-
رباعیات سنایی غزنوی
رباعیات سنایی غزنوی
عشقست مرا بهینه‌تر کیش بتا نوشست مرا ز عشق تو نیش بتامن می‌باشم ز عشق تو ریش بتا نه پای تو گیرم نه سر خویش بتا
***
در دست منت همیشه دامن بادا و آنجا که ترا پای سر من بادابرگم نبود که کس ترا دارد دوست ای دوست همه جهانت دشمن بادا
***
عشقا تو در آتش نهادی ما را درهای بلا همه گشادی ما راصبرا به تو در گریختم تا چکنی تو نیز به دست هجر دادی ما را
***
آنی که قرار با تو باشد ما را مجلس چو بهار با تو باشد ما راهر چند بسی به گرد سر برگردم آخر سر و کار با تو باشد ما را
***
ای کبک شکار نیست جز باز ترا بر اوج فلک باشد پرواز ترازان می‌نتوان شناختن راز ترا در پرده کسی نیست هم آواز ترا
***
هر چند بسوختی به هر باب مرا چون می‌ندهد آب تو پایاب مرازین بیش مکن به خیره در تاب مرا دریافت مرا غم تو، دریاب مرا
***
چون دوست نمود راه طامات مرا از ره نبرد رنگ عبادات مراچون سجده همی نماید آفات مرا محراب ترا باد و خرابات مرا
***
در منزل وصل توشه‌ای نیست مرا وز خرمن عشق خوشه‌ای نیست مراگر بگریزم ز صحبت نااهلان کمتر باشد که گوشه‌ای نیست مرا
***
در دل ز طرب شکفته باغیست مرا بر جان ز عدم نهاده داغیست مراخالی ز خیالها دماغیست مرا از هستی و نیستی فراغیست مرا
***
اندوه تو دلشاد کند مرجان را کفر تو دهد بار کمی ایمان رادل راحت وصل تو مبیناد دمی با درد تو گر طلب کند درمان را
***
کی باشد که ز طلعت دون شما ما رسته و رسته ریش‌ملعون شماما نیز بگردیم و نباید گشتن چون ... خری گرد در ... شما
***
گردی نبرد ز بوسه از افسر ما گر بوسه به نام خود زنی بر سر ماتازان خودی مگرد گرد در ما یا چاکر خویش باش یا چاکر ما
***
در دل کردی قصد بداندیشی ما ظاهر کردی عیب کمابیشی ماای جسته به اختیار خود خویشی ما بگرفت ملالتت ز درویشی ما
***
زان سوزد چشم تو زان ریزد آب کاندر ابروت خفته بد مست و خرابابروی تو محراب و بسوزد به عذاب هر مست که او بخسبد اندر محراب
***
تا در چشمم نشسته بودی در تاب پیوسته همی بریختی در خوشابو اکنون که برون شدن به رستم ز عذاب چون دیده ز خس برست کم ریزد آب
***
با دل گفتم: چگونه‌ای، داد جواب من بر سر آتش و تو سر بر سر آبناخورده ز وصل دوست یک جام شراب افتاده چنین که بینیم مست و خراب
***
گفتی که کیت بینم ای در خوشاب دریاب مرا و خویشتن را دریابکایام چنان بود که شبها گذرد کز دور خیال هم نبینیم به خواب
***
آنکس که ز عابدی در ایام شراب نشنید کس از زبان او نام شراباز عشق چنان بماند در دام شراب کز محبره فرمود کنون جام شراب
***
روزاز دورخت بروشنی ماند عجب آن مقنعه‌ی چو شب نگویی چه سببگویی که به ما همی نمایی ز طرب کاینک سر روز ما همی گردد شب
***
ای مجلس تو چو بخت نیک اصل طرب وین در سخنهات چو روز اندر شبخورشید سما را چو ز چرخست نسب خورشید زمینی و چو چرخی چه عجب
***
لبهات می ست و می بود اصل طرب چندان ترشی درو نگویی چه سببتو از نمک آنچنان ترش داری لب گر می ز نمک ترش شود نیست عجب
***
نیلوفر و لاله هر دو بی‌هیچ سبب این پوشد نیل و آن به خون شوید لبمی‌شویم و می‌پوشم ای نوشین لب در هجر تو رخ به خوان و از نیل سلب
***
تا بشنیدم که گرمی از آتش تب گرمی سوی دل بردم و سردی سوی لبمرگست ندیمم از فراقت همه شب تب با تو و مرگ با من این هست عجب
***
از روی تو و زلف تو روز آمد و شب ای روز و شب تو روز و شب کرده عجبتا عشق مرا روز و شبت هست سبب چون روز و شبت کنم شب و روز طلب
***
تا دیده‌ام آن سیب خوش دوست فریب کو بر لب نوشین تو می‌زد آسیباندیشه‌ی آن خود از دلم برد شکیب تا از چه گرفت جای شفتالو سیب
***
بی‌خوابی شب جان مرا گر چه بکاست جر بیداری ز روی انصاف خطاستباشد که خیال او شبی رنجه شود عذر قدمش به سالها نتوان خواست
***
ای جان عزیز تن بباید پرداخت گر با غم عشق و عاشقی خواهی ساختاندر دل کن ز عشق خواری و نواخت با روی نکو چو عاشقی خواهی باخت
***
آن موی که سوز عاشقان می‌انگیخت کز یک شکنش هزار دلداده گریختآخر اثر زمانه رنگی آمیخت تا در کفش از موی سیه پاک بریخت
***
در دوستی ای صنم چو دادم دادت بر من ز چه روی دشمنی افتادتدشمن خوانی مرا و خوانم بادت ای دوست چو من هزار دشمن بادت
***
ای مانده زمان بنده اندر یادت دادست ملک ز آفرینش دادتتو عید منی به عید بینم شادت ای عید رهی عید مبارک بادت
***
ای کرده فلک به خون من نامزدت دیدار نکو داده و برده خردتز اقبال قبول تو و ز ادبار ردت من خود رستم وای تو و خوی بدت
***
صدبار به بوسه آزمودم پارت بس بوسه دریغ یافتم هر بارتگفتم که کنون کشید خواهم بارت با این همه هم به کار ناید کارت
***
ای خواجه محمد ای محامد سیرت ای در خور تاج هر دو هم نام و سرتپیدا به شما دو تن سه اصل فطرت ز آن روی سخا از تو و علم از پدرت
***
زین پس هر چون که داردم دوست رواست گفتار بیفتاد و خصومت برخاستآزادی و عشق چون همی باید راست بنده شدم و نهادم از یک سو خواست
***
خورشید به زیر دام معشوقه‌ی ماست مه با همه حسن نام معشوقه‌ی ماستامروز جهان به کام معشوقه‌ی ماست عالم همه بانگ و نام معشوقه‌ی ماست
***
بیرون جهان همه درون دل ماست این هر دو سرا، یگان یگان منزل ماستزحمت همه در نهاد آب و گل ماست پیش از دل و گل چه بود آن منزل ماست
***
روز از طلبت پرده‌ی بیکاری ماست شبها ز غمت حجره‌ی بیداری ماستهجران تو پیرایه‌ی غمخواری ماست سودای تو سرمایه‌ی هشیاری ماست
***
هر باطل را که رهگذر بر گل ماست تو پنداری که منزلش در دل ماستآنجا که نهاد قبله‌ی مقبل ماست درد ازل و عشق ابد حاصل ماست
***
هجرت به دلم چو آتشی در پیوست آب چشمم قوت او را بشکستچون خواستم از یاد غمت گشتن مست بگرفت مرا خاک سر کوی تو دست
***
دستی که حمایل تو بودی پیوست پایی که مرا نزد تو آوردی مستزان دست بجز بند ندارم بر پای زان پای بجز باد ندارم در دست
***
تا زلف بتم به بند زنجیر منست سرگشته همی روم نه هشیار و نه مستگویم بگرم زلف ترا هر چون هست نه طاقت دل یابم و نه قوت دست
***
خواهم که به اندیشه و یارای درست خود را به در اندازم ازین واقعه چستکز مذهب این قوم ملالم بگرفت هر یک زده دست عجز در شاخی سست
***
گفتم پس از آنهمه طلبهای درست پاداش همان یکشبه وصل آمد چستبرگشت به خنده گفت ای عاشق سست زان یکشبه را هنوز باقی بر تست
***
مستست بتا چشم تو و تیر به دست بس کس که به تیر چشم مست تو بخستگر پوشد عارضت زره عذرش هست از تیر بترسد همه کس خاصه ز مست
***
ای مه تویی از چهار گوهر شده هست زینست که در چهار جایی پیوستدر چشم آبی و آتشی اندر دل بر سر خاکی و بادی اندر کف دست
***
چون من به خودی نیامدم روز نخست گر غم خورم از بهر شدن ناید چستهر چند رهی اسیر در قبضه‌ی توست زین آمد و شد رضای تو باید جست
***
ای چون گل و مل در به در و دست به دست هر جا ز تو خرمی و هر کس ز تو مستآنرا که شبی با تو بود خاست و نشست جز خار و خمار از تو چه برداند بست
***
ای نیست شده ذات تو در پرده‌ی هست ای صومعه ویران کن و زنار پرستمردانه کنون چو عاشقان می در دست گرد در کفر گرد و گرد سر مست
***
لشکرگه عشق عارض خرم تست زنجیر بلا زلف خم اندر خم تستآسایش صدهزار جان یک دم تست ای شادی آن دل که در آن دل غم تست
***
گیرم که چو گل همه نکویی با تست چون بلبل راه خوبگویی با تستچون آینه خوی عیب جویی با تست چه سود که شیمت دورویی با تست
***
محراب جهان جمال رخساره‌ی تست سلطان فلک اسیر و بیچاره‌ی تستشور و شر و شرک و زهد و توحید و یقین در گوشه‌ی چشمهای خونخواره‌ی تست
***
امروز ببر زانچه ترا پیوندست کانها همه بر جان تو فردا بندستسودی طلب از عمر که سرمایه‌ی عمر روزی چندست و کس نداند چندست
