بهره برداری از نیروگاه بخار (3)
بهره برداری از نیروگاه بخار (3)
3- مدارهاي كنترل سيستم هاي نيروگاه
بنا بر تعريف سيستم هاي كنترل از اجزائي تشكيل شده اند كه در ارتباط با يكديگر كار خاصي را در جهت هدفي معين انجام مي دهند. بنابراين يك واحد نيروگاهي به عنوان يك سيستم تبديل و توليد انرژي داراي مشخصه هاي فوق مي باشد.
هدف ار كار نيروگاه تبديل انرژي شيميائي موجود در سوخت به انرژي الكتريكي مورد نياز جامعه است و در اين رابطه ورودي اصلي نيروگاه سوخت و ميزان انرژي الكتريكي توليدي خروجي آن ميباشند. ارتباط بين ورودي و خروجي را كار يك نيروگاه گويند.اجزاء اصلي نيروگاه عبارتند از بويلر ، توربين و ژنراتور.
1-3) كنترل بويلر
منظور از كنترل بويلر تنظيم شرائط بخار خروحي بويلر از نظر دبي ، فشار و درجه حرارت ميباشد. وروديهاي بويلر به طور كلي عبارتند از سوخت ،هوا و آب تغذيه كه با توجه به اين وروديها عمده خروجي بويلر درجه حرارت بخار ********هيت مي باشد.
1-1-2) كنترل احتراق
سيگنال اصلي كنترل بويلر (بويلر مستر) بر سه پارامتر مهم بايستي تاًثير داشته باشد كه عبارتند از سوخت هوا و آب ، و تقدم تاُخر اثر آنها با اهميت مي باشد مثلاً قبل از ورود سوخت ، بايستي هوا به بويلر وارد شده باشد و براي كم كردن بار واحد ابتدا سوخت كم مي شود و سپس هوا ، اين عمل توسط سيستم محدود كننده ضربدري - Cross limit انجام مي شود و سيگنالهاي خروجي اين سيستم به عنوان نقطه تنظيم Set point حلقه كنترل سوخت و هوا استفاده مي شود.
براي كنترل سوخت مي توان از مدار روبرو استفاده كرد. اين سيستم بسيار گران و غير اقتصادي است و از آن استفاده چنداني نمي شود زيرا فشار سوخت را نمي توانيم زياد بالا ببريم لذاست كه سوخت را در يك حلقه به گردش درآورده و علاوه بر كنترل فشار (توسط شيركنترل در مسير برگشت سوخت).
اثر اصطكاك استاتيكي مايع سوخت را خنثي نموده و سوخت مي تواند بدون تاًخير در موقع نياز وارده مشعل شود.
در بعضي موارد سوخت را قبل از گرمكن به مسير برگشت هدايت نموده تا سوختي كه مصرف نميشود گرم نشده و در انرژي صرفه جوئي شود. شكل مدار اين مسير بشكل روبرو مي باشد. كنترل سوخت برگشتي توسط كنترل والو مربوطه صورت مي گيرد كه فرمان اين شير يا از فشار بعد از هيتر صادر مي شود و يا از موقعيت والو اصلي مسير برگشت.
در استفاده از سوخت گازي بخاطر حجم زياد سوخت معمولاً در مسير برگشت از دو كنترل والو به صورت موازي استفاده مي شود.
براي كنترل هوا معمولاً چند مشعل تواماً كنترل مي شوند و كنتر موردي وجود دارد كه تمام مشعلها يك جا كنترل شوند.
البته كنترل تك تك مشعلها حالت خوبي به نظر مي رسد ولي بخاطر مسائل تكنولوژيكي مقرون به صرفه نمي باشد. به جهت اينكه فشار هوا قبل از مشعلها بايستي ثابت باشد (بدون توجه به تعداد آنها) لذا فشار هدر اندازه گيري شده و فرمان لازم را براي دمپرهاي پس از فنها ارسال مي دارد.
