هر سال منتظر يك پديده در صنعت هواپيمايي ايران باشيد
هر سال منتظر يك پديده در صنعت هواپيمايي ايران باشيد *چرا با منطقي مصاحبه كرديم
انتخاب آقاي منطقي به عنوان مسئول پروژه ساخت هواپيماي پهن پيكر ! همانقدر همه را شوكه كرد كه ما را . مديرعامل بزرگترين خودروسازي كشور بعد از سالها بودن در راس اين شركت ، به يكباره مسوول پروژه‌اي مي‌شود كه به گوشمان ناآشنا و غريب بود. پروژه‌اي كه تحقق آن با توجه به ظواهر و شواهد ، بسيار بزرگ و دور از ذهن به نظر مي‌رسيد. آنقدر دور از ذهن كه باعث شد اين تغيير و تحول مديريتي بيشتر سياسي به نظر برسد تا حساب شده و بر پايه يك استرتژيك خاص. جائيكه هنوز پروژه ساخت هواپيماي كوچكي همچون ايران 140 به پايان نرسيده و بصورت صد در صد كاربردي نشده و نتايج آن ملموس نيست ، ايجاد پروژه عظيمي همچون ساخت هواپيماي پهن پيكر تا حدودي دور از ذهن به نظر مي‌رسيد. نه اينكه به توان و استعداد ايرانيان باور نداريم ، تجربه ، كمي بي اطلاعي و نوع تصميم گيريهاي اخير اين ترديدهارا در ما ايجاد كرد.همين ترديدها ما را به دفتر منطقي مسئول چند ماهه پروژه ساخت هواپيماي پهن پيكر و رييس فعلي سازمان صنايع وزارت دفاع كشاند. پروژه‌اي كه منطقي چند ماهي بيشتر متوليش نبود و بعد از او هم كسي براي اين سمت انتخاب نشد.خالي ماندن سمت مسول پروژه ساخت هواپيماي پهن پيكر ترديدهايمان را در تصميم مديران براي اجراي پروژه ساخت هواپيماي پهن پيكر و انتخاب موقت منطقي به اين سمت بيشتر كرد. منطقي تمام سعي خود را كرد تا ذهنيتمان را عوض كند. همه اين اتفاقات را با برنامه و در جهت مهيا كردن شرايط براي هواپيما ساز شدن عنوان كرد اما در عين حال گفت : از نيت تصميم گيران در مورد خودم بي اطلاع است.
مديرعامل پيشن بزرگترين خوردروسازي كشور ،مسوول چند ماهه پروژه ساخت هواپيماي پهن پيكر و رييس فعلي سازمان صنايع وزارت دفاع به سوالمان در مورد سرنوشت 20 فروند هواپيماي آمريكايي كه ايران در مقابل طلبش گرفت پاسخ كارآگاهي داد و فقط به دادن سرنخ اكتفا كرد.از جوابش كه گفت: " آنهايي كه جريان را تعقيب مي كنند مي دانند "، فهميديم كه جريان تكذيبهاي عجولانه و پي در پي مسوولين وزارت راه و ديگر تصميم گيران براي چه بود. فهميديم كه چرا به يكباره رده هاي مديريتي سازمان هواپيمايي دچار تغيير شد.
جالب آنكه اطلاعات خوبي در مورد هواپيما و صنعت هواپيمايي داشت . منطقي كه امروز او را مي‌توان يك هواپيما شناس و كارشناس هوايي دانست براي رسيدن به اين درجه اطلاعات به گفته خود روزي 4 ساعت و به گفته نزديكان و اطرافيان خيلي بيشتر مطالعه و بحث كرده .اتاق او مملو از بروشورها و كتابها و كاتالوگهاي هوايي است. اطلاعات خوبي كه ارائه كرد نشان داد خيلي جدي با تيم 20 نفره‌اي كه خود تك‌تك آنها را انتخاب كرده به روش طلبگي مطالعه و جدل كرده. چنان با اطمينان گفت: "هر سال منتظر يك پديده جديد در عرصه هواپيماسازي باشيد " كه عليرغم نحوه برخوردهاي اخير و سياستگذاريهاي صورت گرفته و تغيير و تحول‌هاي آني مديريتي، باور كرديم.خواندن اين بحث و گفت و گو خالي ازلطف نيست.
*بي خيال سياسي بازي
فارس: پذيرفتن سمت جديد به عنوان مسوول پروژه ساخت هواپيماي پهن پيكر از طرف آقاي منطقي عجيب بود. شما سالها در ايران خودرو و صنعت خودروسازي بوديد .چي شد سمت جديد كه سنخيتي با مسووليت قبلي نداشت را پذيرفتيد؟
منطقي: عجيب نيست، هر دوي اين سمت‌ها با هم مرتبط است، اگر خودروسازان جهان را بررسي كنيد متوجه مي‌شويد اولين مسيري كه بعد از خودروسازي دنبال مي‌كنند هواپيماسازي است. تويوتا، ميتسوبيشي و كاوازاكي در ژاپن نمونه‌هاي عيني اين مدعا هستند. اين شركت‌ها از 20 سال پيش شروع كردند و امروز به يك هواپيماساز تبديل شدند. اين شركت‌هاي خودروساز امروز به فن‌آوري ساخت هواپيما دست پيدا كردند. يكي از بهترين مدل‌هاي هواپيماي صد نفره توسط همين شركت‌ها توليد مي‌شود.
