شب*هاي گاليله*اي

شب*هاي گاليله*اي

http://www.hupaa.com/upload/thumb/thumb_9445031.jpgسال جهانی نجوم با این امید این گونه نامگذاری شد که تعداد بیشتری از مردم فرصت و بهانه*ای پیدا کنند تا به اطراف خود بنگرند. جهانی بزرگ*تر را ببینند که در آن سیاره مادری ما تنها نقطه*ای ناچیز در آن است و بار دیگر احساس هیجان*انگیز اکتشافات علمی را درون خود بیابند و با قافله علم همراه شوند.

[ نجوم و اخترفيزيك ]

جام جم آنلاين: سال جهاني نجوم با اين اميد اين گونه نامگذاري شد كه تعداد بيشتري از مردم فرصت و بهانه*اي پيدا كنند تا به اطراف خود بنگرند. جهاني بزرگ*تر را ببينند كه در آن سياره مادري ما تنها نقطه*اي ناچيز در آن است و بار ديگر احساس هيجان*انگيز اكتشافات علمي را درون خود بيابند و با قافله علم همراه شوند.
http://www.jamejamonline.ir/Media/im...0916340236.jpg

يكي از موثرترين راه*هايي كه اين سال براي تحقق اين هدف انتخاب كرد، فراهم آوردن فرصت*هايي استثنايي براي در تماس قرار دادن مستقيم مردم با زيبايي*هاي آسمان شب بود و به همين سبب پروژه*هاي متعددي مانند آسمان در شب (TWAN)، آسماني براي كشف، از زمين تا آسمان و 100 ساعت نجوم تاكنون برگزار شده*اند. در پي اين برنامه*هاي متنوع بود كه سازمان*دهندگان سال جهاني نجوم بارديگر تصميم گرفته*اند تا فرصتي استثنايي را ارج نهند و در سالگرد رصدهاي تاريخ ساز گالئيلو گاليله، از مردم دعوت كنند تا زيبايي*هاي جهان و آنچه را كه گاليله خود ديده بود بار ديگر ببينند و شب*هايي را به ياد گاليله با رصد اجرام آسماني گرامي دارند.
شب*هاي گاليله را بايد بخش دوم پروژه موفق و جهاني 100 ساعت نجومي دانست. اين پروژه در فروردين ماه سال جاري برگزار شد و آنچنان با محبوبيت مواجه گشت كه كمتر كسي گمان مي*كرد به چنين موفقيتي دست يابد. حتي طراحان برنامه هم گمان نمي كردند ده*ها كشور و در هر كشور ده*ها گروه به جمع برگزاركنندگان اين برنامه بپردازند و در بخش*هاي مختلف آن مشاركت كنند.
بخش*هايي نظير ارتباط مستقيم ميان مردم و كارشناسان، دور دنيا با 80 تلسكوپ زميني و فضايي، بازديد از مراكز علمي، رصد خانه*ها و موزه*هاي علم و از همه مهم*تر مهيا شدن فرصت براي رصد عمومي مردم. در اين بخش بود كه شوق و ذوقي غريب به وجود آمد. كشور ما كه هميشه در فعاليت*هاي آماتوري نجوم نقشي برجسته در جهان به عهده داشته و به نامي آشنا در جهان نجوم آماتوري بدل شده است، در اين پروژه به موفقيتي خيره*كننده دست يافت. بيش از 100 برنامه مختلف در نقاط مختلف كشور سامان از سوي گروه*هاي محلي سامان داده شده بود كه همزماني جالب توجه روز آغاز اين برنامه و روز طبيعت (سيزده به در) در ايران باعث شد تا بسياري از گروه*ها از فرصت حضور مردم در پارك*ها و فضاهاي اطراف شهرها استفاده كنند و تلسكوپ*هاي خود را به ميان آنها برده و ايشان را دعوت به ديدار ماه و ديگر اجرام سماوي كنند.
بسياري از مردم براي اولين بار در اين روز توانستند نخستين تجربه رصدي خود را به دست آورند و شايد برخي از آنها در سال*هاي بعد اين علاقه خودرا دنبال كنند. ايران در ميان كشورهاي جهان از نظر تعداد گروه*هاي برگزاركننده رتبه*چهارم را به دست آورد كه با توجه به مستقل برگزار شدن اين برنامه از سوي گروه*ها بسيار قابل توجه است.
موفقيت چشمگير اين برنامه كه از سوي دبيرخانه سال جهاني نجوم و با هماهنگي انجمن منجمان بدون مرز (AWB) برگزار شد، سبب گشت تا طراحان اين برنامه به اين فكر بيفتند كه 6 ماه پس از آن بار ديگر جشن بزرگ ديگري برگزار كنند و اين بار به افتخار كسي كه اين سال به ياد چهارصدمين سالگرد رصدهاي او كه نخستين رصدگر تلسكوپي تاريخ بود اين برنامه را شب*هاي گاليله ناميده*اند.