2-1-3) كنترل آب تغذيه
هدف از كنترل آب تغذيه تنظيم دبي آب تغذيه بگونه اي مي باشد كه سطح آب درام در تمام شرائط در يك حد مشخصي باقي بماند. يكي از روشها اين است كه فشار درام را اندازه گيري كرده با ست پوينت مقايسه شده و به كنترل والو سرعت پمپ (كوپلينگ هيدروليكي) اعمال شود. از طرفي چون عمل اين كوپلينگ كند است از يك حلقه كنترل سريع در داخل يك حلقه كنترل كند استفاده
ميشود. در وهله اول كه احتياج به دبي آب كم داريم كنترل روي والو انجام مي گيرد و اگر دبي زياد نياز باشد كنترل روي دور پمپ انجام مي شود. براي كنترل بهتر از دو والو موازي استفاده مي شود كه براي درصدي از بار از والو رنج پائين و براي بقيه بار از والو رنج بالا استفاده مي شود. به علت حساسيت و خطاهاي اندازه گيري ،سيستم كنترل آب تغذيه را پيچيده ترين حلقه هاي كنترل مي باشد كه معمولاً
از مدار كنترل سه عنصري (سطح درام ، فلوي بخار ، فلوي آب تغذيه) استفاده ميشود.
3-1-3) كنترل درجه حرارت
درجه حرارت بخار خروجي از بلويلر بايستي ثابت باشد شكل عمده ،تاًخير موجود در سيستم است. براي اينكه اين تاًخير را كم كنيم درجه حرارت قبل از ********هيتر اندازه گيري مي شود تا تغيير در
درجه حرارت خروجي زودتر حدس زده شود چون امكان دارد بخار هنگام عبور از لوله هاي ********هيتر با دماي متفاوت خارج گردد لذا از دو طرف ********هيت اندازه گيري درجه حرارت انجام مي شود. چون ممكن است كه آب اسپري نتواند درجه حرارت را كنترل كند از سيستم هاي كمكي استفاده مي شود اين سيستم ها عبارتند از G.R.FAN و تغيير زاويه مشعلها كه فقط در بويلرهائي كه مشعلها در گوشه هاي بويلر قرار دارند استفاده مي شود و با تغيير زاويه مشعلها انرژي تشعشعي تغيير داده مي شود.
2-3) كنترل توربين
خروجي كنترل شونده در يك توربين دور آن بوده و ورودي كنترل كننده ميزان دبي بخار ورودي با كيفيت ثابت (درجه حرارت ،چگالي ، …) مي باشد. مكانيزم كنترل توربين هيدروليكي است كه روغن آن توسط پمپ تاًمين مي شود. سيستم هاي هيدروليكي مينيمم گير هستند يعني آن سيستم كنترل كه كمترين فشار روغن كنترل را داشته باشد در كنترل گاورنينگ والوها دخالت مي كند.
فرمان والو ورودي توربين از حلقه كنترل هيدروليك صادر مي شود. حلقه كنترل توربين مطابق شكل زير مي باشد. از عوامل مؤثر روي حلقه كنترل فشار قبل از والو مي باشد تا در اثر زياد باز شدن والو افت فشار بيش از حد ايجاد نگردد. سرعت و شتاب توربين بسيار مهم هستند و در حلقه كنترل مؤثر مي باشند (حلقه هاي كنترل سرعت و شتاب). فشار كندانسوز براي توربين محدوديت ايجاد مي كند و در كار آن مؤثر است (حلقه كنترل فشار كندانسوز) كنترل بار از عوامل مهم و مؤثر در كار توربين است. درجه حرارت طبقات آخر توربين LP بخصوص موقعي كه توربين بي بار كار ميكند بسيار بالا مي رود و حتي احتمال ذوب شدن آنها مي رود و بايستي بوسيله سيستم كنترلي بتوان با پاشيدن آب آن را خنك كرد.