طبق بررسي‌هاي انجام شده بيشترين مسافرت‌ها با هواپيماهاي 90 تا 110 نفره انجام مي‌شود.طي 20 سال آينده به بيش از 4 تا 6 هزار فروند از اين هواپيماها نياز داريم به همين دليل اكثر تقاضاها مربوط به همين نوع هواپيما است. لذا خودروسازان جهان به سمت ساخت اين هواپيماها پيش مي‌روند. عمده توسعه هواپيماسازي در همين رابطه است. شما بنز را نگاه كنيد، با فوكر شروع به فعاليت مشترك كردند. اين شركت خودروسازي حتي در ساخت خودروهاي خود هم از استانداردهاي مشترك هوايي و زميني استفاده مي‌كند.به هر حال صنعت خودروسازي و هواپيماسازي در يك طيف قرار دارند. مي‌توان اين دو حوزه را حوزه‌هاي مشترك دانست.
فارس: البته شرايطي كه اشاره كرديد در كشور ما حاكم نيست. برداشت سياسيون از تغيير شما و رفتن از ايران خودرو ، يك برخورد سياسي بود، شما مسئول پروژه‌اي شديد كه اصلا پايه و اساسي در كشور نداشت، ساخت هواپيماي پهن پيكر بيشتر به يك پست نمايشي شبيه بود.
منطقي: شايد كليت موضوع درست باشد. اما اين اتفاق دو وجه دارد. يك وجه آن مربوط به نيت كساني مي‌شود كه در مورد من تصميم گرفتند. وجه ديگر آن مربوط به من و نحوه برخورد من با پست جديد مي‌شود. من به سياسي بودن يا غير سياسي بودن تصميم كه در مورد من گرفته شده كاري ندارم. آن بخش از موضوع كه مربوط به من مي‌شود سعي كردم به بهترين وجه از موقعيتي كه پيش آمده استفاده و خودم را براي ايجاد يك تحول در بخش هواپيماسازي كشور آماده كنم. برنامه‌ريزي و تحقيق كردم تا بتوانم به آنچه فكر مي‌كردم مي شود به آن دست پيدا كرد برسم. در عين حال من قبلا علائقم را گفته بودم. اينكه كجا علاقه دارم كار كنم را دوستان مي‌دانستند. پروژه‌هاي مختلفي به من پيشنهاد كردند اما من چون به اين بحث علاقه داشتم، پذيرفتم. اگر خاطرتان باشد قبل از سال اهميت توجه به ساخت هواپيما در دولت مطرح شده بود. حتي به عنوان يكي از مهمترين پروژه‌هاي دولت خوانده شد. با توجه به همه مسائل ياد شده و علاقه خودم اينجا را انتخاب كردم.
*علايقي كه وزير مي دانست
فارس: وزير صنايع از علاقه شما به اين بخش مطلع بود؟
منطقي: ايشان جاهاي مختلفي را به من پيشنهاد كرد. من بخاطر علاقه شخصي و مطالعاتي كه داشتم ساخت هواپيماي پهن پيكر را انتخاب كردم. زماني كه اين سمت را قبول كردم اطلاعات كلي داشتم اما الان اطلاعاتم در اين خصوص كاملتر است.
فارس: ولي اين برداشت ايجاد شده كه با پذيرفتن سمت جديد در سازمان صنايع وزارت دفاع، ساخت هواپيماي پهن پيكر هم كه شما مسول آن شده بوديد به فراموشي سپرده شود؟
منطقي: نه، به هيچ وجه. هواپيماي پهن پيكر يعني هواپيمايي كه ظرفيت حمل بيشتر از 200 مسافر را دارد. بازار اين نوع هواپيما را امروز در دنيا بوئينگ و ايرباس گرفته‌اند. به همين دليل هيچ شانسي براي ما وجود ندارد كه در اين عرصه حرفي براي گرفتن داشته باشيم. به لحاظ اقتصادي هم سرمايهگذاري در بازاري كه توسط دو شركت معتبر و بزرگ دنيا اشغال شده مقرون به صرفه نيست. اما شما توجه داشته باشيد كه بازار هواپيماي پهن پيكر تنها به ساخت و طراحي ختم نمي‌شود. بحث تعمير و نگهداري هم جزئي از اين بازار است. اگر به لحاظ ذخيره ارزشي به صنعت هواپيماسازي نگاه كنيم متوجه خواهيم شد كه قطعه‌سازي و بخش تعمير و نگهداري اقتصادي‌تر و سوده‌تر است. سودي كه در اين بخش وجود دارد در فروش محصول نيست. هر هواپيماي پهن پيكري كه شما در اين رده مي‌فروشيد بين 3/1 تا 3 برابر قيمت اصلي، هزينه تعمير و نگهداري آن است. به همين دليل سرمايهگذاري در بخش تعمير و نگهداري هواپيماي پهن پيكر اولا به معني دستيابي به تكنولوژي و فن‌آوري اين صنعت است ثانيا، باعث مي‌شود تا ما موفق به وارد شدن به كلوپ سازندگان هواپيماهاي پهن پيكر شويم و در نهايت بتوانيم در صورت لزوم اقدام به ساخت اين دست از هواپيماها كنيم.