گاليله به شهادت تاريخ احتمالا نخستين كسي است كه با تلسكوپي كوچك و دست*ساز براي رصد آسمان*ها و اجرام آسماني استفاده كرد. رصدهاي او انقلابي در تاريخ ستاره*شناسي ايجاد كرد. انقلابي كه باعث آغاز عصر جديد ستاره*شناسي شد. با رصدهاي او بود كه شواهدي تجربي مبني بر صحت نظريه كپرنيك در باره خورشيد مركزي و غلط بودن ديدگاه زمين مركزي بطلميوسي ارائه كرد و آنچنان ضربه**اي به اين ديدگاه كه مورد تاييد كليساي كاتوليك نيز بود زد كه حتي برگزاري دادگاه معروف او از سوي هيات انگيزاسيون (تفتيش عقايد) واتيكان هم نتوانست مرهمي بر آن بگذارد.
او در نخستين رصدهاي خود به سراغ خورشيد رفت و روي آن لكه*هايي را رصد كرد، روي ماه گودال*ها را ديد و ردي از حلقه*هاي زحل را مشاهده كرد، با رصد زهره بود كه متوجه اهله (حالت هلالي اين سياره در زمان*هاي مختلف) شد و زماني كه به مشتري نگاه كرد، متوجه حضور 4 جرمي شد كه همراه اين سياره و به دور آن مي*چرخيدند و امروزه به افتخار گاليله به اقمار گاليله*اي مشتري معروفند.
گاليله به شهادت تاريخ احتمالا* نخستين كسي است كه اقمار مشتري را با كمك تلسكوپ دست*ساز خود رصد كرد
شب*هاي گاليله به ياد اين رصد تاريخي گاليله صورت خواهد گرفت. شب*هاي 30 مهر تا** 2**آبان سال جاري وضعيت مشتري از ديد ما زميني*ها شبيه به همان وضعيتي است كه گاليله 400 سال پيش براي اولين بار به آن نگريست و شايد اين فرصتي باشد تا بسياري از مردم شگفتي و حس كنجكاوي گاليله را بار ديگر تجربه كنند.
گاليله براي نخستين بار اقمار مشتري را در شب 7 ژانويه 1610 و با كمك تلسكوپ دست*ساز خود رصد كرد. منظره*اي كه او مي*ديد، بنابر گزارشي كه در ماه مارس 1610 در نشريه سيدريوس نونكيوس منتشر كرد، 3 ستاره كم*سو بود كه در يك سوي اين سياره قرار گرفته بودند او نيز گمان كرد كه بايد اين 3 ستاره بخشي از ستاره*هاي پس زمينه آسمان باشند؛ اما قرار گرفتن آنها روي يك خط راست باعث مي شد تا او به اين ستاره*ها علاقه*مند شود. شامگاه بعد زماني كه بار ديگر دهانه تلسكوپ كوچك و دست*ساز خود را به سوي آسمان گرفت، بازهم اين 3 جرم را ديد، اما اتفاق عجيبي افتاده بود و آن اين*كه اين 3 ستاره همراه مشتري در آسمان حركت كرده بودند و موقعيتشان را هم نسبت به هم و نسبت به سياره تغيير داده بودند. با ادامه اين رصدها او متوجه شد در حقيقت 4 ستاره به دور مشتري در حال چرخشند! و بدين ترتيب او براي نخستين بار متوجه شد اين نقاط نوراني نه ستاره كه اجرامي سياره اي هستند كه به دور مشتري مي*چرخند.
شب*هاي گاليله فرصتي بي*نظير براي ديدار مجدد با اقمار گاليله*اي مشتري يعني، يو، گانيمد، اروپا و كاليستو است. در اين شب*ها از گروه*هاي نجوم آماتوري دعوت شده با آوردن ابزارهاي رصدي خود به محل*هاي عمومي مردم را به رصد مشتري و اقمار آن و در عين حال هلال ماه نو و ديگر اجرام سماوي دعوت كنند.
بي*شك كشور ما نيز مي*تواند در اين بين نقش ممتازي به عهده بگيرد. به همين دليل سامان*دهندگان پروژه 100 ساعت نجوم در ايران اين بار هم قصد هماهنگي گروه*ها براي برگزاري اين برنامه را دارند. وبلاگ فارسي http://persiangalileannights.blogspot.com مرجعي براي علاقه*منداني است كه به دنبال اطلاعاتي در باره ماهيت اين برنامه و برگزاري آن هستند و از سوي ديگر وب*سايت جهاني اين پروژه در نشاني http://galileannights.org نيز اطلاعات مهم در اين خصوص را در اختيار خوانندگان خود قرار مي*دهد. اين مراجع هم براي برگزاركنندگان و هم براي علاقه*مندان مطالب جالب توجهي را ارائه مي*كند. ضمن اين*كه فرصت براي ثبت برنامه*هاي گروه*ها در وب*سايت جهاني اين پروژه و معرفي آن به ديگران نيز مهياست.
شب*هاي گاليله و شب*ها و برنامه*هاي ديگر همه و همه بهانه*اي براي آشنايي مردم با جهاني عظيم و بزرگ و وسيع است؛ جهاني كه در آن، ميلياردها كهكشان هريك ميزبان ميلياردها ستاره همچون خورشيد ماست كه به دور بسياري از آنها سياراتي چون سيارات منظومه شمسي در حال چرخش هستند. شايد با فكر كردن به اين وسعت بي*انتها انسان به ياد بياورد كه بايد اندكي متواضع*تر با محيط اطراف خود برخورد كند.