3-3) كنترل ژنراتور
خروجــي ژنراتور به عنوان خروجي اصلـي يك نيـروگاه مي باشد بنابراين اصـل كنترل بايد بر اساس پارامترهاي كنترل شونده خروجـي باشند. خروجي متغيـر از يك ژنراتور ، جريان مؤثر آن بوده و خروجي هاي تنظيم شونده ولتاژ فركانس مي باشند. حلقه كنترل AVR (Automatic Voltage Regulator) براي كنترل ژنراتور به كار مي رود. با يك PT ولتاژ اندازه
گيري مي گردد و به جريان تبديل ميشود و بوسيله كنترلر PID به تريستورها داده ميشود كه با تغيير زاويه آتش آنها جريان تحريك تغيير مي كند. همچنين از محدود كننده حد بالا و پائين براي ولتاژ استفاده ميشود. چون پس از ترانس اصلي افت ولتاژ خواهيم داشت جريان عبوري را نيز اندازه گيري كرده و با ولتاژ جمع مي كنند تا اگر جريان زيادي نيز از ژنراتور گرفته شد ولتاژ ثابت بماند.
4 – آشنائي با ساختمان و كاركرد دستگاههاي نشاندهنده داخل اطاق فرمان
در سيستم هاي صنعتي به علت زياد بودن پارامترهاي مختلف كه بر روي ورودي و خروجي يك پروس صنعتي تاًثير مي گذارد و نيز به جهت بهتر كنترل نمودن پروسه اين پارامترها بايد لحظه به لحظه چك و اندازه گيري شود. اين عمل باعث مي شود كه اپراتورهاي بهره برداري هر پروسه با داشتن اطلاعات كافي از قسمتهاي مختلف سيستم در بهره برداري و رفتار سيستم از نظر روند كار و اتفاقات احتمالي در آينده موفق تر باشند. نيروگاههاي بزرگ با قدرتهاي بسيار بالا نيز از اين امر مستثني نمي باشند و پارامترهاي لازم با توجه به اهميت آنها تقسيم بندي مي شوند. اين پارامترها با توجه به ميزان اهميتشان توسط نشاندهنده ها و اندازه گيرهائي با حساسيت و دقت مناسب اندازه گيري و ثبت مي شوند.
در اطاق فرمان هميشه سعي مي شود كليه اطلاعات مربوط به واحد در ديد اپراتورها و مهندسين شيفت قرار داده شوند و با پيشرفتهائي كه امروزه در صنعت برق بوجود آمده حتي سعي شده است كه اطاق فرمان را با يك كامپيوتر كوچك تجهيز نمايند تا امر بهره برداري راحتتر و دقيق تر صورت گيرد. محيط اطاق فرمان بايد بگونه اي طرح شده باشد كه از هرگونه سر و صداهاي اضافي ناشي از تجهيزات محفوظ و ايزوله گردد. اطاق فرمان نيروگاه اصولاً شامل چند قسمت مي باشد كه هر قسمت آن توسط يك يا چند اپراتور قابل كنترل مي باشد و افراد كمكي در صورت بروز حادثه و يا اتفاقي ناگهاني به كمك آنها مي آيند. اين قسمتها عبارتند از :
1- پانل مربوط به بويلر كه شامل ميز فرمان و كنترل پانل است.
