-
یغمای جندقی
یغمای جندقی
یغمای جَندَقی (زاده ۱۱۹۶ در دهکده خور و بیابانک، جندق ـ درگذشته سه‌شنبه ۱۶ ربیع الثانی سال ۱۲۷۶ در خور و بیابانک) ميرزا رحيم متخلص به يغما از شعراي غزلسراي عهد محمد شاه قاجار است. یغمای جندقی در آغاز، زندگی توام با فقر و بعد هم عمری پر از سرگردانی و آوارگی را پشت سر گذاشت. يغما در سن هفت سالگي در بيرون ده شتر مي چراند و معاش خانواده خود را تأمين مي كرد. يغما در نوجواني به سمت منشي حاكم جندق برگزيده شد و در اين زمان اولين اشعار خود را با تخلص مجنون آغاز كرد. در سال 1216 ه.ق حاكم مزبور سر به طغيان برداشت و در جنگ با سردار اعزامي از مركز شكست خورد و فراري شد. با اين حال يغمابه سبب ادب و لياقت خود به منشيگري سردار ذوالفقار خان حاكم سمنان و دامغان برگزيده شد و مدت شش سال در نزد وي بود.يغما در سال 1222 ه.ق بر اثر تلقينات سوءاطرافيان سردار كه به شهرت شاعر رشك مي بردند مورد خشم سردار ذوالفقار خان قرار گرفت و پس از فلك چند ماه به سياهچال افتاد و كليه اموالش نيز ضبط و توقيف شد. يغماي جندقي پس از آزادي نام و تخلص خود را به ابوالحسن يغما تغيير داد وجامه درويشي پوشيد و پس از چند ماه سير و سياحت از راه يزد به تهران رفت. وي درتهران مورد توجه حاجي ميرزا آقاسي صدراعظم محمد شاه قاجار كه فردي صوفي مسلك بود قرار گرفت و موقعيت بالايي در دربار يافت .يغما پس از چندي به حكومت كاشان منصوب شد و سپس به هرات نقل مكان كرد و در سال 1276 ه.ق در زادگاهش درگذشت. يغماي جندقي شاعري وارسته بود كه هيچگاه به مدح شاه و درباريان نپرداخت . از وي غزل هاي زيبايي به يادگار مانده كه در زمره بهترين غزل هاي عهد قاجاريه بشمار مي‌رود يغما از جمله شعراي اين دوره بود كه در صدد پالايش زبان فارسي از لغات بيگانه برآمد و لذا در اكثر اشعار خود از لغات اصيل پارسي استفاده مي كرد. از اين شاعر توانا اشعاري در قالبهاي مختلف شعري اعم از غزل، قصيده، رباعي و ترجيع بند و همچنين هجوياتي به يادگار مانده است كه بخصوص هجويات او انعكاسي از خشم شاعر نسبت به وضعيت نابسامان اجتماعي جامعه خود مي‌باشد. يغما همچنين اشعار مذهبي زيبايي ازجمله مرثيه هايي در وصف واقعه كربلا سروده كه در مراسم نوحه خواني و سينه زني دهه عاشورا قرائت مي‌شود. اودر سن هشتاد سالگی به زادگاهش بازگشت و در سال ۱۲۷۶ قمری در آن جا از دنیا رفت.
آثار وی ظلم وستم زورمندان عصر را در ضمن هجو و هزل های تند و بی پروای خود برملا می‌کند . وی فساد آن روزگار را در کلمات رکیک و ناسزاهای خود به خوبی نشان می‌دهد.
او علاوه بر هجويات، که جالب ترین بخش اشعار اوست، غزلیاتی به شیوهٔ معمول زمانه نیز دارد. از وي اشعاري انتقادي باقي مانده كه عمدتا هجو ظالمان زمانه و برخي روحانيون فاسد عصر ست. از وی نامه‌هایی نیز به دوستان، بستگان و دانشمندان عصر باقی مانده است.
وی به زبان عربی آشنایی و علاقه نداشت. از تازی نویسی بیزار بود و به سره‌نویسی دلبستگی داشت.
مجموعه آثار وی به تصحیح سید علی آل داوود در تهران به چاپ رسیده است.
آثار
- قاضی‌نامه
- کوزنامه
- سرداریه
- خلاصه الافتضاح (منظومه)
