اساس و پايه بيوتكنولوژي جديد را ميتوان انتقال ژنهاي يك موجود به موجود ديگر و فعال ساختن آنها در موجود جديد دانست؛
فنآوري رو به گسترشي كه امروزه به سرعت در صنايع دارويي، غذايي، پزشكي، شيميايي و كشاورزي وارد شده است. براي
مثال ممكن است اين ژنها وارد يك باكتري شوند و پس از فعال شدن، تركيبات كم مقدار ولي باارزشي چون هورمون رشد يا
انسولين ايجاد كنند يا ممكن است اين ژنها به گياهان منتقل شده و گونه هايي را ايجاد كنند كه در مقابل آفتكشها مقاوم هستند
يا اين كه بازدهي بالايي دارند. به اين ترتيب استفاده از انسولين براي بيماران ديابتي محدوديت خاصي نخواهد داشت همچنين
كشاورزان مي توانند در پرورش گياهاني چون سويا از سموم و آفتكشهاي كمتري* استفاده كنند وبا استفاده از نژادهاي جديد، با
همان سرمايه گذاري قبلي، محصولي تا چند برابر به دست* آورند. رشته بيوتكنولوژي يك رشته كاربردي و ميان رشتهاي مهندسي ـ
علوم پايه است* كه قلمرو آن حداقل 33 حوزه تخصصي علوم را در برميگيرد. اين رشته در كشور ما از سال 1378 در دانشكده علوم
دانشگاه تهران در مقطع دكتراي پيوسته ارائه ميشود. رشته بيوتكنولوژي از سه مرحله كارشناسي، كارشناسيارشد و دكتري
تشكيل شده است كه دانشجويان در مرحله كارشناسي پس از گذراندن موفقيتآميز 132 واحد دروس مشترك معرفتي- نظري،
علوم پايه، پزشكي، مهندسي و مباني بيوتكنولوژي به اضافه آموخت زبان انگليسي در حد 550 نمره تافل* و آشنايي كامل* با يك زبان*
برنامه نويسي كامپيوتر در صورتي كه معدل* آنها در هر نيمسال* تحصيلي كمتر از 15 نباشد، ميتوانند وارد مرحله دوم؛ يعني مقطع
كارشناسي ارشد شوند كه در اين مقطع يكي از 6 گرايش بيوتكنولوژي* ميكروبي*، بيوتكنولوژي* پزشكي*، بيوتكنولوژي* محيطي* و
دريايي*، بيوتكنولوژي* مولكولي*، فرآورش* زيستي* و بيوتكنولوژي* كشاورزي* (گياهي*) را انتخاب* كرده* و بعد از گذراندن* 48 واحد در يكي*
از گرايشهاي تخصصي، و انجام معادل 6 واحد پژوهشهاي* انفرادي و ارائه 2 واحد سمينار از مقطع كارشناسي ارشد فارغ*التحصيل*
ميشوند. در اين مرحله در صورتي كه ميانگين نمرات دروس مقطع كارشناسي ارشد آنها حداقل 16 باشد، ميتوانند در امتحان جامع
شركت كنند و در صورت موفقيت در اين امتحان، وارد مرحله دكتراي* تخصصي (Ph.D) شده و رسماً براي ثبت پايان نامه دكتري* اقدام*
كنند. به عبارت ديگر دانشجويان اين رشته نيز براي ورود به مقطع كارشناسي ارشد و دكتري بايد شرايط لازم را داشته باشند؛ يعني
بايد ميانگين معدل بالايي* داشته و در آزمون جامع موفق شوند اما در يك آزمون* رقابتي شركت نمي*كنند. در اين ميان دانشجويان
گرايش "بيوتكنولوژي* ميكروبي" در زمينه* بيوتكنولوژي* غذايي* و دارويي*، توليد آنزيم*ها، پروتئين*ها، پلي* ساكاري*ها، قارچ*ها و مخمرها
اطلاعات لازم را به دست مي*آورند. "بيوتكنولوژي* پزشكي*" نيز در زمينه* ژنتيك* پزشكي*، تشخيص* بيماري*هاي* عفوني*، ارثي* و
سرطاني*، تعيين* نقشه ژني* و درمانهاي* مولكولي، كاربرد بيوتكنولوژي در پزشكي قانوني*، توليد فرآوردههاي* نوتركيب* و واكسنها و
مواد تشخيصي* است و "بيوتكنولوژي* محيطي* و دريايي*" به استخراج معادن* از طريق بيولوژيك*، تصفيه فاضلابها و آلايندههاي
خطرناك* و جامد،رفع آلودگي* درياها و بازسازي بيولوژيكي محيط* مي*پردازد. "بيوتكنولوژي* مولكولي*" شامل* مهندسي* ژنتيك*،
مهندسي پروتئين*، توليد آنتي باديهاي* منوكلونال*، غشاء و سنسورهاي* بيولوژيك و انجام تحقيقات بنيادي* بيوتكنولوژي* مي*شود
و "فرآورش* زيستي*" (مهندسي* فرآيندهاي* زيستي*) به* طراحي* راكتورهاي* بيوشيميايي*، تكنولوژي* فراورش* مواد غذايي*، آنزيم*ها و
داروها ميپردازد. و بالاخره* " بيوتكنولوژي گياهي*" (كشاورزي*) به* كشت سلول* و بافت گياهي*، تعيين نقشه ژني گياهي*، مهندسي*
ژنتيك گياهي*، توليد بذر و نهال* مقاوم به شرايط نامناسب محيط، بيماري*هاي* متداول* و حشرات* و آفات* عمده، توليد كودهاي زيستي*
و آنزيمها و هورمونها با منشاء گياهي ميپردازد.