2- پانل مربوط به سيكل و ميز فرمان
3- پانل مربوط به توربين و ميز فرمان
4- پانل مربوط به ژنراتور و ميز فرمان
5- پانل مربوط به تاًسيسات (آتش نشاني ، تهويه ، آسانسورها ، قسمت شيمي و هيدروژن پلنت)
6- پانل مربوط به باسبارهاي تغذيه و ترانسهاي تغذيه شبكه و نيروگاه
موارد فوق در اطاق فرمان تعبيه شده اند و هر يك داراي تجهيزاتي هستند كه ذيلاً توضيح داده ميشود. در پشت هر يك از اينها ترمينها و كابلهاي مربوطه قرار دارند. در پشت اطاق فرمان نيز پانلهائي جهت كنترل نيروگاه وجود دارد كه عبارتند از :
1- پانل مربوط به آلارمها و تغذيه آنها
2- پانل مربوط به استارت و استپ و مراحل راه اندازي پمپها و فنها
3- پانل مربوط به سيستم كنترل
4- پانل مربوط به رله و حفاظت و ينترلاكها
بطور كلي تجهيزات به كار برده شده در يك واحد كنترل نيروگاه به سه دسته تقسيم مي شوند ؛ نشاندهنده ها ، ثباتها و كنترل كننده ها . نشاندهنده يا به صورت آلارمي مي باشند يا به صورت عقربه اي . نشاندهنده هاي آلارمي كه جزو سيستم هاي كنترل ترتيبي (ديجيتالي) مي باشند فقط نقاط حساس يك سيستم مورد نظر كه تحت كنترل و اندازه گيري است را نشان مي دهد مانند نقاط حد قبل از تريپ و نقطه تريپ. نشاندهنده هاي عقربه اي پارامترهاي تحت اندازه گيري را لحظه به لحظه نشان مي دهد ولي به علت نداشتن حافظه مقدار لحظه اي را نشان مي دهد. اين نشاندهنده ها از نظر ساختماني داراي يك سيستم قاب گردان و آهن باي دائمي مي باشند كه توسط سيگنالهاي الكتريكي وارده تحريك مي شوند اين نشاندهنده ها يا داراي عقربه هاي با حركت دوراني مي باشند و يا با حركت عمودي در جهت بالا و پائين.
در قديم نشاندهنده ها يا مانومتري بودند يا داراي بوردون و ديافراگم بودند ولي جديداً از نوع الكتريكي استفاده مي شود كه سيگنال آنها mA 20-0 و mA 20-4 و v 5-1 مي باشد و مستقيماً كنترل به اطاق فرمان كشيده شده اند. بعضي از نشاندهنده ها مثل هواي ورودي و خروجي F.D.FAN به صورت مستقيم تا پشت اطاق فرمان آورده شده اند و توسط نشاندهنده هاي ديافراگمي و اهرمي نشان داده ميشوند. لازم به ذكر است كه اين نوع نشاندهنده ها را آنالوگي يا پيوسته مي گويند و نوع ديگري از اين نشاندهنده ها كه به صورت عددي پارامترها را نشان ميدهند را ديجيتالي يا ناپيوسته گويند.
ثباتها نيز به دو دسته آنالوگ و ديجيتال تقسيم مي شوند. ثباتهاي آنالوگ علاوه بر نشان دادن مقادير در هر لحظه مقادير اندازه گيري شده را بر روي كاغذهاي متحرك نسبت به زمان ثبت ميكند اين نوع ثبات مقادير لحظه به لحظه و ثانيه به ثانيه را بر روي كاغذ ثبت مي كند و اپراتور ميتواند شرائط پارامترها را قبل از وقوع تريپ ملاحظه كند. اين نوع ثباتها بيشتر براي اندزه گيري پارامترهاي مهم بكار برده مي شوند. سيگنالهاي محرك اين ثباتها در نيروگاههاي قديمي نيوماتيكي و در نيروگاههاي جديد الكتريكي مي باشند.
ثباتهاي ديجيتال مقادير اندازه گيري شده توسط دستگاههاي اندازه گير را به صورت ناپيوسته بر روي صفحات مدرج شده بر حسب زمان ثبت مي كند. اين ثباتها در هر لحظه يكي از پارامترهاي اندازه گيري شده را ثبت مي كند. در يك دستگاه ثبات معمولاً بين 10 تا 15 نقطه ثبت مي شود به طوريكه فاصله زماني اولين نقطه تا نقطه دوم 5 تا 15 ثانيه طول مي كشد در اين فاصله نقاط ديگر ثبت مي شود.