* تعمير و نگهداري بجاي ساخت پهن پيكر
فارس: هدف اصلي سرمايهگذاري بر روي تعمير و نگهداري هواپيماي پهن پيكر بود؟
منطقي: بله، اما چند نكته را بايد در اين خصوص توجه كرد. اولا اينكه اين مسير يك مسير طولاني است كه بايد در طي كردن آن همت داشت و سماجت به خرج داد. بايد توجه داشته باشيم سرمايهگذاري بر روي اين صنعت هم اقتصادي است و هم باعث دستيابي ما به فن‌آوري و تكنولوژي بسيار مهمي خواهد شد.
نكته دوم اينكه ما هم اكنون روي هواپيماي 52 نفره سرمايهگذاري كرديم مي‌توانيم بعد از آن روي هواپيماي صد نفره و سپس روي هواپيماهاي پهن پيكر سرمايهگذاري كنيم. توجه به تعمير و نگهداري هواپيماهاي پهن پيكر اين مسير و روند را سهل‌تر و سريع‌تر خواهد كرد.
فارس:براي سمت قبليتان اختيار و امكانات كامل هم به شما دادند؟
منطقي: جايي كه بودم روزهاي اول را به مطالعه و بررسي گذراندم. در همين بررسي‌ها بود كه متوجه شدم كشورهاي صاحب نام روي ساخت يك نوع هواپيما سرمايهگذاري مي‌كنند نه چند نوع هواپيما ، نكته مهمتري كه از اين مطالعات متوجه شدم اين بود كه وارد شدن به جرگه هواپيماسازان و دستيابي به اين فن‌آوري دو منظوره است. هم منافع اقتصادي دارد و هم با دست يابي به اين فن‌آوري مي توان امنيت خود را تامين كرد. اين يك واقعيت مهم و قابل توجه ديگري است كه بايد دقت زيادي به آن كرد. اين دو مقوله مهم يعني منافع اقتصادي و تامين امنيت باعث شد كه ما هم توجه ويژه‌اي به بحث هواپيماساز شدن داشته باشيم.
وزارت دفاع سرمايه‌گذاري‌هاي خوبي در عرصه هواپيماسازي كرده بود، يكي از دلايل پذيرش مسئوليت جديد هم همين سرمايه‌گذاري‌ها و فراهم كردن شرايط براي استفاده از آن در جهت هواپيماساز كردن كشورمان بود. اما بايد توجه داشت چون وارد شدن به اين عرصه به سرمايه‌گذاري‌هاي بسيار زيادتر نياز دارد تصميم گرفتيم كنسرسيوم تشكيل بدهيم. با تشكيل اين كنسرسيوم بخشي از مشكلات قابل حل خواهد بود. به هرحال توجه به اين فن‌آوري هم منافع اقتصادي دارد و هم تامين‌كننده امنيت كشور است. شما بوئينگ را نگاه كنيد، همه اين شركت را يك شركت تجاري مي‌شناسند كه هواپيماي مسافربري توليد مي‌كند. اما واقعيت اين است كه بوئينگ يكي از توليدكنندگان موشك كروز است.
فارس:از گفته هاي شما اينجور استنباط مي شود كه مسئوليت جديد آقاي منطقي (رئيس سازمان صنايع وزارت دفاع) در راستاي سمت قبلي يعني توليد هواپيماهاي پهن پيكر است؟
منطقي:قطعا، تمام بسترهاي اين مسئله مهيا است.
فارس:اما اينجا يك تناقض وجود دارد ،نوع برخوردها و تصميم‌گيري‌ها اين موضوع را نشان نمي دهد. كساني كه در مورد شما تصميم گرفتند به صراحت اعلام كردند ساخت هواپيماي پهن پيكر براي ما بسيار اهميت دارد به همين خاطر كسي مثل منطقي را مسئول آن كرديم هنوز زمان كوتاهي از اين ادعا نگذشته بود كه آقاي منطقي از آن سمت برداشته مي‌شود و به جاي ديگر و وزارتخانه‌اي ديگر منتقل مي‌شود ، اين اتفاقات با آن ادعاها هم‌خواني ندارد؟
منطقي: نه، به اين شكل نيست، اين برداشت اشتباهي است. ما از همان ابتدا بر روي هواپيماهاي پهن پيكر مطالعه كرديم. به اين نتيجه رسيديم كه بين كشورهاي سازنده هواپيما هيچ كشوري در ساخت دو هواپيماي مختلف سرمايهگذاري نمي‌كند. همه روي ساخت يك هواپيما سرمايهگذاري مي‌كنند و در ساخت همان هواپيما تخصص پيدا مي‌كنند. با توجه به اين داشته‌ها و مطالعات به سراغ بسترهاي موجود در كشورمان رفتيم. با توجه به اين بسترها به اين نتيجه رسيديم كه براي موفق شدن در اين راه بايد يك كنسرسيوم تشكيل بدهيم، كنسرسيومي كه بتواند مشكلات را بهتر و راحت‌تر حل كند. طرح اوليه آن آماده شد. در اين طرح سه وزارتخانه دفاع، صنايع و راه وظايفشان مشخص شد. بعد از مشخص شدن وظايف هركدام ،بحث‌هاي مقدماتي براي اجرا مطرح شد. به هرحال با نقشه و مطالعه كامل اقدام كرديم.