تواناييهاي لازم :
رشته بيوتكنولوژي* از بين داوطلبان گروه آزمايشي* رياضي و فني* و علوم* تجربي* دانشجو ميپذيرد چرا كه بعضي از گرايشهاي اين*
رشته به علوم پزشكي* و بعضي ديگر از گرايش*ها به رشته هاي* مهندسي* مربوط مي شود. گفتني است كه دوره دكتراي مستقيم*
بيوتكنولوژي ، دوره آموزشي خاصي است كه مناسب با توانايي هاي دانشجويانِ سرآمد به* صورت* پيوسته* و فشرده* تنظيم* شده*
است و با پذيرش دانشجوياني كه از نظر بهره هوشي*، قدرت درك* و استدلال*، توان نوآوري* و خلاقيت ، خودآموزي و استفاده مناسب
از وقت ، علاقه و انگيزه شديد به يادگيري* و توانايي هاي ذهني و رواني سرآمد همگنان خود هستند، آنان را براي اخذ درجه دكتري
در اين رشته آماده مي كند. از همين رو نيمي از ظرفيت پذيرش اين رشته به داوطلباني اختصاص دارد كه در مرحله ماقبل نهايي
المپيادهاي دانش آموزي رياضي ،فيزيك*، شيمي*، كامپيوتر و زيست شناسي* پذيرفته شده باشند و نيمي ديگر نيز مخصوص
داوطلباني است كه از طريق آزمون سراسري وارد شده و نمره كل آزمون* سراسري* آنها از 000 , 10 كمتر نباشد. در ضمن* از
پذيرفته شدگان اين رشته ، مصاحبه علمي به عمل مي آيد تا دانشجوياني كه واقعاً علاقه مند بوده و انگيزه علمي لازم را دارند، وارد
اين رشته شوند.
موقعيت* شغلي* در ايران :
رشته بيوتكنولوژي ، يك رشته جديد است و بي شك مدتي زمان خواهد برد تا فارغ*التحصيلان آن ، جايگاه واقعي خويش را پيدا كنند اما
اين به معناي آن نيست كه موقعيت شغلي براي فارغ التحصيلان اين رشته مهيا نيست چون زمينه كار بيوتكنولوژي در داخل كشور
مساعد است و براي مثال در حال حاضر عده اي از دانشجويان دوره دكتراي ميكروبيولوژي كه در زمينه بيوتكنولوژي ميكروبي مطالعه
مي كنند، بر روي آب هاي شور كشور مثل درياچه اروميه* كه امكان رشد موجودات در آن پيچيده و مشكل است ، تحقيق مي كنند تا با
بهره گيري از تكنيك هاي بيوتكنولوژي ، محيطي مناسب براي رشد موجودات دريايي* در داخل* آن* فراهم* آورند. از سوي* ديگر
فارغ*التحصيلان* اين* رشته* مي*توانند به* عنوان* نيروي* انساني* متخصص* براي* مديريت* مياني* و هدايت* امور فني* خطوط* توليد، مزارع* و
آزمايشگاه*ها مشغول* به* فعاليت* شوند.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
هدف من بيشتر معرفي واحد هاي دانشگاهي اين رشته براي علاقه مندان به اين رشته است كه كمتر در دسترس قرار ميگيره .در
بيشتر سايت ها اطلاعات مربوط به دكتراي پيوسته ي اين رشته ( دانشگاه تهران ) ارائه ميشه و من جايي رو نديدم كه راجع به
كارشناسي اين رشته اطلاعاتي رو در اختيار خواننده قرار بده :
اولين نكته اينه كه اين رشته يكي از گرايش هاي رشته ي زيست شناسي سلولي مولكولي است و حالا بقيه ي اطلاعات :
طول رسمي دوره :
طول رسمي دوره 5/3 سال تحصيلي است و كليه دروس آن در 7 نيمسال برنامه ريزي شده است .
