رشته داروسازی

معرفی رشته داروسازی

بسیاری از مردم و از جمله تعداد قابل توجهی از داوطلبان آزمون سراسری شناخت صحیحی از رشته داروسازی ندارند. آنها نمی*دانند که شغل فارغ التحصیل داروسازی، دارو فروشی نیست و حتی هدف این رشته نیز فقط تربیت داروساز نمی*باشد. چرا که داروسازی تنها یکی از تخصص های فارغ التحصیل این رشته است.
باید دانست که در علم پزشکی برای مداوای یک بیمار، روش های متعددی از جمله دارو درمانی ، جراحی و روان درمانی وجود دارد که در این میان دارو درمانی به عنوان متداول ترین شیوه در تمام دنیا شایع است و رشته داروسازی ، رشته ای است که در همین زمینه با بیماران و مردم مرتبط می گردد. همچنین یک داروساز در صورت ناموفق بودن رژیم دارو درمانی باید علل عدم موفقیت را بررسی کند. از همین رو می*توان* گفت* رشته* داروسازی* بخشی* از علوم* پزشکی* است* که* در رابطه با تولید و ساخت* دارو، بررسی* وضعیت* دارو در بدن* انسان* و موجودات* زنده* و میزان* تأثیر دارو در سلامت جامعه و کم کردن* بحران*های* بیماری*زا نقش* ایفا می*کند. به* عبارت* دیگر رشته* داروسازی* به* شناخت* ماده* مؤثر، فرموله* کردن* این* ماده (تبدیل ماده مؤثر به فرمی* که* قابل* مصرف* برای* بیمار باشد مثل* قرص*، کپسول*، شربت* یا استفاده* از روش*های* تزریقی*) و بررسی* اثرات* دارو بر بدن* بیمار می*پردازد.
شاید جالب باشد که بدانید حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد علت ناموفق شیوه مداوای یک بیمار، به دارو مربوط می*شود؛ یعنی کیفیت دارو، انتخاب نوع دارو و نحوه استفاده از دارو (این که بیمار دارو را با چه مواد غذایی یا دارو*های دیگر استفاده کرده است) می*تواند اثر دارو را تضعیف کند. و این وظیفه یک داروساز است که علت را تشخیص دهد و در این زمینه پزشک معالج را راهنمایی کند.

داروسازی تلفیقی از علوم* پایه* و بالینی* است* و به* همین* دلیل* توانمندی* در دروس* فیزیک*، شیمی* و زیست شناسی برای این* رشته* ضروری* است*. همچنین* دانشجوی* این* رشته* برای* ارائه* خدمات* به* بیماران* باید بتواند با افراد به درستی* ارتباط برقرار کرده* و خوب* صحبت* کند و در ضمن فردی سخت کوش* و جدی* باشد چون* دروس* این* رشته بسیار فراگیر و متنوع* بوده و هم جنبه حفظی و هم جنبه تحلیلی دارد و در نتیجه به همت و تلاش قابل توجه نیازمند است .

حدود ۹۰ درصد فارغ التحصیلان این رشته جذب بازار کار می شوند که از این میان بیش از ۸۰ درصد جذب* داروخانه ها و مابقی* در صنایع* داروسازی* (صنعت ساخت و کنترل* دارو) و کارخانه*های* آرایشی ـ بهداشتی* مشغول به کار می شوند یا در کارهای اجرایی وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی* فعالیت می کنند. از سوی* دیگر در حال* حاضر حدود ۹۷ درصد داروهای مورد نیاز کشور (از نظر عددی ) در کارخانه های متعدد داروسازی* داخل کشور ساخته می شود و بدون شک این کارخانه*ها به* کارشناسان* داروسازی* نیاز دارند. این* در حالی* است* که اکثر کارخانه های داروسازی کشور دارای واحدی به نام واحد تحقیقات هستند و امکان فعالیت های تحقیقاتی برای* فارغ*التحصیلان علاقه مند مهیا است.

درس*های* رشته داروسازی در طول* تحصیل*:

دروس* پایه*:

بیولوژی* نظری*، فیزیک* نظری*، ریاضیات* پایه* و مقدمات* آمار، شیمی* عمومی*، بیوشیمی* ، فیزیولوژی* ، شیمی* آلی* ، تشریح*، اصول* خدمات* بهداشتی*،آمار حیاتی*، شیمی* تجزیه*، میکروب*شناسی* نظری* و عملی*، انگل*شناسی* و قارچ*شناسی*، ایمونولوژی*، کمک*های* اولیه*، کامپیوتر.