* كنسرسيومي با سه وزارتخانه
فارس:انجام پروژه اي به اين بزرگي كه قطعا نياز به كمك گرفتن از بيرون دارد شما را محدود نمي كند؟
منطقي: تشكيل كنسرسيوم براي رفع همين مشكل بود.
فارس: ولي سازمان صنايع وزارت دفاع به اندازه كافي وجه نظامي دارد.
منطقي: نه، اين موضوع باعث محدود شدن ما نمي‌شود. همين الان در فرانسه شركت‌هاي هواپيماسازي وجود دارند كه كار نظامي مي‌كنند.
فارس: شرايط ما با فرانسه متفاوت است؟
منطقي: محدوديت بستگي به اين دارد كه شما شرايط را چگونه تعريف كنيد. ما به تعريف جديدي در اين راه رسيديم. دو بخش در اين خصوص وجود دارد ، يك بخش فعاليت غيرنظامي را انجام مي‌دهد و بخشي ديگر كار نظامي ، اما اگر فعاليت بخش غير نظامي بر فعاليت نظامي چربش داشته باشد و اين دسته از فعاليت‌ها گسترده‌تر باشد بخش نظامي را كمك خواهد كرد.نكته مهم‌تر آنكه اصولا كنسرسيومي كه در اين راه تشكيل خواهد شد كاملا غيرنظامي است. به همين دليل محدوديتي وجود نخواهد داشت. فعاليت اين كنسرسيوم دقيقا مثل ساير هواپيماسازان جهان است. مثل بوئينگ و ايرباس. نبايد واقعيت‌ها را خيلي پيچيده كرد. نبايد از ترس اينكه ممكن است محدودمان كنند كنار بكشيم. اين اقدام هم به لحاظ اقتصادي و هم به لحاظ امنيتي براي كشورمان دستاوردهاي بسيار مهمي به دنبال دارد. امنيتمان را تضمين مي‌كند. نبايد اين دو دستاورد مهم يعني دستيابي به فن‌آوري و تكنولوژي سطح بالا و تضمين و تامين امنيت را از ياد برد. رفتن به سمت هواپيماساز شدن باعث به دست‌آوردن اين منافع قابل توجه و مهم مي‌شود. مثل همه جاي دنيا.
*تحقيق عجيب آمريكاييها براي ايران
فارس: واقعا مي‌توان اميد داشت كه روزي ايران يك كشور هواپيماساز در عرصه جهاني خواهد شد؟ مي‌توان اميد داشت كه روزي ايران در عرصه ساخت هواپيما بتواند با كشورهاي صاحب نام جهان رقابت كند؟ شواهد و قرائن و تجربه ما در خودروسازي و ساير صنايع مرتبط زياد اميدوارمان نمي‌كند.
منطقي: سال 53 بررسي دقيقي در مورد ايران توسط يك شركت خارجي صورت گرفت. طبق همان بررسي پيش بيني كردند با توجه به پتانسيل‌هاي موجود ايران در دو حوزه بسيار موفق خواهد بود. يكي صنايع الكترونيكي و ديگري هواپيماسازي. همان زمان روي صنايع الكترونيك ايران سرمايهگذاري كردند. ديديد ايران در ميان كشورهاي منطقه و حتي بين برخي كشورهاي جهان در اين صنعت حرف براي گرفتن داشت. ايران به لحاظ صنايع الكترونيكي در منطقه اول بود. حوزه دومي كه طبق همان بررسي متوجه شده بودند ايران مي‌تواند موفق باشد صنعت هواپيماسازي بود. بررسي‌هاي انجام شده توسط همان شركت نشان داد ايران تا سال 70 يعني با 17 سال برنامه‌ريزي و سرمايهگذاري هواپيماساز خواهد شد. طبق همان بررسي با اين سرمايهگذاري و برنامه‌ريزي ايران مي‌توانست در سال 70 بيش از 5 ميليارد دلار صادرات از محل هواپيماساز شدن به دست بياورد.
فارس: كدام شركت اين بررسي را انجام داده بود؟
منطقي:يك كمپاني آمريكايي
فارس: اين تحقيق بر اساس مزيت‌هاي واقعي كشورمان بود؟
منطقي: بله، تمام طرح بر اساس همين مزيت‌ها تهيه شده بود. 35 سال از آن طرح اوليه مي‌گذرد. يكي دو پارامتر را از دست داده‌ايم اما بسترها و شرايط هنوز مهيا است.
