جبرئیل است، به تو ایمان نخواهیم آورد.
هر كه دشمن خدا و فرشتگان و فرستادگانش و جبرئیل و میكائیل باشد، [كفر ورزیده است.] و راستى كه خداوند دشمن كافران استتفسیر
در نخستین آیه شریفه این بحث، به پندارهاى بى اساس یهود پاسخ داده مى شود.
«قل من كان عدوّاً لجبریل فانّه نزّله على قلبك باذن اللَّه»
آنان مى گویند: چون فرشته اى كه پیام خدا را بر تو فرود مى آورد، همان جبرئیل است و ما هم با او دشمن هستیم، به تو ایمان نمى آوریم. اى پیامبر! بگو: كسى كه دشمن جبرئیل باشد، درحقیقت دشمن خداست؛ چرا كه او این آیات قرآن را به فرمان خدا بر قلب تو فرود آورده است.
در این آیه شریفه، از آن جهت فرود آیات به قلب پیامبر(ص) عنوان شده كه آیات، بعد از فرود، در قلب حفظ مى شوند. و درمورد «باذن اللَّه» نیز برخى گفته اند:
منظور از اذن خدا، علم خدا و یا اعلام او به فرشته وحى است.
«مصدّقاً لمابین یدیه و هدىً و بشرى للمؤمنین»
درحالیكه این قرآن، كتاب آسمانى شما تورات را تأیید مى كند و گواهى مى دهد كه آن كتاب ازجانب خدا فرود آمده، و رهنمود و مژده رسانى است به ایمان آوردگان.
دلیل اینكه آیه شریفه، رهنمود كتاب را از امتیازات مردم باایمان مى شمارد، این است كه تنها آنان از رهنمود كتاب بهره مى برند و برطبق مقرّرات آن عمل مى كنند؛ گرچه قرآن در اندیشه راهنمایى همه بشریت است.
بعضى گفته اند: منظور از «هدایت» در این آیه شریفه، رحمت و پاداش است، كه آن هم ویژه مردم باایمان است؛ و معناى «بشرى» نیز این است كه در این كتاب، نعمت جاودانه به آنان مژده داده شده است.
ممكن است وصفهاى سه گانه «مصدّقاً»، «هدىً» و «بشرى» از اوصاف جبرئیل باشد، نه قرآن شریف. در اینصورت، معناى آیه شریفه چنین مى شود كه: فرشته وحى، كتابهاى پیشین را گواهى مى كند و رهنمود و مژده رسانى براى مردم باایمان است.
«من كان عدوّاً للَّه و ملائكته و رسله»
هركه دشمن خدا و فرشتگان و فرستادگانش و جبرئیل و میكائیل باشد، كفر ورزیده است
زیرا دشمنى با خدا، نافرمانى از مقررّات و شریعت اوست و جز این نیست.
عدّه اى گفته اند: منظور، دشمنى با بندگان شایسته كردار خدا است؛ كه قرآن مى فرماید:
«اِنَ الَّذینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِى الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ وَ اَعَدَّ لَهُمْ عَذابَاً مُهینَاً.»(197)
بى گمان كسانى كه خدا و پیامبرش را اذیت مى كنند، خدا آنان را در این جهان و جهان دیگر لعنت كرده و عذابى خفّت بار برایشان فراهم ساخته است.
«و جبریل و میكال»
دلیل آمدن نام این دو فرشته گرانقدر پس از واژه «فرشتگان» در آیه شریفه، این است كه این دو فرشته مقام و منزلت خاصّى در میان آنها دارند.
عدّه اى گفته اند: نام این دو فرشته بدان جهت در آیه شریفه ذگر شده كه یهود با آنها اظهار دشمنى كردند.
گروهى نیز برآنند كه علّت ذكر نام آنان در آیه شریفه، این است كه همه بدانند آن دو، از فرشتگان گرانقدر خدا هستند و پندارهاى یهود درمورد آنها بى اساس است.
«فانّ اللَّه عدوٌّ للكافرین»
و راستى كه خدا دشمن كافران است
چگونه؟
برخى گفته اند: چگونه ممكن است انسان خردمندى خود را دشمن جبرئیل بداند و این دشمنى را اعلان كند؟
پاسخ
این حكم درمورد یهود بسیار طبیعى است؛ زیرا هم آنان بودند كه پس از نظاره بر شكافته شدن دریا و تماشاى دیگر نشانه ها و معجزات موسى (ع)، احمقانه از او تقاضا كردند كه براى آنان خدایى نظیر خداى بت پرستان برگزیند، و یا خواستند خداى یكتا را بطور آشكار برآنان بنمایاند، و نیز گوساله پرستى و جنایات شرم آور دیگرى را مرتكب شدند؛ پس، دور از ذهن نیست كه با جبرئیل دشمنى كنند و آن را اعلام دارند.