دروس* تخصصی*:

گیاه*شناسی* دارویی*، اشکال* دارویی*، تغذیه* و رژیم* درمانی*، مواد خوراکی* نظری*، مدیریت* در داروسازی*، درمان*شناسی*، اطلاعات* دارویی*، شیمی* دارویی*، فارماکولوژی*، مفردات* پزشکی* ، فرآورده*های* دارویی* بیولوژیکی*، فیزیکال* فارماسی*، روش*های* دستگاهی*، سم*شناسی* ، بیوفارماسی*، داروسازی* صنعتی* ، کنترل* میکروبی* دارویی* ، کارآموزی* صنعت*، زبان* تخصصی*، مقدمات* داروسازی*، گیاه*شناسی* داروسازی*، کارآموزی* داروخانه*. (بیشتر درس*های* این* رشته** همراه* با آزمایشگاه* ارائه* می*شود).

دانشگاه*های پذیرنده رشته داروسازی:

دانشگاه‎های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ـ درمانی اصفهان، اهواز، تبریز، تهران، شهید بهشتی ـ تهران، شیراز، کرمان، کرمانشاه، مازندران ـ ساری ، مشهد.

مقاطع تحصیلی: دکترای حرفه*ای

دوره*ها: روزانه

نام و تعریف رشته:

رشته دکترای عمومی داروسازی Doctor of Pharmacy Pharm. D شاخه ای از علوم پزشکی است که به منظور رفع نیاز های خدمات داروئی جامعه در سازمان های مرتبط با دارو تاسیس شده است.

تاریخچه رشته و پیشرفت های جدید:

با توجه به نیاز بشر به درمان بیماری ها و همچنین پیشرفت علم شیمی و بیولوژی و همچنین ارتباط تنگا تنگ علوم مختلف و همچنین گشوده شدن عرصه برای ارائه روش های جدید درمانی بااستفاده از دارو های جدیدتر و موثر تر رشته داروسازی از ابتدای قرن بیستم به عنوان یک رشته مستقل مطرخ گردید که این امر در ایران با استقلال این رشته از رشته پزشکی و تاسیس دانشکده داروسازی در سال ۱۳۱۳ در دانشگاه تهران محقق گردید. به مرور زمان و با توجه به نیاز کشور به استفاده از خدمات داروسازان و همچنین احساس ضرورت بر تدوین برنامه های تحصیلی این رشته، دانشکده های داروسازی دیگری در تبریز، اصفهان، مشهد، اهوازو سپس شهید بهشتی، کرمان، شیراز، ساری و کرمانشاه تاسیس گردید. همچنین برنامه رشته داروسازی به صورت مدون در سال ۱۳۶۱ توسط شورای انقلاب فرهنگی ارائه که این برنامه با کمی تغییر در سال ۱۳۶۷ بازنگری گردیده است. امروزه علاوه بر تاسیس دانشکده های داروسازی هر دانشکده به لحاظ رشد و تحولات عظیم علمی اقدام به تاسیس مراکز تحقیقاتی و همچنین با توجه به نیاز جامعه به خدمات تخصصی تر اقدام به تاسیس و را ه اندازی رشته های تخصصی نموده است.

فلسفه تدوین برنامه ( ارزشها و باورها ):

حفظ سلامت انسان و محیط زندگی وی از حقوق اصلی او محسوب می شود و در رشته داروسازی نیز با توجه به کاربردهای تعیین کننده آن در تامین سلامت جامعه در راستای تحقق عدالت اجتماعی، بر مد نظر گرفتن این حق اساسی تاکید می شود . دانشمندان مسلمان و ایرانی در شناخت محیط زندگی و داروها پیشقدم بوده اند و دراین برنامه بر روح حاکم بر فرهنگ غنی ملی در زمینه های اقلیم شناسی و جنبه های اخلاقی بخصوص اخلاق پزشکی تاکید دارد. همچنین از نیازهای اساسی انسانها تمایل به رشد و تعالی است و انسانها فطرتا طالب شناخت بهتر خلقت هستند . لذا دراین برنامه بر افزودن اطلاعات ، ایجاد نگرشهای لازم و تقویت جنبه پژوهشگری و دستیابی به نهانهای خلقت توجه می شود و سعی می گردد با بکار گیری شیوه های جدید و قدیم تعلیم و تربیت در جهت افزایش قدرت تفکر ، استقلال ، تصمیم گیری و افزایش توان حرفه ای فراگیرندگان با توجه به نیازهای جامعه و اولویت های ملی با بهره گیری از فراگیری مداوم گام برداشته شود.