در اطاق فرمان اپراتور فقط توسط يك سري كنترلرهاست كه مي تواند فرماني را به سيستم اعمل كند و يا توسط آنها كنترل سيستم را بر روي دست و يا اتومات قرار دهد از جمله آنها سيستم Auto/Hand است كه داراي يك سلكتور مربوط به انتخاب دست يا اتومات است و يك سلكتور جهت انتخاب سيگنال اندازه گيري شده و يا خطا (DEV) و يا موقعيت (POS) بكار برده شده است. لازم است زمانيكه سيستم بر روي دست است فقط از دستي پتاسيومتر مربوط به سيستم دستي استفاده شود و زمانيكه سيستم بر روي اتومات است از طريق ست پوينت و يا باياس به سيستم كنترل فرمان داده شود زيرا زمانيكه سيستم روي اتومات است فرمان از طريق سيستم كنترل اعمال ميشود. نكته اي كه لازم تذكر داده شود اينست كه در لحظه انتقال سلكتور از دست به اتومات بايد ابتدا خطا را چك كرد اگر مقدار آن صفر شد يعني عقربه اندازه گيري Meas و Pos مقابل هم قرار داشتند مجاز به انجام اين عمل هستيم. انواع اين كنترلرها عبارتند از : نيوماتيكي ، الكترونيكي پتانسيومتري و الكترونيكي پوش باتوني.
در قديم كليدها مكانيكي بودند ولي امروزه ديگر از كليدها و پوش باتونهاي الكتريكي استفاده ميشود. پوش باتون خود داراي لامپ نشاندهنده موقعيت است كه معمولاً از رنگ قرمز براي استپ و از رنگ سبز براي استارت استفاده ميشود و بين اين دو حالت را به رنگ زرد يا نارنجي نشان ميدهند، اين رنگ نشاندهنده توقف مراحل عمليات ترتيبي يك سيستم. مثلاً براي استارت فيد پمپ اگر يكي از اين مراحل دچار نقص شود با روشن شدن اين رنگ اپراتور متوجه بوجود آمدت عيب در يكي از مراحل ترتيبي استارت پمپ مي شود.
در كليه نيروگاهها اخطارهائي جهت اطلاع اپراتورها بكار برده مي شود تا قبل از وقوع هر نوع حادثه اي به رفع عيب يا نواقص ايجاد شده بپردازند. لذا براي اينكار از بوق و لامپ استفاده ميشود. از بوق اخطار معمولاً براي تريپ و از زنگ و لامپ براي آلارم معمولي استفاده ميشود. معمولاً در روي ميزفرمان توسط يك كليد مي توان كليد لامپها را تست نمود و از صحت آنها اطمينان حاصل نمود و همچنين توسط يك پوش باتون مي توان لامپ آلارم را ثابت يا ري ست كرد.
1-4) تجهيزات اطاق فرمان قسمت بويلر
سيستم بويلر به لحاظ اهميت متنوع بودن ورودي و خروجيهاي آن داراي نشاندهنده هاي گوناگون جهت قرائت و ثبت پارامترهاي مختلف مي باشد. در بعضي موارد كه براي اندازه گيري پارامترهاي مختلف از چندين نشاندهنده از انواع مختلف استفاده ميشود به اين علت است كه بعضي از اين پارامترها بايد تغييراتش خيلي سريع توسط اپراتور تشخيص داده شود مثلاً تغييرات درجه حرارت ********هيتر علاوه بر اينكه توسط ثبات ثبت مي شود توسط نشاندهنده عقربه اي قابل قرائت مي باشد.
