نكاتي براي رصدي موفق

نكاتي براي رصدي موفق

http://www.hupaa.com/upload/thumb/thumb_416315.jpgستاره شناسی از قدیمیترین علوم است ، بنابراین ستاره شناسی اماتوری را می توان قدیمیترین سرگرمی علمی دانست . عشق ادمی به اسمان بی حد و مرز است ، رصد اسمان علاوه بر انکه کاری علمی محسوب میشود میتواند بعنوان سرگرمی نیز انجام شود .

[ نجوم و اخترفيزيك ]

ستاره شناسي از قديميترين علوم است ، بنابراين ستاره شناسي اماتوري را مي توان قديميترين سرگرمي علمي دانست . عشق ادمي به اسمان بي حد و مرز است ، رصد اسمان علاوه بر انكه كاري علمي محسوب ميشود ميتواند بعنوان سرگرمي نيز انجام شود .
اين ده نكته كمك مي كنند كه بازدهي رصدهاي خود را به حداكثربرسانيد .

نكته اول

پيدا كردن مكان مناسب براي رصد

حتي اگر در ناحيه ي شهري زندگي مي كنيد سعي كنيد محلي را پيدا كنيد كه ميدان ديد بازتري در اختيار شما قرار مي دهد ، جايي دور از ساختمانهاي بلند

البته مشكل الودگي نوري هم وجود دارد ، متاسفانه در بسياري شهرهاي بزرگ پيدا كردن حتي يك صورت فلكي ساده مانند دب اكبر ( Big Dipper ) سخت تر و سخت تر ميشود ، بنابراين ساكنان شهرها با سفر به نقاط تاريكتر ميتوانند وضعيت رصدي خود را بهبود ببخشند . اگر در نقطه اي روستايي يا حومه شهر زندگي ميكنيد باز هم استفاده از ساختمانهاي اطراف براي سد كردن نور چراغها ميتواند مفيد باشد .

اگر مايليد بدانيد چگونه ميتوانيد وضعيت رصدي خود را بهبود ببخشيد ميتوانيد به انجمن بين المللي اسمان تاريك ( International Dark Sky Association = IDA ) بپيونديد .

نكته دوم

لباس گرم بپوشيد

از گزارش هواشناسي براي پيدا كردن دماي هوا در طول شب استفاده كنيد ، سپس بيش از انچه فكر مي كنيد لازم است لباس گرم همراه برداريد .

حتي در طول تابستان شبها ممكن است به طرزي عجيب سرد باشند ، پس حداقل يك پلوور يا ژاكت همراه خود داشته باشيد ، در زمستان حتما از كلاه پشمي استفاده كنيد .

شايد باور نكنيد اما شايد يكي از مهمترين مراحل رصد پوشيدن لباس گرم باشد .

نكته سوم

زود به محل رصد برويد

در حد امكان سعي كنيد پيش از تاريك شدن هوا در محل رصد باشيد .

تقريبا هر شب صافي انسان را جلب ميكند كه به بيرون برود و رصد را شروع كند ، اما بعضي شبها جالبتر هستند مثلا يك بارش شهابي ، مقارنه اي زيبا بين ماه و ستاره اي درخشان يا يك سياره و يا يك ماه گرفتگي

قبل از رصد فهرستي از اجرامي كه ميخواهيد رصد كنيد تهيه كنيد

يك برنامه نمايش اسمان مانند Starry Night ميتواند بسيار با ارزش باشد . اين نرم افزارها هر تعداد جرم اسماني را كه ميخواهيد رصد كنيد براي هر ساعتي از شب نمايش ميدهند ، علاوه بر اين ميتوانيد نقشه هاي اسمان را توليد كرده و پرينت بگيريد .

نكته چهارم

وسايل لازم را براي راحتي كار برداريد

هنگامي كه براي رصد ميرويد ( براي هر مدت زماني ) بدترين چيز اين است كه بايستيد و مكررا گردنتان را به بالا دراز كنيد . صبح روز بعد ، گردن درد و بدني كوفته در انتظارتان است . استفاده از يك صندلي راحتي قابل تنظيم بسيار مفيد است و ميتواندلحظاتي لذتبخش بوجود اورد .

حداقل يك صنلي تاشوي كوچك بهمراه داشته باشيد ، اگر تصميم داريد وسايل را جمع و جور كنيد ( مانند دوربين دوچشمي ، تلسكوپ ، نقشه هاي اسمان ) يك ميز كوچك تاشو را هم در نظر بگيريد .

