معضل پسماند؛ قصه‌اي كه سر دراز دارد
دوم ارديبهشت روز جهاني زمين پاك است؛ روزي كه ارزش اين نعمت خداوندي و اهميت حفظ ميراث پيشينيان را براي همگان ياددآوري مي‌كند.
اين روزها همه در حالي دم از روز زمين پاك مي‌زنند كه كمي آن طرف‌تر انباشتي از زباله‌ها كوه‌هاي عظيم الجثه‌اي را به تصوير كشيده‌اند كه نه تنها چشم‌ها خيره مي‌شود بلكه نفس‌ها را نيز در سينه حبس مي‌كنند.
پساب‌هاي صنعتي همراه با مواد مختلف سمي به آرامي در روي زمين حركت كرده تا كمي جلوتر به آب‌هاي زير زميني ملحق شود.
اين بار شعار روز زمين پاك " حفظ منابع آب و خاك و مديريت پسماند " است. مسئولان محيط زيست اين روزها به شدت سرگرم برگزار كردن مراسم روز زمين پاك در شهرها و استان‌هاي مختلف هستند.
برگزاري جشنواره بادبادك‌ها، سخنراني، همايش، مسابقه نقاشي و پاكسازي نمادين حاشيه رودخانه‌ها و كوه‌ها از جمله برنامههايي است كه اين روزها مسئولان محيط زيست به مناسبت روز زمين پاك برگزار مي‌كنند؛ واقعيت آن است كه هيچ كدام از اين برنامه‌ها نتوانسته است مشكل زباله‌هاي تلنبار شده را حل كند.
به طور نمونه مي‌توان به وضعيت مشكل زباله در استان‌هاي شمالي اشاره كرد. استان‌هاي شمالي همچنان به دليل سطح بالاي آب، امكان دفن زباله را در زمين ندارند از سوي ديگر هر ساله در تابستان و تعطيلات عيد شاهد حضور گسترده مسافران و گردشگران در اين منطقه هستيم.
به گفته مسئولان محيط زيست در شمال كشور، معضل زباله و پسماند پس از ترك مناطق توسط مسافران و گردشگران بيشتر نمايان مي‌شود.
از سوي ديگر مشكلات ناشي از گسترش واحدهاي صنعتي در شهرهاي بزرگ و عدم كنترل پساب‌هاي ناشي از فعاليتشان، روز به روز بزرگ‌تر مي‌شود.
جهت تحقق اصل پنجاهم (50) قانون اساسي كشورمان و به منظور حفظ محيط زيست كشور از آثار زيانبار پسماندها و مديريت بهينه آنها، تمام وزارتخانه و سازمان‌ها همچنين نهادهاي دولتي و عمومي غيردولتي كه موظفند مقررات و سياست‌هاي مقرر در قانون مديريت پسماند را رعايت كنند.
شايد اگر هر يك از مسئولان در دستگاه‌هاي اجرايي نيم نگاهي به قانون و آيين‌نامه اجرايي مديريت پسماند داشتند اين‌گونه با تلّي از مشكلات مواجه نمي‌شديم.
در حالي كه هر كدام از مسئولان از اجراي ضعيف قانون مديريت پسماند در استان‌هاي مختلف گله‌مند هستند، اين بار نگاه‌ها متوجه تهيه و تدوين 50 ضابطه درباره مديريت پسماند و پساب از سوي سازمان محيط زيست است.
تهيه "طرح جامع مديريت پسماند " كشور هم از ديگر برنامههايي است كه به زودي اجرايي مي‌شود؛ اين طرح با كمك 10 وزارتخانه تهيه شده و قرار است نقشه راه ديگر سازمان ها باشد. هر چند كه مسئولان محيط زيست اين طرح را نقشه راهي براي ساير دستگاه‌ها در انجام مسئوليتشان مي‌دانند اما چرا آيين‌نامه اجرايي قانون مديريت پسماند تاكنون به طور دقيق اجرايي نشده تا ديگر نيازي به تدوين طرح جامع مديريت پسماند نباشد.
به نظر مي‌رسد اين سازمان در تهيه آيين‌نامه و ضابطه‌ها از همت قابل توجهي برخوردار است اما اگر اين سازمان به عنوان يك دستگاه نظارتي وظايف خود را انجام مي‌داد سرانجام آيين‌نامه قانون مديريت پسماند اين گونه نبود؟ بدون شك اگر اين آيين‌نامه كه در آن وظايف تك تك دستگاه‌ها به وضوح تعيين شده، با نظارت دقيق محيط زيست در كشور اجرايي مي‌شد ديگر نيازي به تهيه آيين‌نامه‌هاي مختلف نبود.
افزايش زباله‌هاي خانگي، عدم تفكيك زباله‌هاي بيمارستاني و پسماندهاي ويژه و خطرناك هر كدام به نوبه خودشان درسرهاي زيادي را در هر شهر و استان ايجاد كرده است كه ورود هر مسئول را به اين مقوله ضروري و اجتناب ناپذير مي‌سازد.