***
بر من فلک ار دست جفا گستردست شاید که بسی وفا و خوبی کردستامروز به محنتم از آن از سر و دست تا درد همان خورد که صافی خوردست
***
تا جان مرا باده‌ی مهرت سودست جان و دلم از رنج غمت ناسودستگر باده به گوهر اصل شادی بودست پس چونکه ز باده‌ی تو رنج افزودست
***
در دام تو هر کس که گرفتارترست در چشم تو ای جان جهان خوارترستوان دل که ترا به جان خریدار ترست ای دوست به اتفاق غمخوار ترست
***
مژگان و لبش عذر و عذابی دگرست وز کبر و ز لطف آتش و آبی دگرستبی‌شک داند آنکه خردمند بود کان آفت آب آفتاب دگرست
***
هر خوش پسری را حرکات دگرست واندر لب هر یکی حیات دگرستگویند مزاج مرگ دارد هجران هجر پسران خوش ممات دگرست
***
هر روز مرا با تو نیازی دگرست با دو لب نوشین تو رازی دگرستهر روز ترا طریق و سازی دگرست جنگی دگر و عتاب و نازی دگرست
***
در شهر هر آنکسی که او مشهورست دانم که ز درد پای تو رنجورستهستی به معانی تو جهانی دیگر پایی که جهانی نکشد معذورست
***
غم خوردن این جهان فانی هوسست از هستی ما به نیستی یک نفسستنیکویی کن اگر ترا دست رسست کین عالم یادگار بسیار کسست
***
در دیده‌ی کبر کبریای تو بسست در کیسه‌ی فقر کیمیای تو بسستکوران هزار ساله را در ره عشق یک ذره ز گرد توتیای تو بسست
***
گر گویم جان فدا کنم جان نفسست گر گویم دل فدا کنم دل هوسستگر ملک فدا کنم همان ملک خسست کی برتر ازین سه بنده را دست رسست
***
تا این دل من همیشه عشق اندیش‌ست هر روز مرا تازه بلایی پیش ستعیبم مکنید اگر دل من ریش‌ست کز عشق مراد خانه ویران بیشست
***
زین روی که راه عشق راهی تنگ‌ست نه بر خودمان صلح و نه بر کس جنگستمی‌باید می چه جای نام و ننگ‌ست کاندر ره عشق کفر و دین همرنگست
***
ار نیست دهان فزونت ار هست کمست گویی به مثل وجودش اندر عدم‌ستدرد است و دواست هم شفا و الم‌ست گویی ملک الموت و مسیحا بهم‌ست
***
تنگی دهن یار ز اندیشه کمست اندیشه‌ی ما برون هستی ستم‌ستگر هست به نیستی چرا متهمست ار نیست فزونشدست ور هست کمست
***
هر روز مرا ز عشق جان انجامت جانیست وظیفه از دو تا بدامتیک جان دو شود چو یابم از انعامت از دو لب تو چهار حرف از نامت
***
آنجا که سر تیغ ترا یافتن ست جان را سوی او به عشق بشتافتن ستزان تیغ اگر چه روی برتافتن ست یک جان دادن هزار جان یافتن‌ست
***
آنم که مرا نه دل نه جان و نه تنست بر من ز من از صفات هستی بدنستتا ظن نبری که هستی من ز منست آن سایه ز من نیست که از پیرهنست
***
برهان محبت نفس سرد منست عنوان نیاز چهره‌ی زرد منستمیدان وفا دل جوانمرد منست درمان دل سوختگان درد منست
***
شبها ز فراق تو دلم پر خونست وز بی‌خوابی دو دیده بر گردونستچون روز آید زبان حالم گوید کای بر در بامداد حالست چونست
***
آن روز که بیش با من او را کینست بیشش بر من کرامت تمکینستگویم به زبان نخواهمش گر دینست شوخیست که می کنم چه جای اینست
***
در مرگ حیات اهل داد و دینست وز مرگ روان پاک را تمکینستنز مرگ دل سنایی اندهگینست بی مرگ همی میرد و مرگش زینست
***
آنکس که سرت برید غمخوار تو اوست وان کت کلهی نهاد طرار تو اوستآنکس که ترا بار دهد بار تو اوست وآنکس که ترا بی تو کند یار تو اوست
***
آنکس که به یاد او مرا کار نکوست با دشمن من همی زید در یک پوستگر دشمن بنده را همی دارد دوست بدبختی بنده‌ست نه بدعهدی اوست
***
ایام درشت رام بهرام شه‌ست جام ابدی به نام بهرامشه‌ستآرام جهان قوام بهرامشه‌ست اجرام فلک غلام بهرامشه‌ست
***
هر چند بلای عشق دشمن کامیست از عشق به هر بلا رسیدن خامی‌ستمندیش به عالم و به کام خود زی معشوقه و عشق را هنر بدنامی‌ست
***
در دام تو هر کس که گرفتارترست در چشم تو ای جهان جان خوارترستآن دل که ترا به جان خریدارترست ای دوست به اتفاق غمخوارترست
***
چندان چشمم که در غم هجر گریست هرگز گفتی گریستنت از پی چیستمن خود ز ستم هیچ نمی‌دانم گفت کو با تو و خوی تو چو من خواهد زیست
***
گویند که راستی چو زر کانیست سرمایه‌ی عز و دولت و آسانیستگر راست به هر چه راستست ارزانیست من راستم آخر این چه سرگردانیست
***
کمتر ز من ای جان به جهان خاکی نیست بهتر ز تو مهتری و چالاکی نیستتو بی‌منی از منت همی آید باک من با توام ار تو بی‌منی باکی نیست
***
اندر عقب دکان قصاب گویست و آنجا ز سر غرقه به خونش گرویستاز خون شدن دل که می‌اندیشد آنجا که هزار خون ناحق به جویست
***
زلفین تو تا بوی گل نوروزیست کارش همه ساله مشک و عنبر سوزیستهمرنگ شبست و اصل فرخ روزیست ما را همه زو غم و جدایی روزیست
***
عقلی که ز لطف دیده‌ی جان پنداشت بر دل صفت ترا به خوبی بنگاشتجانی که همی با تو توان عمر گذاشت عمری که دل از مهر تو بر نتوان داشت
***
روزی که رطب داد همی از پیشت آن روز به جان خریدمی تشویشتاکنون که دمید ریش چون حشیشت تیزم بر ریش اگر ریم بر ریشت
***
نوری که همی جمع نیابی در مشت ناری که به تو در نتوان زد انگشتدهری که شوی بر من بیچاره درشت بختی که چو بینمت بگردانی پشت
***
بس عابد را که سرو بالای تو کشت بس زاهد را که قدر والای تو کشتتو دیر زی ای بت ستمگر که مرا دست ستم زمانه در پای تو کشت
***
صد بار رهی بیش به کوی تو شتافت بویی ز گلستان وصال تو نیافتدل نیست کز آتش فراق تو نتافت دست تو قوی‌ترست بر نتوان تافت
***
بویی که مرا ز وصل یار آمد رفت و آن شاخ جوانی که به بار آمد رفتگیرم که ازین پس بودم عمر دراز چه سود ازو کانچه به کار آمد رفت
***
ای عالم علم پیشگاه تو برفت ای دین محمدی پناه تو برفتای چرخ فرو گسل که ماه تو برفت در حجله‌رو ای سخن که شاه تو برفت
***
رازی که سر زلف تو با باد بگفت خود باد کجا تواند آن راز نهفتیک ره که سر زلف ترا باد بسفت بس گل که ز دست باد می‌باید رفت
***
چون دید مرا رخانش چون گل بشکفت آن دیده‌ی نیمخوابش از شرم بخفتگفتا که مخور غم که شوی با ما جفت قربان چنان لب که چنان داند گفت
***
افلاک به تیر عشق بتوانم سفت و آفاق به باد هجر بتوانم رفتدر عشق چنان شدم که بتوانم گفت کاندر یک چشم پشه بتوانم خفت
***
تا کی باشم با غم هجران تو جفت زرقیست حدیثان تو پیدا و نهفتچون از تو نخواهدم گل و مل بشکفت دست از تو بشستم و به ترک تو گفت
***
در خاک بجستمت چو خور یافتمت بسیار عزیزتر ز زر یافتمتجایی اگر امروز خبر یافتمت جان تو که نیک عشوه گر یافتمت
***
ای دیده‌ی روشن سنایی ز غمت تاریک شد این دو روشنایی ز غمتبا این همه یک ساعت و یک لحظه مباد این جان و دل مرا جدایی ز غمت
***
از ظلمت چون گرفته ما هم ز غمت چون آتش و خون شد اشک و آهم ز غمتاز بس که شب و روز بکاهم ز غمت از زردی رخ چو برگ کاهم ز غمت
***
دل خسته و زار و ناتوانم ز غمت خونابه ز دیده می‌برانم ز غمتهر چند به لب رسیده جانم ز غمت غمگین مانم چو باز مانم ز غمت
***
هر چند دلم بیش کشد بار غمت گویی که بود شیفته‌تر بر ستمتگفتی کم من گیر نگیرد هرگز آن دل که کم خویش گرفتست کمت
***
سرو چمنی یاد نیاید ز منت شد پست چو من سرو بسی در چمنتخورشید همه ز کوه آید بر اوج وان من مسکین ز ره پیرهنت
***
زین رفتن جان ربای درد افزایت چون سازم و چون کنم پشیمان رایتبرخیزم و در وداع هجر آرایت بندی سازم ز دست خود بر پایت
***
آتش در زن ز کبریا در کویت تا ره نبرد هیچ فضولی سویتآن روی نکو ز ما بپوش از مویت زیرا که به ما دریغ باشد رویت
***
هستی تو سزای این و صد چندین رنج تا با تو که گفت کین همه بر خود سنجاز جستن و خواستن برآسای و مباش آرام گزین که خفته‌ای بر سر گنج
***
اندر همه عمر من بسی وقت صبوح آمد بر من خیال آن راحت روحپرسید ز من که چون شدی تو مجروح گفتم ز وصال تو همین بود فتوح
***
هر جاه ترا بلندی جوزا باد درگاه ترا سیاست دریا بادرای تو ز روشنی فلک سیما باد خورشید سعادت تو بر بالا باد