واحد هاي درسي :
جمع كل واحد هاي درسي دوره كارشناسي رشته زيست شناسي سلولي - مولكولي( كليه ي گرايشها ) 136 واحد است به شرح زير:
21 واحد دروس عمومي
22 واحد دروس پايه
76 واحد دروس تخصصي
17 واحد دروس انتخابي ( كه البته اجباري هم هست )
تعيين دروس انتخابي طبق ضوابط موجود توسط دانشگاههاي مجري انجام خواهد شد.
معروفي دروس پايه :
رياضي 1 ( 3 واحد)
رياضي 2 ( 3 واحد)
فيزيك 1 ( 3 واحد)
آزمايشگاه فيزيك 1 ( 1 واحد عملي )
فيزيك 2 ( 3 واحد)
آزمايشگاه فيزيك 2 ( 1 واحد عملي )
شيمي 1 ( 3 واحد )
آزمايشگاه شيمي 1 ( 1 واحد عملي )
شيمي 2 ( 3 واحد)
آزمايشگاه شيمي2( 1 واحد عملي )
معرفي دروس تخصصي:
شيمي آلي 1 (2 واحد )
آزمايشگاه شيمي آلي 1 ( 1 واحد عملي )
شيمي آلي 2 ( 2 واحد)
آزمايشگاه شيمي آلي 2 ( 1 واحد عملي )
بيوشيمي 1 ( 3 واحد)
آزمايشگاه بيوشيمي 1 ( 1 واحد عملي )
بيوشيمي 2 (3 واحد)
آزمايشگاه بيوشيمي 2 ( 1 واحد عملي )
آمار زيستي ( 2 واحد)
زيست شناسي سلولي ( 3 واحد)
آزمايشگاه زيست شناسي سلولي ( 1 واحد عملي )
زيست شناسي مولكولي ( 2 واحد)
ژنتيك 1 ( 3 واحد )
آزمايشگاه ژنتيك 1 ( 1 واحد عملي )
ژنتيك 2 ( 3 واحد)
آزمايشگاه ژنتيك 2 ( 1 واحد عملي )
ميكروبيولوژي 1 ( 3 واحد )
آزمايشگاه ميكروبيولوژي1 ( 1 واحد عملي )
ميكروبيولوژي 2 ( 3 واحد)
آزمايشگاه ميكروبيولوژي2 ( 1 واحد عملي )
اكولوژي ( 3 واحد)
ويروس شناسي ( 2 واحد )
تكامل ( 2 واحد )
زيست شناسي گياهي ( 3 واحد )
آزمايشگاه زيست شناسي گياهي ( 1 واحد عملي )
زيست شناسي جانوري ( 4 واحد )
آزمايشگاه زيست شناسي جانوري ( 1 واحد عملي )
فيزيولوژي گياهي( 3 واحد )
آزمايشگاه فيزيو لوژي گياهي ( 1 واحد عملي )
فيزيو لوژي جانوري ( 4 واحد )
آزمايشگاه فيزيو لوژي جانوري( 1 واحد عملي )
بيوفيزيك ( 3 واحد )
بيوشيمي فيزيك ( 3 احد )
زيست شناسي پرتوي ( 2 واحد )
زبان تخصصي ( 2 واحد )
ايمونولوژي ( 2 واحد )
آزمايشگاه ايمونولوژي ( 1 واحد عملي )
معرفي دروس انتخابي رشته بيوتكنولوژي :
بيوانفورماتيك 3 واحد
مهندسي ژنتيك 3 واحد
بيوتكنولوژي مولكولي 3 واحد
بيوتكنولوژي گياهي 2 واحد
بيوتكنولوژي جانوري 2 واحد
بيوتكنولوژي ميكروبي 3 واحد
آزمايشگاه بيوتكنولوژي 2 واحد عملي
---------------------------------------------------------------------------------
در آخر هم بگم ، اين رشته براي علاقه مندان به زيست شناسي سلولي و مولكولي ، رشته ي بسيار جذابي هست ! و تا اونجايي
كه من اطلاع دارم ، در تهران فقط در دو دانشگاه شاهد و الزهرا ارائه ميشه