فارس: اقدامي هم آن زمان شد؟
منطقي: بله، سرمايهگذاري سنگين در اين عرصه انجام شد. هسا بر اساس همان بررسي‌ها و سرمايه‌گذاري‌ها ايجاد شد. هليكوپترسازي اصفهان بر مبناي همين تحقيقات و سرمايه‌گذاري‌ها ايجاد شد.
فارس:چه مقدار سرمايهگذاري آن زمان انجام شد؟
منطقي: عدد دقيقي ندارم اما حدوداً يك تا دو ميليارد دلار .
فارس: سال 53؟
منطقي: بله
فارس: با همكاري كدام كشور؟
منطقي: آمريكا. شركت «بل» هليكوپتري براي كشورمان طراحي كرد كه مشخصا براي ايران با ويژگي‌هاي خاص آن طراحي شده بود. اين هليكوپتر قرار بود در ايران توليد شود. «سها» اين قابليت را داشت كه هواپيماي بوئينگ 747 را در ايران تعمير و نگهداري كند. اين نمونه‌اي از سرمايه‌گذاري‌هايي است كه در كشورمان صورت گرفته بود.
فارس: با اين سرمايه‌گذاري‌ها بستر براي هواپيماساز شدن ما مهيا است؟
منطقي:بله، همين الان ما در حال تعمير و نگهداري هواپيماهاي پهن پيكر هستيم. اين شرايط در كشور وجود دارد. اين موفقيت‌ها به دو دليل محقق شد اول آنكه زيرساخت‌ها مهيا بود و ثانيا جرأت وارد شدن به اين عرصه را داشتيم به همين دليل الان به اين موضوع مسلط هستيم. در تعميرات هواپيماي پهن پيكر 5 سال است كه وارد شديم. در شرايطي هستيم كه مي‌توانيم تعميرات سنگين هواپيماهاي پهن پيكر را در ساير كشورها انجام دهيم.
فارس:اين روند روبه رشد همچنان ادامه دارد؟
منطقي: به شكل قبل خير، فراز و نشيب دارد. سعي ما اين است كه فراز و نشيب را به يك روند پويا تبديل كنيم.
*اختيار تام به مدير چند ماهه
فارس: واقعا اين انگيزه و همت در مسوولين وجود دارد؟ از تغيير و تحولات و جابجائي‌ها اين موضوع استنباط نمي‌شود؟ وقتي مسوولي بعد از چند ماه از يك مسئوليت به مسئوليت ديگر برده مي شود اين همت و جديت را نمي توان حس كرد؟
منطقي: 60 تا 70 درصد تصميماتي كه در مورد من طي ماه‌هاي اخير گرفته شده در همين رابطه و براي تحقق همين اهدافي است كه گفتم.
فارس:در سمت قبلي (ساختن هواپيماي پهن پيكر) اختيارات و امكانات هم به شما دادند؟
منطقي: وقتي مي‌گويند كل مجموعه در اختيار شما يعني اين جديت هميشه وجود دارد.
فارس:پس قاعدتا از اين به بعد نبايد شاهد تغيير شما طي سال‌هاي آينده باشيم.
منطقي: در اينكه انتخاب من با توجه به اهداف تعريف شده بود شكي نيست. هدف تحرك ايجاد كردن در اين بخش است. ممكن است مسائل سياسي هم در اين انتخاب دخيل باشد اما وجه قالب آن تحقق اهداف تعريف شده است.
فارس: اگر شما را سال آينده از اين سمت برداشتند ، چه برداشتي بايد كرد؟
منطقي: اين برداشت، كه نهادي تشكيل شده تا راه خود را ادامه دهد.
فارس: ولي اين با توضيحات و ملزومات و برنامه‌هايي كه شما توضيح داديد منافات دارد؟ تحقق اين برنامه ها چندين سال زمان مي‌خواهد.
منطقي: دو نكته در اين خصوص وجود دارد. يكي تائيد بحث و برداشت شما است. اگر روند پويايي در اين مسير به وجود آمد عليرغم اين روند پويا تغيير و تحول ايجاد شد بايد حرف و برداشت شما را در مورد انتصابهاي اخير صحيح تلقي كرد. اما اين موضوع وجه ديگري هم دارد. در حال حاضر فضايي جلوي ما متصور شدند و شرايطي را فراهم كردند كه من كاملا به اين شرايط و تحقق اهداف تعيين شده اميدوارم. در اين مسير كسان بسياري همراه خواهند شد كه مي‌توانند در آينده حتي در صورت نبودن يك نفر ادامه بدهند.
*مدارك هواپيماساز
فارس: مجموعه نظام در مورد اين طرح به نتيجه رسيده است؟
منطقي: حتما شنيده‌ايد كه مستمع صاحب سخن را بر سر ذوق آورد. رئيس جمهور، وزارت صنايع، وزارت دفاع و وزارت راه مشتركا به اين نتيجه رسيده‌اند كه پروژه فوق به جلو برود تا ما به فن‌آوري ساخت هواپيما دست پيدا كنيم. تمام اينها با سند و مدرك به اين نتيجه رسيده‌اند. اسناد و مدارك در هيات دولت مطرح شد. اگر اين اسناد، مدارك و طرح در هيات دولت تصويب شود همه در اين خصوص به يك وحدت رويه خواهيم رسيد.