***
ای شاخ تو اقبال و خرد بارت باد در عالم عقل و روح بازارت بادنام پدرت عاقبت کارت باد کارت چو رخ و سرت چو دستارت باد
***
گوشت سوی عاقلان غافل‌وش باد چشمت سوی صوفیان دردی کش بادبی روی تو آب دیده‌ها آتش باد بی وصل تو روز نیک را شب خوش باد
***
زلفینانت همیشه خم در خم باد واندوهانت همیشه دم در دم بادشادان به غم منی غمم بر غم باد عشقی که به صد بلا کم آید کم باد
***
نور بصرم خاک قدمهای تو باد آرام دلم زلف به خمهای تو باددر عشق داد من ستمهای تو باد جانی دارم فدای غمهای تو باد
***
اصل همه شادی از دل شاد تو باد تا بنده بود همیشه بر یاد تو بادبیداد همی کنی و دادم ندهی داد همه کس فدای بیداد تو باد
***
از کبر چو من طبع تو بگریخته باد با خلق چو تو خلق من آمیخته باددشمنت چو من به گردن آویخته باد یا همچو من آب روی او ریخته باد
***
گردی که ز دیوار تو برباید باد جز در چشمم از آن نشان نتوان دادای در غم تو طبع خردمندان شاد هر کو به تو شاد نیست شادیش مباد
***
کاری که نه کار تست ناساخته باد در کوی تو مال و ملک درباخته بادگر چهره‌ی من جز از غم تست چو زر در بوته‌ی فرقت تو بگداخته باد
***
چشمم ز فراق تو جهانسوز مباد بر من سپه هجر تو پیروز مبادروزی اگر از تو باز خواهم ماندن شب باد همه عمر من آن روز مباد
***
آن را شایی که باشم از عشق تو شاد و آن را شایم که از منت ناید یادبا این همه چشم زخم ای حورنژاد در راه تو بنده با خود و بی خود باد
***
آن به که کنم یاد تو ای حور نژاد و آن به که نیارم از جفاهای تو یادگر چه به خیال تست بیهوده و باد بیهوده ترا به باد نتوانم داد
***
ما را بجز از تو عالم افروز مباد بر ما سپه هجر تو پیروز مباداندر دل ما ز هجر تو سوز مباد چون با تو شدم بی‌تو مرا روز مباد
***
در دیده‌ی خصم نیک روی تو مباد بر عاشق سفله نیک خوی تو مبادچون قامت من دل دو توی تو مباد جز من پس ازین عاشق روی تو مباد
***
آب از اثر عارض تو می گردد آتش زد و رخسار تو پر خوی گرددگر عاشق تو چو خاک لاشی گردد چون باد به گرد زلف تو کی گردد
***
تن در غم تو در آب منزل دارد دل آتش سودای تو در دل داردجان در طلب تو باد حاصل دارد پس کیست که او نیل ترا گل دارد
***
هجر تو خوشست اگر چه زارم دارد وصل تو بتر که بی‌قرارم داردهجر تو عزیز و وصل خوارم دارد این نیز مزاج روزگارم دارد
***
از روی تو دیده‌ها جمالی دارد وز خوی تو عقلها کمالی دارددر هر دل و جان غمت نهالی دارد خال تو بر آن روی تو حالی دارد
***
با هجر تو بنده دل خمین می‌دارد شبهاست که روی بر زمین می‌داردگویند مرا که روی بر خاک منه بی روی توام روی چنین می‌دارد
***
ای صورت تو س****** دلها چو خرد وی سیرت تو منزه از خصلت بددارم ز پی عشق تو یک انده صد از بیم تو هیچ دم نمی‌یارم زد
***
گه جفت صلاح باشم و یار خرد گه اهل فساد و با بدان داد و ستدباید بد و نیک نیک ور نه بد بد زین بیش دف و داریه نتوانم زد
***
من چون تو نیابم تو چو من یابی صد پس چون کنمت بگفت هر ناکس زدکودک نیم این مایه شناسم بخرد پای از سر و آب از آتش و نیک از بد
***
روزی که بود دلت ز جانان پر درد شکرانه هزار جان فدا باید کرداندر سر کوی عاشقی ای سره مرد بی شکر قفای نیکوان نتوان خورد
***
گر خاک شوم چو باد بر من گذرد ور باد شوم چو آب بر من سپردجانش خواهم به چشم من در نگرد از دست چنین جان جهان جان که برد
***
بر رهگذر دوست کمین خواهم کرد زیر قدمش دیده زمین خواهم کردگر بسپردش صد آفرین خواهم گفت نه عاشق زارم ار جز این خواهم کرد
***
از دور مرا بدید لب خندان کرد و آن روی چو مه به یاسمین پنهان کردآن جان جهان کرشمه‌ی خوبان کرد ور نه به قصب ماه نهان نتوان کرد
***
سودای توام بی‌سر و بی‌سامان کرد عشق تو مرا زنده‌ی جاویدان کردلطف و کرمت جسم مرا چون جان کرد در خاک عمل بهتر ازین نتوان کرد
***
روزی که سر از پرده برون خواهی کرد آنروز زمانه را زبون خواهی کردگر حسن و جمال ازین فزون خواهی کرد یارب چه جگرهاست که خون خواهی کرد
***
چون چهره‌ی تو ز گریه باشد پر درد زنهار به هیچ آبی آلوده مگرداندر ره عاشقی چنان باید مرد کز دریا خشک آید از دوزخ سرد
***
گفتا که به گرد کوی ما خیره مگرد تا خصم من از جان تو برنارد گردگفتم که نبایدت غم جانم خورد در کوی تو کشته به که از روی تو فرد
***
منگر تو بدانکه ذوفنون آید مرد در عهد وفا نگر که چون آید مرداز عهده‌ی عهد اگر برون آید مرد از هر چه گمان بری فزون آید مرد
***
رو گرد سراپرده‌ی اسرار مگرد شوخی چکنی که نیستی مرد نبردمردی باید زهر دو عالم شده فرد کو درد به جای آب و نان داند خورد
***
آن بت که دل مرا فرا چنگ آورد شد مست و سوی رفتن آهنگ آوردگفتم: مستی، مرو، سر جنگ آورد چون گل بدرید جامه و رنگ آورد
***
بس دل که غم سود و زیان تو خورد بس شاه که یاد پاسبان تو خوردنان تو خورد سگی که روبه گیرست ای من سگ آن سگی که نان تو خورد
***
هر کو به جهان راه قلندر گیرد باید که دل از ****** و مکان برگیرددر راه قلندری مهیا باید آلودگی جهان نه در برگیرد
***
چون پوست کشد کارد به دندان گیرد آهن ز لبش قیمت مرجان گیرداو کارد به دست خویش میزان گیرد تا جان گیرد هر آنچه با جان گیرد
***
این اسب قلندری نه هر کس تازد وین مهره‌ی نیستی نه هر کس بازدمردی باید که جان برون اندازد چون جان بشود عشق ترا جان سازد
***
گبری که گرسنه شد به نانی ارزد سگ زان تو شد به استخوانی ارزداظهار نهانی به جهانی ارزد آسایش زندگی به جانی ارزد
***
بادی که ز کوی آن نگارین خیزد از خاک جفا صورت مهر انگیزدآبی که ز چشم من فراقش ریزد هر ساعتم آتشی به سر بربیزد
***
ای آنکه برت مردم بد، دد باشد وز نیکی تو یک هنرت صد باشددانی تو و آنکه چون تو بخرد باشد گر مردم نیک بد کند بد باشد
***
دشنام که از لب تو مهوش باشد دری شمرم کش اصل از آتش باشدنشگفت که دشنام تو دلکش باشد کان باد که بر گل گذرد خوش باشد
***
تو شیردلی شکار تو دل باشد جان دادنم از پی تو مشکل باشدوصل تو به حیله کی به حاصل باشد مدبر چه سزای عشق مقبل باشد
***
این ضامن صبر من خجل خواهد شد این شیفتگی یک چهل خواهد شدبر خشک دوپای من به گل خواهد شد گویا که سر اندر سر دل خواهد شد
***
در راه قلندری زیان سود تو شد زهد و ورع و سجاده مردود تو شددشنام سرود و رود مقصود تو شد بپرست پیاله را که معبود تو شد
***
بالای بتان چاکر بالای تو شد سرهای سران در سر سودای تو شددلها همه نقش‌بند زیبای تو شد جهانها همه دفتر سخنهای تو شد
***
از فقر نشان نگر که در عود آمد بر تن هنرش سیاهی دود آمدبگداختنش نگر چه مقصود آمد بودش همه از برای نابود آمد
***
در هجر توام قوت یک آه نماند قوت دل من جز غمت ای ماه نماندزین خیره سری که عشق مه رویانست اندر ره عاشقی دو همراه نماند
***
نارفته به کوی صدق در گامی چند ننشسته به پیش خاصی و عامی چندبد کرده همه نام نکو نامی چند برکرده ز طامات الف لامی چند
***
نقاش که بر نقش تو پرگار افگند فرمود که تا سجده برندت یک چندچون نقش تمام گشت ای سرو بلند می‌خواند «وان یکاد» و می‌سوخت سپند
***
مرغان که خروش بی‌نهایت کردند از فرقت گل همی شکایت کردندچون کار فراقشان روایت کردند با گل گله‌های خود حکایت کردند
***
ای گل نه به سیم اگر به جانت بخرند چون بر تو شبی گذشت نامت نبرندگه نیز عزیز و گاه خوارت شمرند بر سر ریزند و زیر پایت سپرند
***
این بی‌ریشان که سغبه‌ی سیم و زرند در سبلت تو به شاعری که نگرندزر باید زر که تا غم از دل ببرند ترانه‌ی خشک خوبرویان نخرند
***
سیمرغ نه‌ای که بی تو نام تو برند طاووس نه‌ای که با تو در تو نگرندبلبل نه که از نوای تو جامه درند آخر تو چه مرغی و ترا با چه خرند