قسمتهاي مختلف از يك بويلر كه پارامترهاي آن مورد توجه مي باشند عبارتند از :
1- سيستمهاي اندازه گيري در مسير سوخت
2- سيستمهاي اندازه گيري در مسير هوا
3- سيستمهاي اندازه گيري در مسير آب تغذيه
4- سيستمهاي اندازه گيري در مسير بخار خروجي
سيستم هاي به كار برده شده در مسير سوخت عبارتند از : نشاندهنده هاي عقربه اي براي قرائت فشار سوخت گازوئيل در مسير مشعلها ، نشاندهنده هاي فشار هدر سوخت مازوت ،فشار بخار كمكي ، فشار سوخت مازوت در سر مشعلها ، دبي مازوت ، اندازه گيري فشار و دبي گاز مصرفي.
پارامترهاي اندازه گيري شده در مسير هواي ورودي به بويلر عبارتند از : درجه حرارت هواي ورودي و خروجي از ايرپري هيترها و ژونگستروم ، دبي هواي ورودي ، اختلاف فشار بين كانال هوا و كوره ، آمپر موتورهاي الكتريكي.
در مسير آب ورودي و بخار خروجي به علت اهميت پارمترها معمولاً‌از ثباتها استفاده ميشود كه علاوه بر نشان دادن مقادير اندازه گيري شده مقدار آنها را نيز در هر لحظه به صورت آنالوگ ثبت مي نمايد. نقاط اندازه گيري شده توسط اين سيستم عبارتند از : فشار درام بويلر ، سطح آب درام ،دبي بخار ********هيت ،فلوي آب تغذيه ورودي ، دماي ********هيت و ريهيت . لازم به ذكر است كه مقادير اندازه گيري شده فشار هواي ورودي و دود خروجي بويلر توسط يك سري اندازه گير مانومتري صورت مي گيرد اين نشاندهنده ها معمولاً به علت شكل ساختماني خود داراي عقربه هاي بزرگتري نسبت به نوع مشابه خود كه از سيگنال الكتريكي به عنوان محرك استفاده مي كنند، ميباشند. نقاط اندازه گيري شده توسط اين سيستم عبارتند از : فشار هواي خروجي از F.D.FAN ، فشار هواي ورودي به ژونگستروم ، فشار هواي كانال : فشار دود خروجي از كوره ، فشار دود ورودي و خروجي از ژونگستروم.
نفاطي كه توسط ثباتها اندازه گيري و ثبت مي شوند عبارتند از :
1- دماي هواي ورودي و خروجي از ايرپري هيترها و ژونگستروم
2- فلوي دود ورودي به اكونومايزر
3- دبي دود ورودي به ژونگستروم و خروجي از آن
4- دماي آب خروجي از اكونومايزر
5- دماي آب ورودي به دي ********هيتر
6- دماي بخار ********هيتر خروجي از بويلر
7- دماي بخار ريهيت ورودي و خروجي
2-4) تجهيزات اطاق فرمان قسمت توربين
هر توربيني داراي يك سيستم روغنكاري است و داراي تجهيزاتي به قرار زير است.
- پوش باتون استارت و استپ موتور پمپ كمكي روغن (AC) و نشاندهنده آمپر آن.