اگر در اين مسير بدون نقشه و بدون برنامه جلو برويم حتما به ما خرده خواهند گرفت. ايراد خواهند گرفت. با برنامه و اسناد و مدارك مي‌توان پاسخ شبهات را داد و خيال همه را راحت كرد. تحقيقاتي كه توسط همان كمپاني آمريكايي انجام شده بود مدعاي ما را كاملا ثابت مي‌كند. طرح منسجم و كاربردي تهيه شده. با اين طرح مي‌توانيم به اهداف تعريف شده برسيم.
*پاكستانيهاي جنگنده ساز
فارس: بحث مزيت نسبي كه اشاره كرديد قابل هضم نيست. عليرغم سرمايهگذاري زياد و صرف وقت انرژي بسيار در صنعت خودروسازي هنوز نتوانسته‌ايم حتي در منطقه حرف براي گفتن داشته باشيم. چگونه مي‌توان باور كرد در صنعتي مثل هواپيماسازي كه بسيار پيچيده‌تر و هزينه برتر از خودروسازي است ما مزيت نسبي داشته باشيم و بتوانيم با كشورهايي مثل فرانسه، آمريكا، روسيه و ... رقابت كنيم؟
منطقي: اين توانمندي هم در متخصصين و هم با توجه به زيرساخت‌هاي موجود در كشور وجود دارد. كشورهايي كه از ما عقب‌تر بودند وارد اين عرصه شدند و امروز كاملا موفق هستند.
فارس: مثل كدام كشور؟
منطقي:پاكستان.
فارس: پاكستان هواپيماساز است؟
منطقي:بله
فارس: كدام هواپيما؟
منطقي: جت جنگنده. با چين مشتركا ساخت. جزو هواپيماهاي مدرن هم به حساب مي‌‌آيد.
فارس: به چه اسمي؟
منطقي: سوپر 7.
فارس: پاكستان واقعا صاحب تكنولوژي آن است؟
منطقي:بله، البته مشتركا با چين.
فارس: اين جت جنگنده در مقايسه با هواپيماهايي مثل فانتوم، ميگ، سوپر اتاندارد حرفي براي گفتن دارد؟
منطقي: بله، اين هواپيماهايي كه شما اشاره كرديد از رده خارج شدند، با هواپيماهاي جديد جنگي قابل رقابت و مقايسه است. هواپيماهايي مثل يورو فالتن.
فارس: شما معتقديد ما به اين جايگاه خواهيم رسيد؟
منطقي: قطعا، اما بايد به دو نكته توجه كنيم يكي زمان بر بودن اين مسئله، دوم توجه به امكانات و توانايها. ما بايد از بسترسازي‌هايي كه در كشور وجود دارد استفاده كنيم. مسير 17 ساله تعريف شده توسط كمپاني آمريكايي تا حدودي طي شده بايد اين مسير با توجه به داشته‌‌هاي جديد طي شود.
فارس: چه مقدار از آن مسير را طي كرديم؟
منطقي: حداقل نصف اين مسير طي شده. اگر اين مسير هموار، بود تمام آن را طي مي‌كرديم.
* سقوط در جريان تست
فارس: اما عليرغم برداشت شما در توليد ايران 140 موفق عمل نكرديم؟
منطقي: به چه شكلي عمل كرديم؟
فارس: به اعتقاد شما موفق بوديم؟
منطقي: بله.
فارس: واقعا؟
منطقي: بله. ايران 140 هواپيماي خوبي است.
فارس: بر اساس كدام استدلال؟ چرا اولين فروند ساخت داخلي آن در پرواز آزمايشي سقوط كرد؟
منطقي: اولين فروند نبود. چندمين فروند بود. منحني جالبي در ارتباط با تست هواپيما وجود دارد. طبق اين منحني بيشترين سقوط‌ها مربوط به هواپيماهايي است كه اول كار قرار دارند. وقتي اشكال‌هاي هواپيماي جديد بر طرف مي‌شود آمار سقوط طي يك فرايند 30 ساله شديدا كاهش پيدا خواهد كرد.
فارس: دليل سقوط ايران 140 هم به دليل همين قاعده بود؟
منطقي: سقوط ايران 140 ساخت كشورمان به دليل نقص فني يا مشكلات ساخت نبود، اشتباه خلبان باعث سقوط شد.