***
سادات به یک بار همه مهجورند کز سایه‌ی حشمت تو مهتر دورنداز غایت مهر تو به دل رنجورند گر شکر تو گویند به جان معذورند
***
با یاد تو جام زهر چون نوش کشند از کوی تو عاشقان بیهوش کشندبنمای به زاهدان جمال رخ خویش تا غاشیه‌ی مهر تو بر دوش کشند
***
تا عشق قد تو همچو چنبر نکند در راه قلندری ترا سر نکنداین عشق درست از آن کس آید به جهان کورا همه آب بحرها تر نکند
***
عشق تو کرای شادی و غم نکند عمر تو کرای سور و ماتم نکندزخم تو کرای آه و مرهم نکند چه جای کراییم کراهم نکند
***
بسیار مگو دلا که سودی نکند ور صبر کنی به تو نمودی نکندچون جان تو صد هزار برهم نهد او و آتش زند اندرو و دودی نکند
***
یک دم سر زلف خویش پر خم نکند تا کار مرا چو زلف درهم نکندخارم نهد و عشق مرا کم نکند خاری که چنو گل سپر غم نکند
***
عشاق اگر دو ****** پیش تو نهند مفلس مانند و از خجالت نرهندمن عاشق دلسوخته جانی دارم پیداست درین جهان به جانی چه دهند
***
عشق و غم تو اگر چه بی‌دادانند جان و دل من زهر دو آبادانندنبود عجب ار ز یکدیگر شادانند چون جان من و عشق تو همزادانند
***
آنها که اسیر عشق دلدارانند از دست فلک همیشه خونبارانندهرگز نشود بخت بد از عشق جدا بدبختی و عاشقی مگر یارانند
***
آنها که درین حدیث آویخته‌اند بسیار ز دیده خون دل ریخته‌اندبس فتنه که هر شبی برانگیخته‌اند آنگاه به حیلت از تو بگریخته‌اند
***
دیده ز فراق تو زیان می‌بیند بر چهره ز خون دل نشان می‌بیندبا این همه من ز دیده ناخشنودم تا بی رخ تو چرا جهان می‌بیند
***
آن روز که مهر کار گردون زده‌اند مهر رز عاشقی دگرگون زده‌اندواقف نشوی به عقل تا چون زده‌اند کاین زر ز سرای عقل بیرون زده‌اند
***
تا در طلب مات همی کام بود هر دم که بروی ما زنی دام بودآن دل که در او عشق دلارام بود گر زندگی از جان طلبد خام بود
***
آن ذات که پرورده‌ی اسرار بود از مرگ نیندیشد و هشیار بودتیمار همی خوری که در خاک شوم در خاک یکی شود که در نار بود
***
هر بوده که او ز اصل نابود بود نابوده و بود او همه سود بودگر یک نفسش پسند مقصود بود نابود شود هر آینه بود بود
***
دل بنده‌ی عاشقی تن آزاد چه سود باشد جان گشته خراب و عالم آباد چه سود باشدفریاد همی خواهم و تو تن زده‌ای فریاد رسی چو نیست فریاد چه سود باشد
***
زن، زن ز وفا شود ز زیور نشود سر، سر ز وفا شود ز افسر نشودبی‌گوهر گوهری ز گوهر نشود سگ را سگی از قلاده کمتر نشود
***
ترسم که دل از وصل تو خرم نشود تا کار تو چون زلف تو درهم نشودبا من به وفا عهد تو محکم نشود تا باد نکویی ز سرت کم نشود
***
یک روز دلت به مهر ما نگراید دیوت همه جز راه بلا ننمایدتا لاجرم اکنون که چنینت باید می‌گوید من همی نگویم شاید
***
آنی که فدای تو روان می‌باید پیش رخ تو نثار جان می‌بایدمن هیچ ندانم که کرا مانی تو ای دوست چنانی که چنان می‌باید
***
گاهی فلکم گریستن فرماید ناخفته دو چشم را عنا فرمایدگاهیم به درد خنده لب بگشاید گوید ز بدی خنده نیاید آید
***
روزی که بتم ز فوطه رخ بنماید با فوطه هزار جان ز تن بربایددر فوطه بتا خمش ازین به باید عاشق کش فوطه پوش نیکو ناید
***
مردی که به راه عشق جان فرساید باید که بدون یار خود نگرایدعاشق به ره عشق چنان می‌باید کز دوزخ و از بهشت یادش ناید
***
آن باید آن که مرد عاشق آید تا عشق هنرهای خودش بنمایدشاهنشه عشق روی اگر بنماید با او همه غوغای جهان برناید
***
آن عنبر نیم تاب در هم نگرید آن نرگس پر خمار خرم نگریدروز من مستمند پر غم نگرید هان تا نرسد چشم بدی کم نگرید
***
دی بنده چو آن لاله‌ی خندان تو دید وان سیب در آن رهگذر جان تو دیدنی سیب در آن حقه‌ی مرجان تو دید کاندر دل تنگ خود زنخدان تو دید
***
اکنون که سیاهی ای دل چون خورشید بیشت باید ز عشق من داد نویدکاندر چشمی تو از عزیزی جاوید چون دیده‌ی دیده‌ای سیه به که سفید
***
ای دیدن تو راحت جانم جاوید شب ماه منی و روز روشن خورشیدروزی که نباشدم به دیدارت امید آن روز سیاه باد و آن دیده سپید
***
ای خورشیدی که نورت از روی امید گفتم که به صدر ما نماند جاویدناگه به چه از باد اجل سرد شدی گر سرد نگردد این نگارین خورشید
***
یک ذره نسیم خاک پایت بوزید زو گشت درین جهان همه حسن پدیدهر کس که از آن حسن یکی ذره بدید بفروخت دل و دیده و مهر تو خرید
***
گویی که من از بلعجبی دارم عار سیب از چه نهی میان یکدانه‌ی ناراین بلعجبی نباشد ای زیبا یار کاندر دهن مور نهی مهره‌ی مار
***
چون از اجل تو دید بر لوح آثار دست ملک‌الموت فرو ماند از کاراز زاری تو به خون دل جیحون‌وار مرگ تو همی بر تو فرو گرید زار
***
نازان و گرازان به وثاق آمد یار نازان چو گل و مل و گرازان چو بهارجوشان و خروشانش گرفتم به کنار جوشان ز تف خمر و خروشان ز خمار
***
از غایت بی‌تکلفی ما در هر کار دیوانه و مستمان همی خواند یارگفتیم تو خوش باش که ما ای دلدار دیوانه‌ی عاقلیم و مست هشیار
***
نه چرخ به کام ما بگردد یک بار نه دارد یار کار ما را تیمارنه نیز دلم را بر من هست قرار احسنت ای دل، زه ای فلک، نیک ای یار
***
بخت و دل من ز من برآورد دمار چون یار چنان دید ز من شد بیزارزین نادره‌تر چه ماند در عالم کار زانسان بختی، چنین دلی، چونان یار
***
ای گشته چو ماه و همچو خورشید سمر خوی مه و خورشید مدار اندر سرچون ماه به روزن کسان در منگر ناخوانده چو خورشید میا ای دلبر
***
ای روی تو رخشنده‌تر از قبله‌ی گبر وی چشم من از فراق گرینده چو ابرمن دست ز آستین برون کرده ز عشق تو پای به دامن اندر آورده به صبر
***
آن کس که چو او نبود در دهر دگر در خاک شد از تیر اجل زیر و زبرواکنون که همی ز خاک برنارد سر شاید که به خون دل کنم مژگان تر
***
بازی بنگر عشق چه کردست آغاز می‌ناز ازین حدیث و خود را بنوازبر درگه این و آن چه گردی به مجاز ساز ره عشق کن برو با او ساز
***
هرگز دل من به آشکارا و به راز با مردم بی خرد نباشد دمسازمن یار عیار خواهم و خاک انداز کورا نشود ز عالمی دیده فراز
***
اول تو حدیث عشق کردی آغاز اندر خور خویش کار ما را می‌سازما کی گنجیم در سراپرده‌ی راز لافیست به دست ما و منشور نیاز
***
از عشق تو ای صنم به شبهای دراز چون شمع به پای باشم و تن به گدازتا بر ندمد صبح به شبهای دراز جان در بر آتشست و دل در دم گاز
***
خوشخو شده بود آن صنم قاعده‌ساز باز از شوخی بلعجبی کرد آغازچون گوز درآگند دگر باز از ناز از ماست همی بوی پنیر آید باز
***
نادیده ترا چو راه را کردم باز پیوسته شدم با غم و بگسسته ز نازدل نزد تو بگذاشتم ای شمع طراز تا خسته دل از تو عذر من خواهد باز
***
خواهی که ترا روی دهد صرف نیاز دستار نماز در خرابات ببازمستی کن و بر نهاد هر مست بناز مر مستان را چه جای روزه‌ست و نماز
***
عقلی که همیشه با روانی دمساز دهری که به یک دید نهی کام فرازبختی که نباشیم زمانی هم باز جانی که چو بگسلی نپیوندی باز
***
شب گشت ز هجران دل فروزم روز شب تیز شد از آه جهانسوزم روزشد روشنی و تیرگی از روز و شبم اکنون نه شبم شبست و نه روزم روز
***
ای گلبن نابسوده او باش هنوز وی رنگ تو نامیخته نقاش هنوزبوی تو نکردست صبا فاش هنوز تا بر تو وزد باد صبا باش هنوز
***
آسیمه سران بی‌نواییم هنوز با شهوتها و با هواییم هنوززین هر دو پی هم بگراییم هنوز از دوست بدین سبب جداییم هنوز
***
بر چرخ نهاده پای بستیم هنوز قارون شدگان تنگدستیم هنوزصوفی شده‌ی باده‌ی صافیم هنوز دوری در ده که نیم مستیم هنوز
***
ای در سر زلف تو صبا عنبر بیز وی نرگس شهلای تو بس شورانگیزهر قطره که می‌چکد ز خون دل من در جام وفای تست کژدار و مریز