- پوش باتون استارت و استپ موتور ترنينگير و آمپرمتر مربوطه
- پوش باتون استارت و استپ پمپ روغن اضطراري DC و آمپرمتر مربوطه
هر كدام از موارد بالا داراي يك نشاندهنده فشار و روغن نيز مي باشند. ديگر نشاندهنده هاي توربين و تجهيزات آنها ,
- پوش باتون استارت و استپ وكيوم پمپ و آمپرمتر و فشارسنج مربوطه
- موتور سانتريفيوژ روغن براي تصفيه روغن
- موتور فنهاي مربوط به گلندكندانسوز جهت تخليه بخار گلندها
- پوش باتونهاي مربوط به تروتل والو جهت افزايش و كاهش بار و فشارسنج مربوطه
- پوش باتونهاي اسپيد چنجر و فشارسنج مربوطه
- پوش باتون مربوط به لود ليميت و فشار روغن آن
- كنترل والو درين توربين
- نشاندهنده موقعيت تروتل والو
- نشاندهنده موقعيت گاورنيگ والوها
- پوش باتنهاي مربوط به تست تروتل والو و گاونيگ والو
- ركورد و نشاندهنده خلاء كندانسوز
- ركورد مربوط به دماي روغن ياتاقانها و فشار روغن آنها
- ركورد مربوط به دماي بخار و پوسته توربين
- ركورد مربوط به ارتعاشات و ديفرانسيل اگسپانشن
- نشاندهنده سطح تانك روغن
- نشاندهنده فشار و دبي لايواستيم
- پوش باتونهاي مربوط به تريب اضطراري توربين
1-2-4) تجهيزات سيكل
سه عدد فيدپمپ كه مي توانند آب را از ديارتور به طرف هيترهاي فشار قوي پمپ كنند و معمولاً يكي از آنها به صورت رزور مي باشد كه تجهيزات آنها در اطاق فرمان عبارتند از :
- پوش باتونهاي راه اندازي پمپها و توقف آنها و آمپرمترهاي مربوطه
- لامپ نشاندهنده براي مي نيمم فلو
- فلومتر دبي آب خروجي از هر فيدپمپ
- پوش باتونهاي مربوط به پمپهاي روغن فيدپمپها
- ركورد مربوط به دبي خروجي از هر سه فيدپمپ
- كليدهاي كنترل كوپلينگهاي هيدروليكي فيدپمپها
- نشاندهنده سطح آب دياراتور
- كنترل والو مربوط به آب دياراتور
كندانسور نيز يكي از اجزاء سيكل نيروگاه مي باشد كه داراي تجهيزات زير است :
- اجكتور يا پمپ خلاء براي ايجاد خلاء در كندانسور
- نشاندهنده خلاء كندانسوز و ركورد آن
- كنترل والو مربوط به سطح آب چاهك كندانسور
- پوش باتونهاي اكستراكشن پمپهاي كندانسور
- پوش باتونهاي استارت و استپ CWP
- والوهاي موتوري مربوط به بخار اكستراكشن توربين براي هر هيتر
- كنترل والو مربوط به آب مي نيمم فلوي اكستراكشن
- نشاندهنده دبي آب اكستراكشن
- پوش باتون مربوط به باي پاس هيترهاي فشار قوي
- نشاندهنده دماي آب ورودي و خروجي از هيترها
بعضي از نيروگاهها كه داراي برج خنك كن تر مي باشند داراي يك سري فنهائي براي خنك كردن آب مي باشند كه هر يك داراي تجهيزات زير هستند :
- پوش باتونهاي استارت و استپ فنها
- آمپرمترهاي مربوط به موتور فنها
3-4) تجهيزات اطاق فرمان قسمت الكتريك
در مجموعه تجيهزات اطاق فرمان در كنار پانلها و ميزهاي توربين و بويلر جايگاهي هم براي اعمال كنترل روي تجهيزات الكتريكي در نظر گرفته شده است تا از اين طريق بتوان يك حالت كنترل مركزي براي قسمت الكتريك ايجاد كرد. تجيهزاتي كه در اين زمينه در اكثر اطاقهاي فرمان نيروگاهها بكار مي روند در دو قسمت ميز و پانل فرمان الكتريك تقسيم بندي مي شوند. پانلهاي الكتريكي كه اسيادو هستند بر روي آنها تجهيزات عامل كنترل توسط اپراتور نصب شده اند. در محل پانل مي توان شينهاي تغذيه كننده تجهيزات الكتريكي مانند موتورها و ديگر مصرف كننده كه به طور شماتيك و تك خطي رسم شده اند را ديد ، اين شينها كه به رنگهاي مختلفي ترسيم شده اند بيانگر سطوح ولتاژ متفاوت و كاربردهاي مختلف هستند كه عبارتند از شينهاي ولتاژ متوسط (مصرف موتورهاي پرقدرت) ، شينهاي فشار ضعيف ، شينهاي مصارف داخلي و عمومي ، شنهاي رزرو و باطريخانه DC. همچنين در اين ترسيم شماتيك ترانسهاي مربوطه و تغذيه آنها و نوع اتصال آنها (ستاره يا مثلث) مشخص شده اند. اين پانل معمولاً مانند پانلهاي كنترلي پستها طراحي مي شود ،به اين صورت كه در مسير ورودي شينها و ورودي و خروجي ترانسها كليدهائي قرار داده شده است كه به وسيله آنها ديژنكتورهاي مربوطه (كليدهاي قدرت) را مي توان قطع و وصل نمود ،چگونگي حالت اين كليدها توسط لامپهاي نشاندهنده در كنار كليدها مشخص مي باشد از آنجائيكه اين كليدها هرگز نبايد بدون دليل قطع و وصل شوند (چون ممكن است باعث خساراتي گردد) اغلب از كليدهاي قفل بند و يا در بعضي از نيروگاهها از كلاج استفاده شده است تا از قطع و وصل اشتباهي جلوگيري شود ، اين تجهيزات نيز در كنار كليدها نصب شده است.
