نگاهی کوتاه به زندگی «هرتا مولر» برنده‌ی نوبل ادبیات 2009
سال گذشته ادعای آکادمی نوبل مبنی بر این‌که آمریکایی‌ها به ترجمه‌ی آثار نویسندگان خارجی بی‌تفاوتند، جار و جنجال‌های زیادی را برانگیخت اما در نهایت نوبل ادبیات...
«هرتا مولر» نویسنده‌ی رومانیایی ساکن آلمان که رمان «سرزمین گوجه‌های سبز»ش به فارسی ترجمه شده، جایزه‌ی نوبل ادبیات سال ۲۰۰۹ را از آن خود کرد تا دوازدهمین زنی باشد که معتبرترین جایزه‌ی ادبیات جهان را به خانه می‌برد. آکادمی سوئدی نوبل در حالی این جایزه را به هرتا مولر اهدا کرد که کمونیسم بیستمین سال سقوط خود را سپری می‌کند. مولر نیز همچون دیگر نویسنده‌ی هم‌وطنش «اسماعیل کاداره» از جمله نویسندگانی‌ست که جنایات و فجایع دیکتاتورهای کمونیست کشورش و به خصوص دیکتاتوری نیکلای چائوشسکو را در آثار خود به تصویر کشیده است. آکادمی نوبل حین اعلام این خبر مولر را نویسنده، شاعر و مقاله‌نویسی معرفی کرد که «محرومیت‌ها را توام با نثری باصداقت و اهتمام به شعر» ارائه می‌دهد.
مولر پنجاه و شش ساله با دریافت این جایزه نامش را در کنار هاینریش بل و گونتر گراس به عنوان نویسندگان آلمانی زبان کارنامه‌ی برندگان نوبل ثبت کرد. پیش از این گراس در سال ۱۹۹۹ و بل در سال ۱۹۷۲ نوبل را به آلمان برده بودند. هرتا مولر ۱۷ اوت سال ۱۹۷۳ در میان اقلیت‌های آلمانی کشور رومانی به‌دنیا آمد. پدرش در جنگ جهانی دوم عضو ارتش اس‌اس‌ها بود و مادرش پس از جنگ توسط ارتش شوروی سابق به اردوگاه کار اجباری منتقل شد. وی نویسندگی را با انتشار نخستین رمانش به زبان آلمانی و در کشور رومانی در سال ۱۹۸۲ شروع کرد. این نویسنده‌ی آلمانی در سال ۱۹۸۷ و پیش از سقوط دیوار برلین به همراه همسر نویسنده‌اش «ریچارد واگنر» به آلمان مهاجرت کرد. وی هم‌اکنون ساکن شهر برلین است.
انتشار آثار مولر در کشور رومانی مخالفت‌های زیادی را در پی داشت اما آثارش در آلمان و سپس در دیگر کشورهای دنیا به خصوص در کشورهای اروپایی مورد توجه قرار گرفت. آثار مولر تا به امروز به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و همچنین فارسی ترجمه شده و «سرزمین گوجه‌های سبز»، «پاسپورت»، «سفر بر روی یک پا» و «قرار ملاقات» از معروف‌ترین آثارش هستند. جایزه‌ی ده میلیون کرونی نوبل در مراسمی در ماه دسامبر در استکهلم پایتخت سوئد و با حضور چهره‌های شاخص ادبی و سیاسی به این نویسنده‌ی آلمانی رومانیایی‌الاصل اهدا خواهد شد.
سال گذشته ادعای آکادمی نوبل مبنی بر این‌که آمریکایی‌ها به ترجمه‌ی آثار نویسندگان خارجی بی‌تفاوتند، جار و جنجال‌های زیادی را برانگیخت اما در نهایت نوبل ادبیات به نویسنده‌ی فرانسوی «لوکلزیو» اهدا شد. امسال نیز در حالی که منتقدان بسیاری معتقد بودند آکادمی نوبل در تکاپو برای دلجویی از آمریکایی‌ها است و می‌خواهد جایزه‌ی امسال خود را به یک نویسنده‌ی آمریکایی بدهد، بار دیگر منتقدان و صاحب‌نظران ادبی جهان شگفت‌زده شدند و آکادمی معتبرتری جایزه‌ی ادبیات جهان را بار دیگر به یک نویسنده‌ی اروپایی داد. «سرزمین گوجه‌های سبز» رمان معروف «هرتا مولر» را غلام‌حسین میرزاصالح به فارسی ترجمه کرده و انتشارات مازیار آن را نخستین بار در سال ۱۳۸۰ راهی بازار کتاب ایران کرده است.
