-
زرتشت به روایت تاریخ
زرتشت به روایت تاریخ
۲-۱- نام پیامبر ایرانی به شکلی که دو هزار و پانصد سال رواج داشته، زرتشت است. یونانیان این نام «رازوراسترس» ( Zoroastres ) تلفظ کرده‌اند. این کلمه به زبان لاتین راه یافت و سپس به شکل مأنوس زورواستر ( Zoroaster ) در آمد. قدیمی‌ترین اشاره‌ی معتبری که رد آثار یونانی به زرتشت شده است در رساله‌ی آلکیبادس ( Alcibiades ) افلاطون آمده است.
تاریخ ولادت زرتشت را در فاصله‌ی بین ۶۰۰ تا ۶۰۰۰سال پیش از میلاد مسیح ذکر کرده‌اند. روایات ایرانی، که براساس منابع پهلوی مانند بوندهشن و اردای ویرافنامه تکیه دارند و پس از زوال نفوذ آیین زرتشت، یعنی ۲۰۰۰ سال پس از زمان زندگی او، نوشته شده‌اند، میلاد زرتشت را سه قرن قبل از اسکندر مقدونی می‌دانند. این روایت موهوم به وسیله‌ی بیرونی و مسعودی و دیگر نویسندگان اسلامی پایدار ماند و تا قرن گذشته نیز اعتبار خود را حفظ کرد.
۲-۲- ارسطو ( Aristotle ) و اودوکسوس ( Eudoxus ) و هرمی پوس ( Hermippus ) می‌نویسد که زرتشت پنج هزار سال پیش از جنگ تروا ( Trojan War ) می‌زیسته است. دیوجانس لائرتیوس ( Diogenes Laertius ) از قول هردمودروس ( Hermodorus ) و کسانتوس ( Xanthus ) همین نظر را نقل می‌کند. از سوی دیگر، دیودووروس اریتریایی ( Diodorus of Eretria ) و آریستو کسنوس ( Aristoxenus ) می‌گویند که فیثاغورس یکی از شاگردان زرتشت بوده است. از این‌رو پلینی ( Pliny ) به حق شک دارد که زرتشت خود نام یک تن بوده یا چند تن دیگر نیز همین نام را داشته‌اند.
پس از زرتشت، جانشینان او که در ری ، واقع در سرزمین ماد، عالی‌ترین مسند روحانی دین زرتشت را در دست داشتند زراتشتر اتما ( Zarathushtratema ) یعنی زرتشت – واران نامیده شدند.
۱-۳- بررسیهایی که در صد و پنجاه سال اخیر، نخست در اروپا و پس از آن در آمریکا در زمینه‌ی ادبیات و مذاهب و زبانهای شرقی به عمل آمده به حل این مسئله کمک شایانی کرده‌اند. (در ادامه نظر آقای فرهنگ مهر را خواهیم آورد).
زبان اوستایی خویشاوند زبان سانسکریت است. گاتاها یا سرودهای مقدسی که به توسط زرتشت ساخته شده‌اند، طنینی عتیق همانند سرودهای ریگ – ودا، دارند. همچنین نزدیکی محسوسی بین دستور زبان و وزن و سبک سرودهای ریگ – ودا ، و دستور زبان و وزن و سبک گاتاهای زرتشت موجود است، و در حقیقت ساختمان صرفی زبان گاتاها از ساختمان صرفی سرودهای ریگ – ودا، ابتدایی‌تر و ساده‌تر است. در هر حال اکنون این طرز تفکر وجود دارد که تصنیف گاتاها نمی‌تواند به طور جداگانه و در یک فاصله زمانی دور از زمان تصنیف وداها صورت گرفته باشد، و بر روی هم محققان کنونی به اجماع، عصر زرتشت را حداقل یک هزار سال قبل از مسیح می‌دانند.
ایران؛ زادگاه فلسفه
۱-۴- می‌گویند که آیین بودا دین نیست: بلکه فلسفه است. همدان امروز، یا اکباتانای ( Ekbatana ) ایران باستان که در کتیبه‌های بابلی آگاماتانو ( Agamatanu ) خوانده شده و یونانیان آن را اکباتانا ( Ecbatana ) نامیده‌اند، به معنی ملتقای چند راه آمده است. از طرفی چون ایران باستان در حقیقت راه مهمی بین اقوام گوناگون بوده، به ناچار در طول تاریخ خود محل برخورد افکار فلسفی شرق و غرب و انتقال و نشر آن فلسفه‌ها به اکناف عالم، بوده است. در میان ایرانیان تفکراتی در زمینه‌ی حقایق جاودان هستی وجود داشته که فلسفه‌ی قدیم یونان از آن متأثر شده است. همچنان که آیین مهر و آیین مانی در ایران تحت تأثیر دین زرتشت برخاستند و بعداً وارد اروپا شدند و افکار فلسفی غرب را به شدت تحت تأثیر قرار دادند در این مورد به تأثیرات اندیشه ایرانی بر فلسفه افلاطونی مراجعه فرماید).
نخستین برخورد شرق و غرب
۱-۵- کوروش در سال ششصد قبل از مسیح یونیا ( Ionia ) را فتح کرد. فیلسوفان یونانی از روزگار طالس ، پایه‌گذار مکتب ملطی ، با شرق تماس پیدا کردند. نومینیوس ( Numenius ) از مردم آپامی ، می‌گوید فیثاغورس و افلاطون ، حکمت قدیم مغان ایرانی و نیز حکمت برهنمان هندی که را به ایران آمده بودند، به یونان معرفی کرده‌اند.