***
درد دلم از طبیب بیهوده مپرس رنج تنم از حریف آسوده مپرسنالوده‌ی پاک را از آلوده مپرس در بوده همی نگر ز نابوده مپرس
***
ای دیده ز هر طرف که برخیزد خس طرفه‌ست که جز در تو نیاویزد خسهش دار که تا با تو کم آمیزد خس زیرا همه آب دیده‌ها ریزد خس
***
خواندیم گرسنه ما ز دل یار هوس سیر از چو تویی بگو که یا رد شد پستو نعمت هر دو عالمی به نزد همه کس قدر چو تویی گرسنه‌ای داند و بس
***
ای چون هستی برده دل من به هوس چون نیستیم غم فراق تو نه بسگر چون هستی به دستت آرم زین پس پنهان کنمت چو نیستی از همه کس
***
ای من به تو زنده همچو مردم به نفس در کار تو کرده دین و دنیا به هوسگرمت بینم چو بنگرم با همه کس سردی همه از برای من داری و بس
***
اندر طلبت هزار دل کرد هوس با عشق تو صد هزار جان باخت نفسلیکن چو همی می‌نگرم از همه کس با نام تو پیوست جمال همه کس
***
شمعی که چو پروانه بود نزد تو کس نتوان چو چراغ پیش تو داد نفسبا مشعله‌ی عشق تو با دست عسس قندیل شب وصال تو زلف تو بس
***
بادی که بیاوری به ما جان چو نفس ناری که دلم همی بسوزی به هوسآبی که به تو زنده توان بودن و بس خاکی که به تست بازگشت همه کس
***
ای تن وطن بلای آن دلکش باش ای جان ز غمش همیشه در آتش باشای دیده به زیر پای او مفرش باش ای دل نه همه وصال باشد خوش باش
***
ای گشته دل و جان من از عشق تو لاش افگنده مرا به گفتگوی اوباشیک شهر خبر که زاهدی شد قلاش چون پرده دریده شد کنون باداباش
***
با من ز دریچه‌ای مشبک دلکش از لطف سخن گفت به هر معنی خوشمی‌تافت چنان جمال آن حوراوش کز پنجره‌ی تنور نور آتش
***
ای عارض گل پوش سمن پاش تو خوش ای چشم پر از خمار جماش تو خوشای زلف سیه فروش فراش تو خوش بر عاشق پر خروش پرخاش تو خوش
***
بر طرف قمر نهاده مشک و شکرش چکند که فقاع خوش نبندد به درشدر کعبه‌ی حسن گشت و در پیش درش عشاق همه بوسه‌زنان بر حجرش
***
چون نزد رهی درآیی ای دلبر کش پیراهن چرب را تو از تن درکشزیرا که چو گیرمت به شادی در کش در پیرهن چرب تو افتد آتش
***
نی آب دو چشم داری ای حورافش زان روی درین دلست چندین آتشبی باد تکبر تو ای دلبر کش با خاک سر کوی تو دل دارم خوش
***
با سینه‌ی این و آن چه گویی غم خویش از دیده‌ی این و آن چه جویی نم خویشبر ساز تو عالمی ز بیش و کم خویش آنگاه بزی به ناز در عالم خویش
***
می بر کف گیر و هر دو عالم بفروش بیهوده مدار هر دو عالم به خروشگر هر دو جهان نباشدت در فرمان در دوزخ مست به که در خلد به هوش
***
ای برده دل من چو هزاران درویش بی رحمیت آیین شد و بد عهدی کیشتا کی گویی ترا نیازارم بیش من طبع تو نیک دانم و طالع خویش
***
گه در پی دین رویم و گه در پی کیش هر روز به نوبتی نهیم اندر پیشدر جمله ز ما مرگ خرد دارد بیش هستیم همه عاشق بدبختی خویش
***
هر چند بود مردم دانا درویش صد ره بود از توانگر نادان بیشاین را بشود جاه چو شد مال از پیش و آن شاد بود مدام از دانش خویش
***
دی آمدنی به حیرت از منزل خویش امروز قراری نه به کار دل خویشفردا شدنی به چیزی از حاصل خویش پس من چه دهم نشان ز آب و گل خویش
***
آراست بهار کوی و دروازه‌ی خویش افگند به باغ و راغ آوازه‌ی خویشبنمای بهار را رخ تازه‌ی خویش تا بشناسد بهار اندازه‌ی خویش
***
از عشق تو ای سنگدل کافر کیش شد سوخته و کشته جهانی درویشدر شهر چنین خو که تو آوردی پیش گور شهدا هزار خواهد شد بیش
***
معشوقه دلم به آتش انباشت چو شمع بر رویم زرد گل بسی کاشت چو شمعتا روز به یک سوختنم داشت چو شمع پس خیره مرا ز دور بگذاشت چو شمع
***
از یار وفا مجوی کاندر هر باغ بی هیچ نصیبه عشق میبازد زاغتا با خودی از عشق منه بر دل داغ پروانه شو آنگاه تو دانی و چراغ
***
نیکوتری از آب روان اندر باغ زیباتری از جوانی و مال و فراغلیکن چه کنم که عشقت ای شمع و چراغ جویان بودست درد ما را از داغ
***
نادیده من از عشق تو یک روز فراغ بهره نبرد مرا ز وصلت جز داغکردی تن من ز تاب هجران چو کناغ تا خو داری تو دوست کشتن چو چراغ
***
ای بیماری سرو ترا کرده کناغ پس دست اجل نهاده بر جان تو داغخورشید و چراغ من بدی و پس از این ناییم بهم پیش چو خورشید و چراغ
***
در راه تو ار سود و زیانم فارغ وز شوق تو از هر دو جهانم فارغخود را به تو داده‌ام از آنم بی‌غم غمهای تو می‌خورم از آنم فارغ
***
تا دید هوات در دلم غایت عشق در پیش دلم کشید خوش رایت عشقگر وحی ز آسمان گسسته نشدی در شان دل من آمدی آیت عشق
***
بر سین سریر سر سپاه آمد عشق بر میم ملوک پادشاه آمد عشقبر کاف کمال کل، کلاه آمد عشق با اینهمه یک قدم ز راه آمد عشق
***
جز من به جهان نبود کس در خور عشق زان بر سر من نهاد چرخ افسر عشقیک بار به طبع خوش شدم چاکر عشق دارم سر آنکه سر کنم در سر عشق
***
تحویل کنم نام خود از دفتر عشق تا باز رهم من از بلا و سر عشقنه بنگرم و نه بگذرم بر در عشق عشق آفت دینست که دارد سر عشق
***
جز تیر بلا نبود در ترکش عشق جز مسند عشق نیست در مفرش عشقجز دست قضا نیست جنیبت کش عشق جان باید جان سپند بر آتش عشق
***
گویند که کرده‌ای دلت برده‌ی عشق وین رنج تو هست از دل آورده‌ی عشقگر بر دارم ز پیش دل پرده‌ی عشق بینند دلی به نازپرورده‌ی عشق
***
کی بسته کند عقل سراپرده‌ی عشق کی باز آرد خرد ز ره برده‌ی عشقبسیار ز زنده به بود مرده‌ی عشق ای خواجه چه واقفی تو از خرده‌ی عشق
***
چشمی دارم ز اشک پیمانه‌ی عشق جانی دارم ز سوز پروانه‌ی عشقامروز منم قدیم در خانه‌ی عشق هشیار همه جهان و دیوانه‌ی عشق
***
خورشید سما بسوزد از سایه‌ی عشق پس چون شده‌ای دلا تو همسایه‌ی عشقجز آتش عشق نیست پیرایه‌ی عشق اینست بتا مایه و سرمایه‌ی عشق
***
آن روز که شیر خوردم از دایه‌ی عشق از صبر غنی شدم به سرمایه‌ی عشقدولت که فگند بر سرم سایه‌ی عشق بر من به غلط ببست پیرایه‌ی عشق
***
کردی تو پریر آب وصل از رخ پاک تا دی شدم از آتش هجر تو هلاکامروز شدی ز باد سردم بی‌باک فردا کنم از دست تو بر تارک خاک
***
ای آصف این زمانه از خاطر پاک همچون ز سلیمان ز تو شد دیو هلاکای همچو فرشته اندری عالم خاک آثار تو و شخص تو دور از ادراک
***
زین پیش به شبهای سیاه شبه‌ناک خورشید همی نمودی از عارض پاکامروز به عارضت همی گوید خاک ای روز زمانه «انعم الله مساک»
***
ناید به کف آن زلف سمن مال به مال نی رقص کند بر آن رخان خال به خالای چون گل نو که بینمت سال به سال گردنده چو روزگاری از حال به حال
***
هر چند شدم ز عش تو خوار و خجل در عشق بجز درد ندارم حاصلاز تو نکنم شکایت ای شمع چگل کین رنج مرا هم از دل آمد بر دل
***
ای عهد تو عهد دوستان سر پل از وصل تو هجر خیزد از عز تو دلپر مشغله و میان تهی همچو دهل ای یک شبه همچو شمع و یک روزه چو گل
***
از گفته‌ی بد گوی تو چون هر عاقل در کوشش خصم تو چو هر بی‌حاصلخالی نکنم تا ننهندم در گل سودای تو از دماغ و مهر تو ز دل
***
با چهره‌ی آن نگار خندان ای گل بیرون نبری زیره به کرمان ای گلبیهوده تن خویش مرنجان ای گل هان چاک مزن بر به گریبان ای گل
***
ای عمر عزیز داده بر باد ز جهل وز بی‌خبری کار اجل داشته سهلاسباب دوصد ساله سگالنده ز پیش نایافته از زمانه یک ساعت مهل
***
در عشق تو خفته همچو ابروی توام زخمم چه زنی نه مرد بازوی توامدر خشم شدی که گفتمت ترک منی؟ بگذاشتم این حدیث، هندوی توام
***
از روی عتاب اگر چه گویی سردم در صف بلا گرچه دهی ناوردمروزی اگر از وفای تو برگردم در مذهب و راه عاشقی نامردم
***
بسیار ز عاشقیت غمها خوردم در هجر بسی شب که به روز آوردمرنج دل و خون دیده حاصل کردم گر جان برم از دست تو مرد مردم
***
بر دل ز غم فراق داغی دارم در یافتن کام فراغی دارمبا این همه پر نفس دماغی دارم بر رهگذر باد چراغی دارم
