جدال بی‌نتیجه عقاب و اژدها
جدال بی‌نتیجه عقاب و اژدها اختلاف میان چین و آمریکا بیانیه پایانی اجلاس اپک را با تغییر و تاخیر مواجه کرد
گروه بین‌الملل- امید ایـران‌مهر: اجلاس «همکاری‌های اقتصادی آسیا و اقیانوسیه» (اپک) روز یکشنبه در حالی در سنگاپور به کار خود پایان داد که سران ۲۱ کشور عضو این پیمان، عملا نتوانستند بر سر اهداف مشخصی در مورد کاهش گازهای گلخانه‌ای برای کنترل تغییرات جوی و تعیین نرخ برابري پول چین به توافقی دست یابند.
موضوعی که باعث شد در بیانیه پایانی این اجلاس که صدور آن نیز تحت تاثیر اختلافات با تاخیر همراه شد، دو بندی که در پیش‌نویس بیانیه به دو موضوع بالا می‌پرداخت، به دلیل عدم توافق حذف شوند.
بسیاری از رسانه‌ها حضور باراک اوباما در اجلاس سران اپک و سفرهایی که وی در حاشیه این اجلاس به چند کشور مهم شرق آسیا انجام داد و خواهد داد را تلاشی برای تصحیح رویکرد واشنگتن نسبت به قاره آسیا دانسته بودند. اما این تفاسیر با برگزاری اجلاس اپک در سایه اختلافات تجاری آمریکا و چین تا حد زیادی از سطح اول اخبار رسانه‌ها کنار رفت. اوباما شنبه شب وارد سنگاپور شد تا در گفت‌وگوهاي اپک شرکت کند، اما ورود وي با تاخير همراه شد و چند تن از رهبران اپک در غياب او از سياست‌هاي حمايتي دولت آمريکا در برابر واردات خارجي انتقاد کردند.
نخست‌وزیر مالزی، نجیب رازک در اجلاس روز 13 نوامبر در سنگاپور گفت که اوباما نیاز دارد همان عزمی را برای تجارت آزاد از خود نشان دهد که سلفش جورج دبلیو بوش نشان می‌داد. سایر رهبران هم رویکردی منتقدانه‌تر نسبت به عملکرد آمریکا از خود نشان دادند.
به عنوان مثال رییس‌جمهوری مکزیک فیلیپه کالدرون گفت که ایالات متحده آمریکا از زمان حملات 11 سپتامبر به بعد بیشتر حمایت‌گرا شده است و در مسائل جهانی کمتر همکاری می‌کند. برگزاری اجلاس و تاخیر در صدور بیانیه پایانی نیز اختلاف میان آمریکا و چین بر سر مسائل تجاری را به مهمترین خبر مخابره شده از اجلاس سنگاپور تبدیل کرد تا اهداف اوباما از انجام سفر آسیا با چالش جدی مواجه شوند.
چین در این اجلاس عملا توانست برتری نفوذ اقتصادی خود را بر منطقه نسبت به آمریکا به اثبات برساند و در ناحیه‌ای که خطوط دریایی آن به مثابه شاهرگ‌های حیاتی تجارت جهانی است و زغال‌سنگ، نفت و سایر کالاها را در اختیار دارد، به با نفوذترین قدرت اقتصادی بدل شود. بر اساس آمار منتشر شده از سوی آسه‌آن، ارزش تجارت چین با کشورهای عضو آسه‌آن از سال 1993 تاکنون تقریبا 20 برابر شده و به 179 میلیارد دلار رسیده و سهم آن در کل تجارت آسه‌آن از 2درصد به 5/10درصد رسیده است. این در حالی است که سهم آمریکا در همین مدت از 17درصد به 12درصد کاهش یافته است. سیمون تای، رییس موسسه امور بین‌الملل سنگاپور می‌گوید: «به دلیل آنکه رشد اقتصادی چین در احیای اقتصادی سایر اقتصادها دخیل بوده است، به نفع آن اقتصادها نیست که رشد اقتصادی چین کاهش یابد. به همین دلیل است که اوباما باید روابط خود با چین را مدیریت کند و از بروز تنش در امور اقتصادی و سایر حوزه‌ها اجتناب ورزد.»
اختلافات ارزی و تجاری مانع توافق
اختلاف اصلی آمریکا و چین بر سر تعیین نرخ برابری پول چین با ارزهای عمده و سیاست‌های حمایتی آمریکا در برابر واردات کالاهای خارجی بود و همین اختلاف صدور بیانیه پایانی را با تاخیر مواجه کرد. در پیش‌نویس بیانیه آمده بود که تعیین نرخ ارز باید بر اساس اصول و موازین بازار و اجتناب از سیاست حمایتی از اقتصاد ملی صورت گیرد.