رسالت (Mission):

ماموریت اصلی تربیت دانش آموختگانی است که می توانند در نظام های بهداشتی و تامین سلامت و آموزشی ، پژوهشی ، برنامه ریزی و خدماتی مربوط به داروها انجام وظیفه کنند با تربیت این نیروها تامین سلامتی پیشرفت خواهد داشت . همچنین با استفاده از متدها و تکنیکهای جدید ساخت دارو و ارائه مشاوره به تشخیص درمان و پیش گیری از بیماری ها کمک می شود. بطور کلی این رشته بر خلاقیت ، نوآوری ، کارگروهی و اخلاق حرفه ای نیز تاکید دارد.

چشم انداز (Vision):

در یک دنیای درحال تغییر و. تحول و پیشرفت ، دانش آموخته داروسازی نقش موثر و کارآمدی در ارتقای سطح علمی در مقطع آموزش و پژوهش و پاسخ گویی به نیازهای در حال تحول خدمات بهداشتی جامعه را با همکاری سایر متخصصین گروه پزشکی خواهند داشت . امید می رود با اجرای موفق این برنامه آموزشی سطح علمی در این رشته ارتقا یافته و در حد استانداردهای بین المللی باشد و کشور و جامعه را با پیشرفت های علمی دنیا هماهنگ نماید. مطابق استانداردهای بین المللی ، دکتر داروساز باید جایگاه های واقعی خود را در حلقه درمان جامعه کسب نماید . لذا امید می رود که این رشته بتواند لااقل در ده سال آینده جایگاه واقعی خود را از لحاظ رفع نیازهای حرف وابسته در سطح ملی و حتی بین المللی کسب نماید.

اهداف کلی (Aims):

از دانش آموختگان این رشته انتظار می رود اطلاعات عمومی کافی در جنبه های مختلف علوم دارویی داشته و نیازهای جامعه را در این ارتباط حل نماید . اهداف کلی این رشته عبارتند از :

الف- برآوردن نیازهای عمومی آموزشی و پژوهشی برای فهم بهتر علم داروسازی وعوامل مرتبط با این علم

ب- آشنایی با پژوهش های علمی و عملی در حیطه علوم دارویی

ج) افزایش مهارت ها و آگاهی ها در خصوص

- شناخت کامل خصوصیات داروهای موجود در فارماکوپه داروئی

- توانایی اداره داروخانه های عمومی و تخصصی و راهنمایی بیماران و مشاوره پزشکان در استفاده درست از داروها

- ساخت داروها و مواد آرایشی بهداشتی در حد داروخانه

- ساخت داروها و مواد آرایشی بهداشتی در صنعت

- کنترل کمی و کیفی داروها و مواد غذایی و آرایش بهداشتی

- پیشگیری از سمیت و عوارض جانبی داروها و اطلاع رسانی داروها

- آشنایی با مراجع و رفرانس های داروسازی و علوم دارویی

- توان شناخت و برنامه ریزی برای حل مسائل مرتبط با دارو و سلامت در سطح ملی

- فرهنگ ها و عقائد جوامع گوناگون

- امور پژوهشی و آموزشی محیط پیرامون خویش

- تحکیم اخلاق حرفه ای

نقش های دانش آموختگان رشته داروسازی عبارتند از :

۱) خدماتی

۲) مدیریتی

۳) مشاوره ای و آموزشی

۴) پژوهشی

وظایف حرفه ای دانش آموختگان:


درنقش خدماتی می توانند در:

۱) داروخانه شهری به عنوان مسئول که بر حسن اجرای امور نسخه پیچی و راهنمائی متقاضیان خدمات داروئی نظارت دارد، ارائه خدمات نماید.

۲) داروخانه بیمارستانی به عنوان مسئول فنی که بر حسن اجرای امور نسخه پیچی و تامین داروهای بخش های مختلف بیمارستان و راهنمائی متقاضیان خدمات داروئی نظارت دارد، ارائه خدمت نمایند.

در نقش مشاوره ای و آموزشی می توانند:

۱) در داروخانه اعم از شهری و بیمارستانی در انتخاب و مصرف صحیح داروها به بیماران و پزشکان کمک نمایند

۲) با ارائه اطلاعات صحیح به پزشک و بیمار باعث کاهش عوارض سمی و جانبی داروها گردد.