فارس: سقوط در جريان تست بود؟
منطقي: بله. عرض كردم اين نرم جهاني است كه بيشترين سقوط‌ها مربوط به هواپيماي نو است. چرا راه دور برويم... يكي از هواپيماسازي‌هاي معتبر انگليسي است. هواپيما b.a.c 111 اين شركت در تست پرواز سقوط كرد. آمدند بررسي كردند متوجه شدند مشكلاتي كه در طراحي آيرو ديناميكي اين هواپيما وجود داشت باعث سقوط آن شد.انگليس كشوري است كه چندين نسل از هواپيماها را ساخته و در اين فن‌آوري صاحب نام است. اين قاعده در مورد ايران هم صدق مي‌كند. در مورد ايران 140 هم كه سقوط كرد بررسي‌ها نشان داد اشتباه خلبان باعث آن اتفاق بود. اين هواپيما در تمام تست‌هايي كه توسط شركت سازنده آن انجام شده موفق بود. در هيچ يك از آن تست‌ها با مشكل مواجه نشد.
فارس: چرا از اوكراين براي هواپيما ساز شدن شروع كرديم؟ كشور صاحب نام‌تري نبود؟
منطقي: زماني كه قصد كرديم هواپيماساز شويم اوكراين يكي از بهترين انتخاب‌ها بود. اين كشور خود طراح و سازنده هواپيما است. آن زمان انتخاب درستي بود.
فارس: الان نيست؟
منطقي: در حال حاضر اگر انتخاب بهتري وجود داشته باشد مي‌شود سراغ آن رفت.
فارس: شما در مطالعاتتان به اين انتخاب بهتر رسيديد؟
منطقي:در شرايط فعلي بله.
فارس: كدام كشورها؟
منطقي: طرف‌هايمان مشخص شده، در حال مذاكره هستيم اما اجازه بدهيد بعد از نهايي شدن اعلام كنيم.
فارس:تحريمها براي شما مشكلي ايجاد نخواهد كرد؟
منطقي: در مورد تحريمها بايد به دو نكته توجه كرد. يكي اينكه اين تحريمها در مورد كالاهاي خاصي است. در مورد تمام محصولات نيست. آمريكا محصولاتي را كه 10 درصد آن امريكايي است تحريم كرده اما چون اكثر شركت‌هاي هواپيماساز جهان به آمريكا وابسته‌اند اين براي ما مشكل‌ساز شده است.
فارس: چرا هواپيماي روسي نو نمي‌خريم؟
منطقي: عرض مي‌كنم. نكته دوم در خصوص تحريم آن است كه در همين شرايط و با توجه به همين محدوديت‌ها هم مي‌توان خيلي كار كرد. بايد توجه داشت كه تنها بازيگر صحنه هواپيماسازي جهان آمريكا نيست. 7 يا 8 كشور در جهان وجود دارد كه در اين صحنه حرف براي گفتن دارند. اين كشورها تكنولوژي خود را از آمريكا نگرفته‌اند. بايد در همين شرايط بررسي كنيم و سراغ چنين كشورهايي برويم. هيچ كس هم نگفته در تمام رشته‌هايي كه منجر به ساخت هواپيما مي‌شود تحريم هستيم.
فارس: پس خريد هواپيماي نو از روسيه مشكلي ندارد؟
منطقي: بله، سري جديد توپولف‌هاي 204 و 214 هم به همين واسطه خريديدم.
*بي خبري از سرنوشت هواپيماهاي آمريكايي
فارس: از 20 فروند هواپيمايي كه قرار بود در ازاء طلبمان از آمريكا بگيريم چه خبر؟
منطقي: چون ديگر موضوع را تعقيب نمي‌كنم خبري ندارم. از آنهايي كه اين موضوع را تعقيب مي‌كنند بپرسيد.
فارس: هواپيماي باري هم شامل تحريم مي‌شود؟
منطقي: فرق نمي‌كند. تفكيك‌پذير نيست.
فارس:نكته قابل توجه در ارتباط با صنايع هوايي اين است كه هر موقع مشكلي براي هواپيماها چه زمان سقوط و چه زمان تاخير و حادثه پيش مي آيد متوليان امر بحث تحريمها را پيش مي كشند. به نظر شما نسبت دادن تمام اتفاقاتي كه در عرصه هوايي كشور پيش مي آيد به تحريمها پذيرفتني است؟
منطقي: وقتي اتفاقي مي‌افتد بايد همه جوانبش را در نظر گرفت و بررسي كرد. دقيقا آنرا تحليل كرد. اگر بررسي نكنيم بي‌جهت خود را محدود كرده‌ايم.
*كمك هاي تحريم
فارس: ضعف مديريت خود را پشت تحريمها مخفي نكرده‌ايم؟
منطقي:شايد. از روش‌هاي مختلف مي‌توان محدوديت‌هاي موجود را كنار گذاشت. وقتي هواپيمايي وارد كشور مي‌شود بخش‌هاي مختلف درگير مي‌شوند. يك شبكه روي زمين درگير هواپيما است و بخش ديگر روي خود هواپيما. بخشي هم به مديريت كلان برمي‌گردد. هر كدام از اين بخش‌ها ضعيف عمل كند كل موضوع با مشكل مواجه مي‌شود.
فارس: روي خريد هواپيماهاي دست دوم چگونه عمل كرديم؟
منطقي: بايد دقت بيشتري مي‌كرديم. در حال حاضر سازمان هواپيمايي قوانين خاصي براي خريد هواپيماي دست دوم گذاشته كه لازم‌الاجرا است.