از نظر کارشناسان آمریکایی، تعیین یک نرخ برابری غیرواقعی ارز یوآن باعث شده است که آمریکا در تجارت با چین دچار موازنه منفی شود. آنها می‌گویند دولت چین از نیمه دوم سال 2008 ارزش برابری یوآن در برابر دلار را به طور ساختگی تعیین کرده است تا از تاثیر منفی مشکلات اقتصادی بر بازارهای مالی خود بکاهد. همزمان اما برخی شرکت‌کنندگان در این اجلاس هم از سیاست‌های حمایت‌گرانه‌ی آمریکا در برابر واردات خارجی انتقاد کردند.
سران ۲۱ کشور عضو این اجلاس، از جمله آمریکا، چین، ژاپن و روسیه، در پایان به این نتیجه رسیدند که تا برآمدن یک رونق اقتصادی، همچنان به برنامه‌های اقتصادی خود پایبند بمانند.
کشورهای عضو اپک به اتفاق معتقد بودند که رشد اقتصادی باید همگام با سیاست محیط زیستی و تغییرات جوی باشد. همزمان اجلاس سران کشورهای اپک مخالفت خود را با هر شکل از حمایتگری از اقتصاد ملی در تجارت جهانی اعلام داشتند. از نظر آنها باید مذاکرات دوحه درباره آزادی بیشتر در تجارت جهانی را در سال آینده به یک نتیجه مشخص رساند. دو قدرت بزرگ تجاری آمریکا و چین طی ماه‌های گذشته متقابلا بر میزان گمرکات کالاهای وارداتی یکدیگر افزوده بودند. اوباما پس از شرکت در نشست اپک امروز دوشنبه وارد پکن خواهد شد تا با مقام‌های چین درباره موارد اختلافی مذاکره کند. بدون شک یکی از موضوع‌های گفت‌وگوی اوباما با مقام‌های چینی در این دیدار، تعیین نرخ برابری یوآن در برابر دلار است و پیش‌بینی می‌شود موضوع افزایش تعرفه واردات هم یکی از مسائل عمده در مذاکرات سران دو کشور باشد.
قرارداد کنترل تغییرات جوی در تعلیق
اما موضوع دیگری که در پیش‌نویس بیانیه پایانی اجلاس اپک مورد توجه قرار گرفته بود تلاش برای کنترل تغییرات وی و کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای بود. در پیش‌نویس بیانیه پایانی آمده بود که میزان گازهای گلخانه‌ای تا پایان سال ۲۰۵۰ باید به میزان ۵۰درصد نسبت به سال ۱۹۹۰ کاهش یابد. ولی این موضوع در بیانیه پایانی حذف شد.
مایکل فورمن، مشاور امنیتی ريیس‌جمهوری آمریکا روز یکشنبه گفت که «بنا به ارزیابی سران کشورها، این امری غیرواقعی است که طی ۲۲ روز، یعنی از امروز تا روز کنفرانس کپنهاگ بتوان بر سر یک قرارداد از نظر حقوقی الزام‌آور دست یافت».
این سخنان مشاور امنیتی کاخ سفید پس از ضیافت صبحانه روز یکشنبه ایراد شد که در آن نخست وزیر دانمارک نیز شرکت کرده و سخن گفته بود. لارس لوکه راسموسن، نخست‌وزیر دانمارک هم در این ضیافت گفت که دولت دانمارک در کنفرانس کپنهاگ بر روی یک توافق جهانی الزام‌آور بر سر تغییرات جوی دیگر حساب نمی‌کند.
راسموسن گفت: «ما باید روی چیزی تمرکز کنیم که شدنی باشد و نگذاریم چیزهایی که شدنی نیست باعث شوند که از آن مسیر منحرف شویم». از نظر نخست وزیر دانمارک، مضمون توافق‌های کپنهاگ باید یک نقشه راه عملی برای اقدام‌های فوری و یک چارچوب زمانی برای تصویب یک قرارداد الزام‌آور حقوقی باشد.
وی افزود: در این توافق باید برای هر کشوری مشخص شود، چه میزان از تولید گازهای گلخانه‌ای خود بکاهد و سرمایه‌گذاری آن چگونه صورت گیرد.
اجلاس اپک در نهایت با صدور بیانیه‌ای غيرالزام‌آور به کار خود پایان داد. بیانیه‌ای که تا حد زیادی تحت تاثیر اختلافات دو قدرت بزرگ شرق و غرب بندهای مهمی از آن حذف شده بود. کشورهای عضو در این بیانیه با فراخوانی برای هم‌پیوندی اقتصادی بیشتر گردهمایی پاییزه خود را به پایان رساندند. جایی که با قدرت‌نمایی اژدهای شرق، مخالفت با سیاست عقاب غرب برای حمایتگری از اقتصاد ملی مهمترین محور بیانیه تغییر یافته آن شد.
عكس: AFP
http://www.donya-e-eqtesad.com/News/1946/04-02.jpg