***
هر بار ز دیده از تو در تیمارم تا بهره ز دیدار تو چون بردارمای یار چو ماه اگر دهی دیدارم چون چرخ هزار دیده در وی دارم
***
هر روز به درد از تو نویدی دارم بر تهمت عود خشک بیدی دارمنومید مکن مرا و رخ برمفروز کاخر به تو جز درد امیدی دارم
***
نامت پس ازین یارا به اسم دارم نوشت پس ازین چو نیش کژدم دارمچون مار سرم بکوب ارت دم دارم از سگ بترم اگر به مردم دارم
***
در خوابگه از دل شب آتش بیزم چون خاکستر به روز ز آتش خیزمهر گه که کند عشق تو آتش تیزم چون شمع ز درد بر سر آتش ریزم
***
چون در غم آن نگار سرکش باشم آب انگارم گر چه در آتش باشمچون من به مراد آن پریوش باشم گر قصد به کشتنم کند خوش باشم
***
گفتم خود را ز خس نگهدار ای چشم خود را و مرا به درد مسپار ای چشمواکنون که به دیده در زدی خار ای چشم تا جانت برآید اشک می بار ای چشم
***
افسرده شد از دم دهانم دم چشم بر ناخن من گیا دمید از نم چشمچشمم ز پی دیدن روی تو بود بی روی تو گر چشم نباشد کم چشم
***
گر با فلکم کنی برابر بیشم عالم همه یک ذره نیرزد پیشمهرگز نمرم ز مرگ از آن نندیشم کز گوهر خود ملایکت را خویشم
***
روز آمد و برکشید خورشید علم شب کرد ازو هزیمت و برد حشمگویی ز میان آن دو زلفین به خم پیدا کردند روی آن شهره صنم
***
تیغ از کف و بازوی تو ای فخر امم هم روی مصاف آمد و هم پشت حشماز تیغ علی بگوی تیغ تو چه کم کان دین عرب فزود و این ملک عجم
***
چون گل صنما جامه به صد جا چاکم چون لاله به روز باد سر بر خاکمچون شاخ بنفشه کوژ و اندوهناکم در غم خوردن چو یاسمین چالاکم
***
با دولت حسن دوست اندر جنگم زیرا که همی نیاید اندر چنگمچون برد ز رخ دولت جنگی رنگم گردنده چو دولت و دو تا چون چنگم
***
ای بسته به تو مهر و وفا یک عالم مانده ز تو در خوف و رجا یک عالموی دشمن و دوست مر ترا یک عالم خاری و گلی با من و با یک عالم
***
ای گشته فراق تو غم‌افزای دلم امید وصال تو تماشای دلمآگاه نه‌ای بتا که بندی محکم دست ستمت نهاده بر پای دلم
***
پر شد ز شراب عشق جانا جامم چون زلف تو درهم زده شد ایامماز عشق تو این نه بس مراد و کامم کز جمله‌ی بندگان نویسی نامم
***
یک بوسه بر آن لبان خندان نزنم تا بر پایت هزار چندان نزنمگر جان خواهی ز بهر یک بوسه ز من از عشق لب تو هیچ دندان نزنم
***
بی وصل تو زندگانی ای مه چکنم بی دیدارت عیش مرفه چکنمگفتی که به وصل هم دلت شاد کنم گر این نکنی نعوذبالله چکنم
***
گیرم ز غمت جان و خرد پیر کنم خود را ز هوس ناوک تقدیر کنمبر هر دو جهان چهار تکبیر کنم شایسته‌ی تو نیم، چه تدبیر کنم
***
دارد پشتم ز وعده‌ی خام تو خم بارد چشمم ز بردن نام تو نمتا کرد قضا حدیثم از کام تو کم هرگز نروم به گام در دام تو دم
***
ای چون شکن زلف تو پشتم خم خم وی چون اثر خلق تو صبرم کم کمدر مهر و وفایت آزمودم دم دم با این همه تو بهی و آخر هم هم
***
از آمدنم فزود رنج بدنم از بودن خود همیشه اندر محنموز بیم شدن باغم و درد حزنم نه آمدن و نه بدن و نه شدنم
***
با ابر همیشه در عتابش بینم جوینده‌ی نور آفتابش بینمگر مردمک دیده‌ی من نیست چرا چون چشم گشایم اندر آبش بینم
***
فتحی که به آمدنت منصور شوم عمری که ز رفتن تو رنجور شومماهی که ز دیدن تو پر نور شوم جانی که نخواهم که ز تو دور شوم
***
در وصل شب و روز شمردیم بهم در هجر بسی راه سپردیم بهمتقدیر به یکساعت برداد به باد رنجی که به روزگار بردیم بهم
***
مجرم رخ تو که ما بدو آساییم ما با رخ و با خرام تو برناییمما جرم ترا چو روی تو آراییم خود جرم تو کرده‌ای که مجرم ماییم
***
چوبی بودم بود به گل در پایم در خدمت مختار فلک شد جایمدر خدمت او چنان قوی شد رایم کامروز ستون آسمان را شایم
***
گفتم که مگر دل ز تو برداشته‌ایم معلوم شد ای صنم که پنداشته‌ایمامروز که بی روی تو بگذاشته‌ایم دل را به بهانه‌ها فرو داشته‌ایم
***
چون می دانی همه ز خاک و آبیم امروز همه اسیر خورد و خوابیمدر تو نرسیم اگر بسی بشتابیم سرمایه تویی سود ز خود کی یابیم
***
یک چند در اسلام فرس تاخته‌ایم یک چند به کفر و کافری ساخته‌ایمچون قاعده‌ی عشق تو بشناخته‌ایم از کفر به اسلام نپرداخته‌ایم
***
راحت همه از غمی برانداخته‌ایم در بوته‌ی روزگار بگداخته‌ایمکاری نو چو کار عاقلان ساخته‌ایم نقدی به امید نسیه در باخته‌ایم
***
از دیده درم خرید روی تو شدیم وز گوش غلام های و هوی تو شدیمبی روی تو بر مثال روی تو شدیم بازیچه‌ی کودکان کوی تو شدیم
***
ما شربت هجر تو چشیدیم و شدیم هجران تو بر وصل گزیدیم و شدیمدر جستن وصل تو ز نایافتنت دل رفت و طمع ز جان بریدیم و شدیم
***
زان یک نظر نهان که ما دزدیدیم دور از تو هزار درد و محنت دیدیماندر هوست پرده‌ی خود بدریدیم تو عشوه فروختی و ما بخریدیم
***
کاری که نه با تو بی‌نظام انگاریم صبحی که نه با تو، وقت شام انگاریمنادیدن تو هوای کام انگاریم بی تو همه خرمی حرام انگاریم
***
تا ظن نبری که از تو آگاه‌تریم ما از تو به صد دقیقه گمراه‌تریمهر چند به کار خویش روباه‌تریم از دامن دوست دست کوتاه‌تریم
***
ماننده‌ی باد اگر چه بی‌پا و سریم پیوسته چو آتش ره بالا سپریمزان پیش که رخت ما سوی خاک کشند ما خاک فروشیم و بدان آب خوریم
***
با خوی بد تو گر چه در پرخاشیم باری به غمت به گرد عالم فاشیمچون نزد تو ما ز جمله‌ی اوباشیم سودای تو می‌پزیم و خوش می‌باشیم
***
ای روی تو پاکیزه‌تر از کف کلیم آنرا مانی که کرد احمد به دو نیمتا آن رخ یوسفی به ما بنمودی ما بر سر آتشیم چون ابراهیم
***
قائم به خودی از آن شب و روز مقیم بیمت ز سمومست و امیدت به نسیمبا ما نه ز آب و آتشت باشد بیم چون سایه شدی ترا چه جیحون چه جحیم
***
قلاشانیم و لاابالی حالیم فتنه‌شدگان چشم و زلف و خالیمجان داده فدای رطل مالامالیم روشن بخوریم و تیره بر سر مالیم
***
هستیم ز بندگیت ما شاد ای جان زیرا که شدیم از همه آزاد ای جانگر به شودی ز ما ترا نا شادی خون دل من مبارکت باد ای جان
***
اکنون که ز دونی ای جهان گذران استام ز زر همی زنی بهر خراناز ننگ تو ای مزین بی‌خبران منصور سعید رست وای دگران
***
عقلی که خلاف تو گزیدن نتوان دینی که ز شرط تو بریدن نتوانوهمی که به ذات تو رسیدن نتوان دهری که ز دام تو رهیدن نتوان
***
یک شب غم هجران تو ای جان جهان با هشت زبان بگفتم ای کاهش جانموسوم همه جان شد آن راز جهان با هشت زبان راز نماند پنهان
***
گه سوی من آیی از لطیفی پویان گه عهد شکن شوی چو رشوت جویانگه برگردی ستیزه‌ی بدگویان این درنخورد ز فعل نیکورویان
***
آزار ترا گرچه نهادم گردن غم خورد مرا غمم نخواهی خوردناز محتشمی نیست مرا آزردن تو محتشمی مرا چه باید کردن
***
اندر دریا نهنگ باید بودن واندر صحرا پلنگ باید بودنمردانه و مرد رنگ باید بودن ورنه به هزار ننگ باید بودن
***
در بند بلای آن بت کش بودن صد بار بتر زان که در آتش بودناکنون که فریضه‌ست بلاکش بودن خوش باید بود وقت ناخوش بودن
***
تا چند ز سودای جهان پیمودن واندر بد و نیک جان و تن فرسودنچون رزق نخواهدت ز رنج افزودن بگزین ز جهان نشستن و آسودن
***
ای دیده ز هر طرف که برخیزد خس طرفه‌ست که جز با تو نیامیزد خسهشدار که تا با تو کم آمیزد خس زیرا همه آب دیده‌ها ریزد خس
***
گر شاد نخواهی این دلم شاد مکن ور یاد نیایدت ز من یاد مکنلیکن به وفا بر تو که این خسته دلم از بند غم عشق خود آزاد مکن
***
فرمان حسود فتنه‌انگیز مکن چشم از پی کشتن رهی تیز مکنچون عذر گذشته را نخواهی باری با من سخنان وحشت‌انگیز مکن
***
تا با خودی ارچه همنشینی با من ای بس دوری که از تو باشد تا مندر من نرسی تا نشوی یکتا من اندر ره عشق یا تو گنجی یا من
***
گه بردوزی به دامنم بر دامن گه نگذاری که گردمت پیرامنگه دوست همی شماریم گه دشمن تا من کیم از تو ای دریغا تو به من