فارس: خريدهاي قبلي را شما قبول داريد؟
منطقي: بله.
فارس: اين هواپيماها در حال استفاده‌اند؟
منطقي: بله.
فارس: هزينه نگهداري اينها بيشتر از هزينه خريد آنها نبود؟
منطقي: به لحاظ تكنيكي در مورد هواپيماهاي دست دوم يك نكته وجود دارد. اگر قيمت خريد يك هواپيماي نو 100 ميليون دلار است و شما دست دوم آنرا 15 ميليون دلار مي‌خريد 2 يا 3 برابر قيمت خريد آن هزينه نگهداري مي دهيد. هزينه سوخت اينها بسيار بالا است. اين هواپيماها بسيار بيشتر از هواپيماهاي نو سوخت مصرف مي‌كند. يك هواپيماي استاندارد بايد به ازاء هر نفر در هر مايل 4 سنت سوخت مصرف كند. هواپيماي دست دوم به ازائ هر نفر 20 سنت سوخت استفاده مي‌كند. هواپيماي نو هزينه اوليه زيادي دارد اما هزينه نگهداري آن كمتر است. هواپيماي دست دوم هزينه ابتدايي كمي دارد اما هزينه نگهداري آن بسيار زياد است.
فارس: عليرغم مدت كوتاهي كه به اين قسمت آمده‌ايد اطلاعات خوبي در مورد هواپيما داريد. چقدر مطالعه كرديد؟ چه ميزان وقت گذاشتيد تا به اين اطلاعات برسيد؟
منطقي: توجه داشته باشيد كه در خودروسازي و هواپيماسازي يك رفتار و خصوصيت مشترك وجود دارد . وقتي روي يكي مسلط شديد به حوزه ديگري هم آشنا خواهيد شد. نكته دوم اينكه اگر مي‌خواستم در اين سمت جديد موفق باشم بايد مطالعه مي‌كردم.
فارس: روزي چند ساعت براي مطالعه وقت گذاشتيد؟
منطقي: روزي حداقل 4 ساعت. البته هم مطالعه و هم بحث. تيمي تشكيل داديم كه روي موضوع مطالعه كنند.
فارس: چه تيمي؟
منطقي: تيمي كه انتخاب شد دو قسمت بود. يك قسمت به هواپيما مسلط بودند و قسمت بعدي اين تيم به بحث‌هاي خودرو. اما چون متخصصيني كه انتخاب كرديم به پايه تكنولوژي آشنا بودند هر دوي اين گروه متخصصين زود بر كار مسلط شدند.
فارس:انتخاب خودتان بود؟
منطقي: بله، تك تك آنها را گزينش كردم.
فارس: تيمتان چند نفر است؟
منطقي: قبل از اينكه به وزارت دفاع بيايم 20 نفر بوديم، الان حدود 200 تا 300 نفريم. تيم فوق‌العاده و عظيمي است.
فارس: هم در خودرو و هم در هواپيما؟
منطقي: بله، نكته اينجا است كه ما با هواپيماساز شدن خودروسازي خود را متحول خواهيم كرد. صنعت هواپيماسازي نه تنها امنيت ما را تضمين مي‌كند بلكه صنعت خوردسازي ما را هم متحول خواهد كرد. بايد اين موضوع را كاملا جدي بگيريم.هواپيما ساز شدن باعث خواهد شد فن‌آوري خودروسازي در كشورمان 2 تا 3 پله ارتقاء پيدا كند. با اين اتفاق ما مي‌توانيم در بين كشورهاي منطقه ادعا كنيم كه از نظر علمي سرآمديم. كشور ما از نظر توليد علم خيلي خوب عمل كرده اما از نظر پياده‌سازي خوب نبوديم. هواپيماسازي زمينه لازم را براي ظهور و بروز اين توانايي علمي فراهم خواهد كرد. شرايط را براي پياده كردن اين دانش و علوم فراهم مي‌كند.
فارس: قبل از اين در خصوص صنعت هواپيما آشنايي داشتيد؟
منطقي: بله. چون در هوا، فضا كار كرده بودم. با خيلي از مسائل آشنا بودم.
فارس: پيش‌بيني شما در مورد صنعت هواپيماسازي با توجه به تمام مطالبي كه عنوان كرديد چيست؟ چند سال طول خواهد كشيد تا به پاكستان برسيم؟
منطقي: حداكثر سه سال ديگر.
فارس: يعني ما سه سال آينده سازنده جنگنده پيشرفته خواهيم بود؟
منطقي: ما پتانسيل‌هاي خيلي خوبي داريم. اگر از اين پتانسيل‌ها خوب استفاده كنيم حتما به اهداف خود خواهيم رسيد.
فارس: نگفتيد سه سال آينده توان ساختن جنگنده پيشرفته خواهيم داشت؟
منطقي:بله. چرا سه سال؟ اصلا سال به سال يك پديده در اين زمينه معرفي خواهيم كرد. قول مي‌دهم هر سال يك پديده در زمينه صنعت هواپيماسازي معرفي كنيم.
گفت و گو از : محمود نكونام