اگر هوا گرم است ممكن است با پشه ها روبرو شويد ، پس به حشره كش نياز خواهيد داشت ، در اخر شايد نياز داشته باشيد كه در حين رصد به موسيقي گوش كنيد .

باز هم تاكيد مي كنم كه اين كارها گرچه بي اهميت بنظر مي رسند اما واقعا مهمند .

نكته پنجم

ساده شروع كنيد : فقط با چشم

در واقع ميتوان گفت كه امكان ندارد يك رصد گر حقيقي نتواند با صورتهاي فلكي اشنا شود و خوش بحال كسي كه اشنايي اوبا اسمان از طريق چشم باشد و نه از طريق تلسكوپ ، تعداد كمي از كساني كه در ابتدا از ابزار رصدي استفاده كرده اند ، در نهايت ستارگان را شناخته اند .

نكته : اگر شما ستاره شناسي را بتازگي اغاز كرده ايد بهترين كار اين است كه در ابتدا كمي وقت صرف مشاهده ستاره ها با چشمان خودتان بكنيد تا كمي با ستاره هاي درخشان و صورتهاي فلكي اشنا شويد .

بهترين راه براي انجام اين كار خريدن يك راهنما يا نقشه اسمان خوب است ، همچنانكه براي گشت و گذار در يك شهر از كتاب راهنما استفاده ميكنيد ، يك كتاب خوب رصد يا نقشه ساده ميتواند به شما كمك بسياري كند . هنگامي كه از يك نقشه اسمان استفاده ميكنيد حتما با يك چراغ قوه كه ----- قرمز دارد اين كار را انجام دهيد . اينطوري تطبيق چشمتان با تاريكي از بين نمي رود ( نور سفيد سبب كوچك شدن مردمك چشم ميشود ) .

از سلفون يا پلاستيك قرمز در جلوي شيشه چراغ قوه استفاده كنيد .

پيشنهاد ميكنم كه مشترك مجله نجوم شويد تا بتوانيد از وقايع نجومي اگاه بمانيد . بدون هيچ ابزار اپتيكي ميتوانيد اجرام بسياري را رصد كنيد مانند ماه ، پنج سياره ، بارشهاي شهابي و حتي گذر ماهواره هاي ساخت بشر .

نكته ششم

استفاده از دوربين دوچشمي

خيلي ناراحت ميشوم وقتي دوستي به من ميگويد : من به تازگي به نجوم علاقمند شده ام و قصد دارم يك تلسكوپ تهيه كنم .

اغلب جواب من اين است كه : ابتدا مدت زمان مختصر و مفيدي را صرف مشاهده ستاره ها كنيد سپس به سراغ خريدن يك دوربين دوچشمي برويد .

بعضي ها ممكن است فكر كنند كه دوربينهاي دوچشمي در مقابل تلسكوپ بي ارزشند اما حقيقت اين است كه از جنبه هاي معين رصد اسمان انها بهترين ابزار براي استفاده اند . يك دوربين دوچشمي با درشتنمايي 7 هم وزن كمي دارد و هم قابل حمل است ، يك دوربين دوچشمي با كيفيت بهتر از يك تلسكوپ بي كيفيت است .

دوربينهاي دوچشمي در اندازه هاي مختلفي وجود دارند ولي بسياري ترجيح ميدهند از 7x 50 استفاده كنند . عدد 7 به بزرگنمايي اشاره دارد و 50 به قطر عدسي دوربين برحسب ميلي متر . اين دوربينهاي دوچشمي 7x هنگامي كه با پايه استفاده شوند ميتوانند حفره هاي ماه ، هلال زهره و قمرهاي مشتري را به نمايش بگذارند . هنگام ظهور يك دنباله دار جديد هيچ وسيله اي نميتواند بهتر از يك دوربين دوچشمي نمايي كلي از سر و دم ارائه كند . فقط با گشت و گذار در طول راه شيري هزاران ستاره اي را مشاهده خواهيد كرد كه با چشم غير مسلح نميتوانستيد ببينيد .