***
اکنون که ستد هوای تو داد از من گر جان بدهم نیایدت یاد از منمسکین من مستمند کاندر غم تو می‌سوزم و تو فارغ و آزاد از من
***
گه یار شوی تو با ملامت‌گر من گه بگریزی ز بیم خصم از بر منبگذار مرا چو نیستی در خور من تو مصلح و من رند نداری سر من
***
با من شب و روز گرم بودی به سخن تا چون زر شد کار تو ای سیمین‌تنبرگشتی از دوست تو همچون دشمن بدعهد نکوروی ندیدم چو تو من
***
ای چون گل نوشکفته برطرف چمن گلبوی شود ز نام تو کام و دهنگر گل بر خار باشد ای سیمین تن چون گل بر تست خار بر دیده‌ی من
***
پندی دهمت اگر پذیری ای تن تا سور ترا به دل نگردد شیونعضوی ز تو گر صلح کند با دشمن دشمن دو شمر تیغ دو کش زخم دو زن
***
ای یار قلندر خراباتی من با من تو به بند دامن اندر دامنمن نیز قلندرانه در دادم تن هر دو به خرابات گرفتیم وطن
***
گر کرده بدی تو آزمون دل من دل بسته نداری تو بدون دل منگر آگاهی از اندرون دل من زینگونه نکوشی تو به خون دل من
***
بد کمتر ازین کن ای بت سیمین‌تن کایزد به بدت باز دهد پاداشنیکباره مکن همه بدیها با من لختی بنه ای دوست برای دشمن
***
ای شاه چو لاله دارد از تو دشمن دل تیره و چاک دامن و خاک وطنچون چرخ چراست خصمت ای گرد افگن نالنده و گردان و رسن در گردن
***
بی تیر غمت پشت کمان دارم من دادم به تو دل ترا چو جان دارم منپیش تو اگر چه بر زمین دارم پای دستی ز غمت بر آسمان دارم من
***
غمهای تو در میان جان دارم من شادی ز غم تو یک جهان دارم مناز غایت غیرتت چنان دارم من کز خویشتنت نیز نهان دارم من
***
بختی نه که با دوست درآمیزم من عقلی نه که از عشق بپرهیزم مندستی نه که با قضا درآویزم من پایی نه که از میانه بگریزم من
***
ای بی سببی همیشه آزرده‌ی من و آزردن تو ز طبع تو پرده‌ی منبر چرخ زند بخت سراپرده‌ی من گر عفو کنی گناه ناکرده‌ی من
***
چون آمد شد بریدم از کوی تو من دانم نرهم ز گفت بد گوی تو منبر خیره چر آنگ ه کنم سوی تو من بر عشق تو عاشقم نه بر روی تو من
***
از عشوه‌ی چرخ در امانم ز تو من و آزاد ز بند این و آنم ز تو منهر چند ز غم جامه‌درانم ز تو من والله که نمانم ار بمانم ز تو من
***
دلها همه آب گشت و جانها همه خون تا چیست حقیقت از پس پرده و چونای بر علمت خرد رد و گردون دون از تو دو جهان پر و تو از هر دو برون
***
در جنب گرانی تو ای نوشتکین حقا که کم از نیست بود وزن زمینوین از همه طرفه‌تر که در چشم یقین تو هیچ نه و از تو گرانی چندین
***
بهرام دواند هر دو جوینده‌ی کین آن قوت ملک آمد و این قوت دینهر روز کند اسب سعادت را زین بهرام فلک ز بهر بهرام زمین
***
پار ارچه نمی‌کرد چو کفرم تمکین امسال عزیز کرد ما را چون دیندر پرورش عاشقی ای قبله‌ی چین هم قهر چنان باید و هم لطف چنین
***
آب ارچه نمی‌رود به جویم با تو جز در ره مردمی نپویم با توگویی که چه کرده‌ام نگویی با من آن چیست نکرده‌ای چگویم با تو
***
ای طالع سعد روح فرخنده به تو وی صورت بخت عقل نازنده به توای آب حیات شرع پاینده به تو ما زنده به دین و دین ما زنده به تو
***
ای قامت سرو گشته کوتاه به تو در شب مرو ای شده خجل ماه به توگر رنج رسد مباد ناگاه به تو آن رنج رسد به من پس آنگاه به تو
***
آنی که عدو چو برگ بیدست از تو در حسن زمانه را نویدست از تومه را به ضیا هنوز امیدست از تو این رسم سیه‌گری سپیدست از تو
***
بی آنکه به کس رسید پیوند از تو آوازه به شهر در پراکند از توکس بر دل تو نیست خداوند از تو ای فتنه‌ی روزگار تا چند از تو
***
جز گرد دلم گشت نداند غم تو در بلعجبی هم به تو ماند غم توهر چند بر آتشم نشاند غم تو غمناک شوم گرم نماند غم تو
***
ای مفلس ما ز مجلس خرم تو دل مرد رهی را که برآمد دم توشد بر دو کمان سنایی پر غم تو یا ماتم دل دارد یا ماتم تو
***
ای بی تو دلیل اشهب و ادهم تو اقبال فرو شد که برآمد دم تودیوانه شدست عقل در ماتم تو جان چیست که خون نگرید اندر غم تو
***
چون موی شدم ز رشک پیراهن تو وز رشک گریبان تو و دامن توکاین بوسه همی دهد قدمهای ترا وآنرا شب و روز دست در گردن تو
***
دل سوخته شد در تف اندیشه‌ی تو بفکند سپر در صف اندیشه‌ی تودل خود چه کند سنگ خاره و آهن سرد چون موم شود در کف اندیشه‌ی تو
***
ای زلف و رخ تو مایه‌ی پیشه‌ی تو وی مطلع مه کناره‌ی ریشه‌ی تووی کشته هزار شیر در بیشه‌ی تو تو بی‌خبر و جهان در اندیشه‌ی تو
***
ای همت صد هزار کس در پی تو وی رنگ گل و بوی گلاب از خوی توای تعبیه جان عاشقان در پی تو ای من سر خویش کشته‌ام در پی تو
***
دل کیست که گوهری فشاند بی تو یا تن که بود که ملک راند بی توحقا که خرد راه نداند بی تو جان زهره ندارد که بماند بی تو
***
چون آتش تیز بی‌قرارم بی تو چون خاک ز خود خبر ندارم بی توبر آب همی قدم گذارم بی تو از باد بپرس تا چه دارم بی تو
***
ای عقل اگر چند شریفی دون شو وی دل زدگی به گرد و خون در خون شودر پرده‌ی آن نگار دیگرگون شو با دیده درآی و بی زبان بیرون شو
***
اندر ره عشق دلبران صادق کو عذر است همه زاویه‌ها وامق کویک شهر همه طبیب شد حاذق کو گیتی همه نطقست یکی ناطق کو
***
باز آن پسر چه زنخ خوش زن کو آن کودک زن فریب مردافکن کوگیرم دل مرده ریگم او برد و برفت آن صبر که بازماند آن از من کو
***
ای معتبران شهر والیتان کو تابنده خدای در حوالیتان کووی قوم جمال صدر عالیتان کو زیبای زمانه بلمعالیتان کو
***
گفتی گله کرده‌ای ز من با که و مه بهتان چنین بر من بیچاره منهاز تو به کسی گله نکردم بالله گفتم که اگر نکوترم داری به
***
ما ذات نهاده بر صفاتیم همه موصوف صفت سخره‌ی ذاتیم همهتا در صفتیم در مماتیم همه چون رفت صفت عین حیاتیم همه
***
گر بدگویی ترا بدی گفت ای ماه هرگز نشود بر تو دل بنده تباهاز گفته‌ی بدگوی ز ما عذر مخواه کایینه سیه نگردد از روی سیاه
***
از بهر یکی بوس به دو ماه ای ماه داری سه چهار پنج ماهم گمراهای شش جهت و هفت فلک را به تو راه از هشت بهشت آمده‌ای در نه ماه
***
با من ز دریچه‌ای مشبک دلخواه از لطف سخن گفت و من استاده به راهگفتی که ز نور روی آن بت ناگاه صد کوکب سیاره بزاد از یک ماه
***
زین عالم بی وفا بپردازی به خود را ز برای حرص نگدازی بهعالم چو به دست ابلهان دادستند با روی زمانه همچنان سازی به
***
گر تو به صلاح خویش کم نازی به با حالت نقد وقت در سازی بهدر صومعه سر ز زهد نفرازی به بتخانه اگر ز بت بپردازی به
***
جز یاد تو دل بهر چه بستم توبه بی ذکر تو هر جای نشستم توبهدر حضرت تو توبه شکستم صدبار زین توبه که صد بار شکستم توبه
***
با من دو هزار عشوه بفروخته‌ای تا این دل من بدین صفت سوخته‌ایتو جامه‌ی دلبری کنون دوخته‌ای این چندین عشوه از که آموخته‌ای
***
در جامه و فوطه سخت خرم شده‌ای کاشوب جهان و شور عالم شده‌ایدر خواب ندانم که چه دیدستی دوش کامروز چو نقش فوطه در هم شده‌ای
***
ای آنکه تو رحمت خدایی شده‌ای در چشم بجای روشنایی شده‌ایاز رندی سوی پارسایی شده‌ای اندر خور صحبت سنایی شده‌ای
***
تا نقطه‌ی خال مشک بر رخ زده‌ای عشق همه نیکوان تو شهرخ زده‌ایطغرای شهنشاه جهان منسوخ‌ست تا خط نکو بر رخ فرخ زده‌ای
***
هر چند به دلبری کنون آمده‌ای در بردن دل تو ذوفنون آمده‌ایآلوده همه جامه به خون آمده‌ای گویی که ز چشم من برون آمده‌ای
***
در حسن چو عشق نادرست آمده‌ای در وعده چو عهد خویش سست آمده‌ایدر دلبری ار چند نخست آمده‌ای رو هیچ مگو که سخت چست آمده‌ای
***
خشنودی تو بجویم ای مولایی چون باد بزان شوم ز ناپرواییچون شمع اگر سرم ز تن بربایی همچون قلم آن کنم که تو فرمایی
***
چون نار اگرم فروختن فرمایی چون باد بزان شوم ز ناپرواییزیر قدم خود ار چو خاکم سایی چون آب روانه گردم از مولایی
