-
اصول نگهداری از روغنها
اصول نگهداری از روغنها
چربیها و روغنها از اجزای بسیار مهم در غذای انسان به شمار می‌رود و همه ما هر روز مقادیری از این ماده غذایی را مصرف می‌كنیم. چربی در تمام سلولها و بافتهای بدن وجود دارد و نقش حیاتی در غشای سلولی ایفا می‌كند. همچنین، چربیها به صورت پوشش و لایه محافظ در اطراف بعضی از اعضا و اندامهای بدن یافت می‌شوند.
. یكی از مسائلی كه در مورد روغنها و چربیها بسیار حائز اهمیت است مسئله فساد آنهاست. هوا (اكسیژن)، رطوبت، نور، درجه حرارت، كاتالیزورها، برخی آنزیمها، از عوامل اصلی در فساد روغنها و چربیهاست.
۱) هوا (اكسیژن) :
هرگاه روغنها و چربیها در معرض هوا قرار گیرند، اكسیده می‌شوند كه این عمل سبب ایجاد طعم نامطلوب در روغنها و چربیها می‌شود. هر اندازه درصد اسیدهای چرب غیر اشباع در روغن بیشتر باشد بیشتر در معرض خطر اكسیداسیون قرار می‌گیرد.
۲) رطوبت :
میزان رطوبت در روغنها و چربیها كم است. بنابر این، میكروبها كمتر موجب فساد آنها می‌شوند. وقتی که مقدار كمی رطوبت وارد روغنها شود سرعت فساد آنها بیشتر می‌شود.
۳) نور :
از جمله عواملی كه بشدت سبب تغییر طعم و رنگ در چربیها و روغنها می‌شود نور است. بنابر این، مناسب است كه این مواد در معرض مستقیم نور قرار نگیرد.
۴) درجه حرارت :
از عوامل مهم دیگری كه در فساد روغنها و چربیها نقش دارد درجه حرارتی است كه در آن قرار دارد. بنابر این، در هنگام پخت مواد غذایی استفاده از درجه حرارت بالا سبب تغییر رنگ و طعم در روغن و خروج دود آبی و سپس دود سیاه می‌شود كه نشانه فساد روغن است. همچنین، قرار دادن چربیها و روغنها در كنار شعله گاز سبب تسریع در فساد آنها می‌شود.
. تند شدن چربیها و روغنها:
عموما هر تغییری در روغنها که موجب طعم نامطلوب آن شود را «تند شدن» می‌گویند. البته این تند شدن با توجه به عامل تغییر در طعم متفاوت است. چنانچه فساد ناشی از اكسیداسیون )شیمیایی یا میكروبی( باشد، به آن تند شدن اكسیداتیو می‌گویند. فلزات، پرتوها، رطوبت، میكروبها، اكسیداسیون چربیها، روغنها، را تسریع می‌كنند.
همچنین، گاهی میكروبها رنگدانه‌هایی تولید می‌كنند كه در چربی محلول است و داخل آن نفوذ می‌كنند كه این عمل سبب تغییر رنگ در چربی می‌شود. در برخی از مواقع چربیها با میكروبها هیدرولیز یا اكسیده می‌شود.
همچنین، باید گفت که مواد غذایی چرب به‌طور معمول رطوبت تقریبا پایینی دارد كه این شرایط برای رشد كپکها - نسبت به سایر میكروبها - شرایط مناسبتری است. كپكها با تجزیه روغنها و چربیها سبب تند شدن و فساد آنها می‌شود.
. نكاتی درباره مصرف چربی و روغن:
با توجه به تمام موارد یاد شده برای نگهداری صحیح روغنها و چربیها، باید به این نكات توجه کرد :
۱) هنگام خرید:
لازم است که مشخصاتی روی ظروف بسته بندی روغن از هر جنسی كه باشد درج شود. این مشخصات شامل نام تجاری كالا، نوع فراورده، شماره پرونده ساخت كالا، شماره پروانه ساخت از وزارت بهداشت، نام شركت سازنده و نشانی آن، شرایط نگهداری و مصرف ، تاریخ تولید، تاریخ انقضاست.
روی بسته بندی انواع روغن نباتی جامد هیدروژنه، باید میزان اسیدهای چرب اشباع و اسیدهای چرب ترانس را ذكر کرد.
هرچه میزان اسیدهای چرب اشباع و اسیدهای چرب ترانس روغن نباتی جامد كمتر باشد روغن بهتر و سالمتر است.
. هیچ گونه آثار زنگ زدگی روی قوطی آن مشاهده نشود.
. هیچ گونه آثار نشت روغن در بسته بندی آن مشاهده نشود.
. در محل مرطوب نگهداری نشده باشد.
. در معرض مستقیم نور قرار نگرفته باشد.▪ در معرض حرارت و دمای بالا قرار نگرفته باشد.
۲) در منزل :
. به هنگام طبخ با روغن، از حرارت كم استفاده كنید.
. برای سرخ كردن، از حرارت ملایم با مدت زمان كمتر استفاده كنید؛ زیرا حرارت بیش از حد سبب ایجاد بوی تند و زننده در روغن می‌شود.
. روغن سوخته بیماری زاست؛ از مصرف آن جدا خودداری فرمایید.
. روغنهای مایع را حرارت ندهید، مگر آنكه مخصوص سرخ كردن باشد.
. از مصرف مجدد روغنی كه حرارت دیده است پرهیز كنید.
. پس از هر بار مصرف ، در ظرف روغن را ببندید تا اكسیژن وارد آن نشود.
. اگر مقداری روغن از ظرفی بزرگ مصرف شده باشد، برای جلوگیری از تند شدن آن، بهتر است باقیمانده روغن را در ظرفی كوچكتر بریزید و در آن را كاملا ببندید تا روغن كمترین تماس را با هوا داشته باشد.
. روغنهای مایع را به مدت طولانی در منزل نگهداری نکنید.
. سس‌های سالاد و مایونز را - به علت داشتن چربی زیاد - بویژه پس از باز شدن باید در یخچال نگهداری کرد.
امروزه، روغنهای گوناگونی در فروشگاهها و مراكز خرید عرضه می‌شود، ولی باید توجه داشت كه از هر روغنی باید برای مصرفی خاص استفاده کرد . برای مثال، روغنهای مخصوص سرخ كردن - به علت بالا بودن آنتی اكسیدان‌های صنعتی در مقابل عوامل فساد روغن- مقاومتر است و بر اثر حرارت اعمال شده روی آنها مواد سرطا‌نزا تولید نمی‌كند. بنابر این، می‌توان آنها را ۲ تا 3 بار استفاده کرد.
__________________________