نكته هفتم

پيش بسوي تلسكوپ

سرانجام روزي ميرسد كه شما اقدام به خريدن تلسكوپ ميكنيد ، اما چه نوع تلسكوپي انتخاب ميكنيد ؟

بهتر است سه نوع تلسكوپ را در نظر بگيريد . يك تلسكوپ شكستي ( refracting telescope ) يك عدسي شيئي محدب در يك سر و يك چشمي در سر ديگر دارد . تلسكوپ بازتابي ( reflecting telescope ) از يك اينه مقعر به جاي عدسي شيئي استفاده ميكند . اين اينه ( اوليه = Primry ) نور را از درون لوله ميفرستد به جايي كه يك اينه تخت كوچك قرار دارد ( ثانويه = Secondary ) و اين اينه نور را قطع كرده و به چشمي در طرف ديگر لوله ميفرستد . يك تلسكوپ كاتاديوپتريك ( catadioptric telescope ) نوع خاصي از تلسكوپ بازتابي است كه داراي يك عدسي تصحيح كننده است . بيشتر كاتاديوپتريك ها در طرح اشميت كاسگرين ( Schmidt-Cassegrain ) مي باشند . نور از سطح اينه اوليه بازتاب شده و سپس از اينه ثانويه خميده منعكس گشته و از درون يك سوراخ در اينه اصلي گذشته و به چشمي مي رسد .

متاسفانه مجال براي توضيح همه ي جزييات نيست .

اگر تازه كار هستيد يك شكستي 2.4 تا 3 اينچ يا بازتابي 4 تا 6 اينچ را در نظر داشته باشيد ، مطمئن شويد كه تلسكوپ ميتواند سريع مستقر شود و همچنين مقر محكم و ثابتي دارد ، يك تلسكوپ خوب واقعا بي استفاده است اگر روي يك پايه سست و لرزان مستقر شده باشد . به دام چيزي كه اماتورها به ان تلسكوپ به درد نخور ( trash telescope ) ميگويند نيفتيد ، بهتر است پولي را كه بابت چنين تلسكوپي ميپردازيد به خريد دو چشمي اختصاص دهيد .

عموما يك تلسكوپ به درد نخور داراي يك لوله بلند با مقري ضعيف است . سازنده ها براي اين تلسكوپها اينگونه تبليغ ميكنند : مناظر ديدني از ماه و حلقه هاي زحل در بزرگنمايي 500 و بيشتر . متاسفانه بيشتر اماتورهاي نازه كار شيفته بزرگنماييند ، هر تلسكوپي ميتواند بزرگنمايي بالا ارائه دهد اما با بالا بردن بزرگنمايي اثرات جو متلاطم نيز بيشتر شده و مخصوصا در يك تلسكوپ كوچك سبب بوجود امدن تصويري تاريك و محو و تار ميشود .

يك قانون كلي : حداكثر بزرگنمايي براي هر تلسكوپ 50 برابر به ازاي هر اينچ از دهانه تلسكوپ ميباشد . ممكن است تهجب كنيد كه بهترين نماها در بزرگنماييهاي كم بدست ميايند .

نكته هشتم

به يك انجمن نجومي ملحق شويد

اگر يك تلسكوپ داريد و عضو يك انجمن نجوم نيستيد حتما به اين كار اقدام كنيد . نه فقط براي يافتن دوستاني جديد بلكه در صورت نياز گرفتن راهنمايي از انان .

بزرگترين انجمن نجومي Astronomical League ميباشد ، هم اكنون هزاران نفر عضو AL ميباشند .

همچنين با صرف هزينه اي اندك ميتوانيد عضو انجمن نجوم ايران ( Astronomical Society of Iran ) شده و از مزاياي ان استفاده كنيد .

نكته نهم

استراحت كنيد

اگر يك رصد براي تمام شب داريد اين مورد واقعا مفيد است ، اما چيزي نخوريد كه چرب باشد ، زيرا ممكن است از طريق انگشتان به چشمي يا ديگر ابزارهاي نوري منتقل شود . به اقتضاي شرايط از نوشيدني گرم يا سرد استفاده كنيد .

نكته دهم

براي اتفاقات غير منتظره اماده باشيد

در نهايت نوبت رصد اسمان ميرسد اما توجه كنيد كه اگر ميخواهيد سفري به بيرون شهر زير اسماني تاريك داشته باشيد حتما تلفن همراه داشته باشيد .

در ضمن مطمئن شويد كه ديگران ميدانند شما به كجا ميرويد از كدام جاده ها استفاده ميكنيد و چه زماني برميگرديد .