***
گفتم که ببرم از تو ای بینایی گفتی که بمیر تا دلت برباییگفتار ترا به آزمایش کردم می بشکیبم کنون چه میفرمایی
***
ای سوسن آزاد ز بس رعنایی چون لاله ز خنده هیچ می‌ناساییپشتم چو بنفشه گشت ای بینایی زیرا که چو گل زود روی، دیر آیی
***
تا تو ز درون وفای او می‌جویی وانگه ز برون جفای او میجوییزان کی برهی که نیک و بد با اویی از پنبه همی کشتن آتش جویی
***
غم کی خورد آنکه شادمانیش تویی یا کی مرد آنکه زندگانیش توییدر نسیه‌ی آن جهان کجا بندد دل آنرا که به نقد این جهانیش تویی
***
بیزار شو از خود که زیان تو تویی کم شو ز ستاره کاسمان تو توییپیدا دگران راست نهان تو تویی خوش باش که در جمله جهان تو تویی
***
مردی که برای دین سوارست تویی شخصی که جمال روزگارست توییچرخی که به ذات کامگارست تویی شمسی که زنجم یادگارست تویی
***
چون حمله دهی نیک سوارا که تویی چون بوسه دهی ظریف یارا که توییدر صلح شکر بوسه شکارا که تویی در جنگ قوی ستیزه گارا که تویی
***
خود ماه بود چنین منور که تویی یا مهر بود چنین سمنبر که توییگفتی که برو نکوتری گیر از من الله الله ازین نکوتر که تویی
***
روشن‌تر از آفتاب و ماهی گویی پدرام‌تر از مسند و گاهی گوییآراسته از لطف الاهی گویی تا خود به کجا رسید خواهی گویی
***
جایی که نمودی آن رخ روح‌افزای بنمای دلی را که نبردی از جایز آنروز بیندیش که بی‌علت و دای خصمی دل بندگان کند بر تو خدای
***
با خصم تو از پی تو ای دهر آرای مهرافزایم گر چه بود کین‌افزایور تیغ دورویه کرد از سر تا پای خود را چو کمر در دل او سازم جای
***
در عشق تو ای شکر لب روح افزای نالان چو کمانچه‌ام خروشان چون نایتا چون بر بط بسازیم بر بر جای چون چنگ ستاده‌ام به خدمت بر پای
***
خود را چو عطا دهی فراوان مستای وز منع کسی نیز مرو نیک از جایدر منع و عطا ترا نه دستست و نه پای بندنده خدایست و گشاینده خدای
***
در پیش خودم همی کنی آنجابی پس در عقبم همی زنی پرتابیجاوید شبی بیاید و مهتابی تا با تو غم تو گویم از هر بابی
***
شب را سلب روز فروزان کردی تا حسن بر اهل عشق تاوان کردیچون قصد به خون صد مسلمان کردی دست و دل و زلف هر سه یکسان کردی
***
صد چشمه ز چشم من براندی و شدی بر آتش فرقتم نشاندی و شدیچون باد جهنده آمدی تنگ برم خاکم به دو دیده برفشاندی و شدی
***
ای رفته و دل برده چنین نپسندی من می‌گریم ز درد و تو می‌خندینشگفت که ببریدی و دل برکندی تو هندویی و برنده باشد هندی
***
ای دل منیوش از آن صنم دلداری بیهوده مفرسای تن اندر خواریکان ماه ستمگاره ز درد و غم تو فارغ‌تر از آنست که می‌پنداری
***
در هر خم زلف مشکبیزی داری در هر سر غمزه رستخیزی داریرو گر چه ز عاشقان گریزی داری روزی داری از آنکه ریزی داری
***
زان چشم چو نرگس که به من در نگری چون نرگس تیر ماه خوابم ببرینرگس چشمی چو نرگس ای رشک پری هر چند شکفته‌تر شوی شوخ‌تری
***
گیرم که غم هجر وصالم نخوری نه نیز به چشم رحم در من نگریاین مایه توانی که بر دشمن و دوست آبم نبری و پوستینم ندری
***
از نکته‌ی فاضلان به اندام‌تری وز سیرت زاهدان ن******ام‌تریاز رود و سرود و می غم انجام‌تری من سوختم و تو هر زمان خام‌تری
***
گفتی که چو راه آشنایی گیری اندر دل و جان من روایی گیریکی دانستم که بی‌وفایی گیری در خشم شوی کم سنایی گیری
***
باشد همه را چو بر ستاره‌ی سحری دل بر تو نهادن ای بت از بی‌خبریزیرا که چو صبح صادق ای رشک پری هم پرده دریده‌ای و هم پرده دری
***
راهی که به اندیشه‌ی دل می‌سپری خواهی که به هر دو عالم اندر نگریدر سرت همیشه سیرت گردون دار کانجا که همی ترسی ازو می‌گذری
***
هست از دم من همیشه چرخ اندر دی وز شرم جمالت آفتاب اندر خویهر روز چو مه به منزلی داری پی آخر چو ستاره شوخ چشمی تا کی
***
چون بلبل داریم برای بازی چون گل که ببوییم برون اندازیشمعم که چو برفروزیم بگدازی چنگم که ز بهر زدنم می‌سازی
***
گشتم ز غم فراق دیبا دوزی چون سوزن و در سینه‌ی سوزن سوزیباشد که مرا به قول نیک آموزی چون سوزن خود به دست گیرد روزی
***
در هجر تو گر دلم گراید به خسی در بر نگذارمش که سازم هوسیور دیده نگه کند به دیدار کسی در سر نگذارمش که ماند نفسی
***
تا هشیاری به طعم مستی نرسی تا تن ندهی به جان پرستی نرسیتا در ره عشق دوست چون آتش و آب از خود نشوی نیست به هستی نرسی
***
در خدمت ما اگر زمانی باشی در دولت صاحب قرانی باشیور پاک و عزیز همچو جانی باشی بی ما تو چو بی‌جان و روانی باشی
***
تا چند ز جان مستمند اندیشی تا کی ز جهان پر گزند اندیشیآنچ از تو توان شدن همین کالبدست یک مزبله‌گو مباش چند اندیشی
***
ای عود بهشت فعل بیدی تا کی وی ابر امید ناامیدی تا کیکردی بر من کبود رخ زرد آخر ای سرخ سیاه گر سپیدی تا کی
***
بیداد تو بر جان سنایی تا کی وین باختن عشق ریایی تا کیاز هر چه مرا بود ببردی همه پاک آخر بنگویی این دغایی تا کی
***
گر دنیا را به خاشه‌ای داشتمی همچون دگران قماشه‌ای داشتمیلولی گویی مرا وگر لولیمی کبکی و سگی و لاشه‌ای داشتمی
***
می خور که ظریفان جهان را دردی برگرد بناگوش ز می بینی خویتا کی گویی توبه شکستم هی هی صد توبه شکستم به که یک کوزه‌ی می
***
گر آمدنم ز من بدی نامدمی ور نیز شدن ز من بدی کی شدمیبه زان نبدی که اندرین دهر خراب نه آمدمی نه شدمی نه بدمی
***
گر من سر ناز هر خسی داشتمی معشوقه درین شهر بسی داشتمیور بر دل خود دست رسی داشتمی در هر نفسی همنفسی داشتمی
***
گر من چو تو سنگین دل و ناخوش خومی کی بسته‌ی آن زلف و رخ نیکومیاین دل که مراست کاشکی تو منمی و آن خو که تراست کاشکی من تومی
***
ای شمع ترا نگفتم از نادانی از شهد جدا مشو که اندر مانیتا لاجرم اکنون تو و بی فرمانی گریانی و سر بریده و سوزانی
***
ای آنکه مرا به جای عقل و جانی با لذت علم و قوت و ایمانیاز دوستی تو زنده گردد دانی گر نام تو بر خاک سنایی خوانی
***
پرسی که ز بهر مجلس افروختنی در عشق چه لفظهاست بردوختنیای بی خبر از سوخته و سوختنی عشق آمدنی بود نه اندوختنی
***
یک روز نباشد که تو با کبر و منی صد تیغ جفا بر من مسکین نزنیآن روز که کم باشد آن ممتحنی از کوه پلنگ آری و در من فگنی
***
گفتم چو لبی بوسه ده‌ای بی‌معنی خود چون زلفی پر گره‌ای بی‌معنیگفتی ز که یابیم به‌ای بی‌معنی با ما تو برین دلی زه‌ای بی‌معنی
***
تا مخرقه و رانده‌ی هر در نشوی نزد همه کس چو کفر و کافر نشویحقا که بدین حدیث همسر نشوی تا هر چه کمست ازو تو کمتر نشوی
***
جز راه قلندر و خرابات مپوی جز باده و جز سماع و جز یار مجویپر کن قدح شراب و در پیش سبوی می نوش کن ای نگار و بیهوده مگوی
***
گیرم که مقدم مقالات شوی پیش شمن صفات خود لات شویجز جمع مباش تا مگر ذات شوی کانگه که پراکنده شوی مات شوی
***
با هر تاری سوخته چون پود شوی یا جمله همه زیان بی سود شویدر دیده‌ی عهد دوستان دود شوی زینگونه به کام دشمنان زود شوی
***
بر خاک نهم پیش تو سر گر خواهی وان خاک کنم ز دیده‌تر گر خواهیای جان چو به یاد تو مرا کار نکوست جان نیز دل انگار و ببر گر خواهی
***
تا کی ز غم جهان امانی خواهی تا کی به مراد خود جهانی خواهیچون در خور خویشتن تمنا نکنی زین مسجد و زان میکده نانی خواهی
***
از خلق ز راه تیز گوشی نرهی وز خود ز سر سخن‌فروشی نرهیزین هر دو بدین دو گر بکوشی نرهی از خلق و ز خود جز به خموشی نرهی
***
تا شد صنما عشق تو همراه رهی درهم زده شد عشق و تمناه رهیچونان شد اگر ازین دل آهی نزنم جز جان نبود تعبیه در آه رهی
***
ای شور چو آب کامه و تلخ چو می چون نای میان تهی و پر بند چو نیبی چربش همچون جگر و سخت چو پی بد عهد چو روزگار و مکروه چو قی