درنقش مدیریتی می توانند:

۱) در سازمانها و موسسات داروئی به عنوان مدیر فعالیت نماید

۲) در کلیه امور مربوط به دارو اعم از ارتباط با کارخانه های داروسازی یا دیگر مراکز تولید دارو ، و شبکه های بهداشتی در سطح اجرائی و نظارتی ارائه خدمات نمایند

۳) در کارخانه های داروسازی بر ساخت و کنترل داروها به عنوان مسئول فنی نظارت نمایند.

در نقش پژوهشی می توانند:

۱) با توجه به اهداف رشته، با مطالعه پیرامونی در خصوص الگوی مصرف دارو و نوع بیماری ها منطقه فعالیت به افزایش سطح آگاهی پزشکان در آن منطقه مشخص کمک نماید.

۲) در بخش های پژوهشی شامل مراکز تحقیقاتی و همچنین تحقیق و توسعه کارخانه های داروسازی ارائه خدمات نماید.

استراتژیهای تدوین برنامه:

این برنامه مبتنی است براستراتژی تلفیقی ( دانشجو یا استاد محوری بر حسب نوع درس و شرایط ) ، استفاده از فنون جدید یادگیری و یاددهی و پژوهش ، آموزش در محیط کار واقعی ، تحلیل وظایف حرفه ای آینده شناخت علوم و ابزارها و تکنیکهای تخصصی جدید.

همچنین در این برنامه بر حسب شرایط از فنونی نظیر کار و تمرین عملی در محیط آزمایشگاه و فیلد ، کار در گروههای کوچک ، طرح و حل مسئله ، شیوه های آموزشی Modular و خودآموزی ، استفاده از کامپیوتر ، سخنرانی ، ارائه سمینار و فعالیت های آموزشی نظری توسط فراگیرنده demonstration و evidence based approachکه بیشتر در بخش آموزشهای بالینی و کارورزی ها بکار می رود استفاده خواهد شد.

شرایط و نحوه پذیرش دانشجو:

پذیرش دانشجو از طریق آزمون سراسری و به صورت متمرکز خواهد بود

رشته های مشابه رشته داروسازی در خارج از کشور:

این رشته در مقاطع مختلف اعم از لیسانس فوق لیسانس و دکتری در خارج از کشور وجود دارد

مشخصات دوره دکتری عمومی داروسازی:

طول دوره تحصیل :

حداقل طول دوره دکتری داروسازی ۵/۵ سال می باشد.

مرحله اول : دروس عمومی و اختصاصی علوم پایه

مرحله دوم : دروس اختصاصی داروسازی ، کارآموزی کاراموزی در عرصه ، پایان نامه

در پایان مرحله اول، امتحان جامع علوم پایه برگزار می شود و قبولی درامتحان جامع شرط ورود به دوره های بعدی می باشد

تعداد کل واحدهای درسی : ۲۰۹ واحد

واحدهای عمومی : ۲۲ واحد

واحد علوم پایه : ۵۸ واحد

واحدهای اختصاصی : ۱۲۹ واحد

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر:

پس از اخذ مدرک دکترای عمومی دارو سازی به شرط داشتن معدل کل بالاتر از ۱۵، دانشجو می تواند در امتحان دوره تخصصی شرکت کند. دانشجویان پذیرفته شده در دوره تخصصی بسته به گرایش تحصیلی خود،* واحدهای گوناگون و متنوع دیگری را (تقریبا ۴۰ واحد) در سطح پیشرفته و تخصصی می گذرانند که بخش عمده آن پایان نامه تخصصی است.

قبل از انتخاب پایان نامه تخصصی، دانشجو باید در امتحان جامع تخصصی که در سطح کشور برگزار می شود نمره قبولی را کسب نماید.

سر انجام پس از نگارش و دفاع از پایان نامه به اخذ مدرک دکترای تخصصی (P.h.D) نایل می آید.

رشته های تخصصی دارو سازی که در حال حاضر در داخل کشور ارایه می گردند عبارت است از: شیمی دارویی، دارو سازی ، مفردات پزشکی، رادیو فارماسی، فارماکولوژی، مواد خوراکی و آب شناسی، فرآورده های آرایشی و بهداشتی، دارو سازی بیمارستانی، فرآورده های بیولوژیک، زهر شناسی. علاوه بر رشته های یاد شده، فارغ التحصیلان رشته دارو سازی عمومی می توانند در تخصص های علوم پایه پزشکی نظیر: بیو شیمی، *انگل شناسی پزشکی، میکرب شناسی پزشکی، فیزیولوژی، آمار حیاتی، تغذیه، ایمونولوژی، ویروس شناسی و ژنتیک نیز شرکت نمایند.