در قسمت بالائي پانل براي آگاهي اپراتور از اتفاقات ناگهاني و خطرناك از يك سري آلارمهاي صوتي و تصويري استفاده شده است و همچنين در اين پانلها تجيهزاتي مانند نشاندهنده هاي ولتاژ ، جريان در نقاط مهم ، فركانس و ضريب قدرت نصب شده است. براي ثبت مقادير فركانس و يا توان اكتيو و راكتيو و يا درجه حرارت نقاط مختلف ژنراتور و فشار و درجه حرارت هيدروژن خنك كن ژنراتور از يك سري ثباتهائي استفاده شده است كه اغلب روي اين پانل نصب شده اند. همچنين در بعضي از نيروگاهها تجهيزات شيگنالينگ نيز در اين پانلها نصب شده اند و نيز پوش باتونهاي مربوطه به تست.
در قسمت ميز الكتريك تجهيزات را مي توان به شرح زير نام برد :
- كليدهاي كوپلاژ : اين كليد فرمان روي ديژنكتور كوپلاژ با شبكه را اعمال مي كند و وضعيت آمادگي كليدهاي كوپلاژ توسط يك لامپ كه در كنار كليد فرمان نصب شده است مشخص مي شود.
- سيستم سنكرونيزاسيون يا سنكروسكوپ : از اين سيستم در هنگام پارالل كردن ژنراتور با شبكه براي نشان دادن همزماني و هم پتانسيل بودن فازهاي خروجي ژنراتور با شبكه استفاده ميشود.
- اسپيدچنجر : اين كليد علاوه بر پانل توربين روي پانل الكتريك نيز نصب شده است تا اپراتور به راحتي فركانس ژنراتور را با فركانس شبكه در موقع پارالل بتواند يكسان نمايد.
- كليد تحريك : كليد تحريك قبل از پارلل كردن جهت وصل جريان تحريك و نيز قطع جريان تحريك در هنگام توقف واحد مورد استفاده قرار مي گيرد.
- كليد تنظيم جريان تحريك : اين كليد براي تغيير جريان تحريك و در نتيجه تغيير بار راكتيو مصرفي و يا توليدي انجام وظيفه مي كند و فرمان روي زاويه آتش تريستورها مي برد و در صورت تحريك ديناميكي ژنراتور جريان تحريك را كنترل مي كند.
- كليد تيپ چنجر : توسط اين كليد ولتاژ خروجي ژنراتور را از طريق خروجي ترانسفورماتور اصلي در زمان پارالل با شبكه يكسان مي نمايد.
- نشاندهنده هاي بارهاي اكتيو و راكتيو
- نشاندهنده هاي جريان و ولتاژ تحريك ژنراتور
- نشاندهنده هاي ولتاژ و جريان شينهاي مصرفي نيروگاه.
