نگهداری و پرورش بلبل یا هزار دستان
http://www.aftabir.com/lifestyle/ima...df85f985ce.jpg
بلبل یا شباهنگ یا هزاردستان نام گونه ای پرنده خوش آوای کوچک است که در سراسر ایران و خاورمیانه زندگی می کند. نام علمی این پرنده Luscinia megarhynchos است. بیشتر در ایران یافت می شود و معروف است که نماینده نوای ساز ایرانی محسوب می شود.
ماده بلبل آوازی دلکش، اما آهنگی غم انگیز دارد. بلبلان هزار دستان از لحاظ آواز خوانی با یکدیگر تفاوت هایی دارند بدین ترتیب که برخی از آنان با صدای بم آواز میخوانند که این نوع را مرغوب تر از سایرین تشخیص میدهند.
برخی افراد بلبل را از لحاظ آوازخوانی به سه دسته تقسیم میکنند ۱ آواز خوان با نت معمولی ۲ آواز خوان با صدای بم ۳ آوازخوان موقوم
برترین و خوش آوازترین و باحافظه ترین پرنده جهان بلبل (هزار دستان) می باشد .قبل از ورود قناری به ایران نگهداری از بلبل رواج داشته است که با توسعه شهر ها و کاهش و دور شدن باغات از محل سکونت افراد و همچنین دشواری پرورش بلبل عمدتا بدلیل نوع تغذیه در حال حاضر,نگهداری از بلبل رونق ندارد و تعداد اندکی هستند که بلبل نگهداری میکنند. طول قد این پرنده زیبا و خوش آواز که در تمام نقاط فقط به رنگ قهوه ای سیر و روشن یافت میشود, از ۱۶ تا ۲۰سانتی متراست. دارای نوکی بلند (به طول یک سانتیمتر) و چشمانی مشکی رنگ ، درشت و زیبا و همچنین دارای دم پهن و بلندی میباشد.
بلبل در اغلب مواقع دم پهن خود را بالا و پایین و به اطراف تکان میدهد. این عمل بخصوص در مواردی که احساس خطر میکند شدت بیشتری میگیرد . ضمن اینکه تکان دادن دم زیبایی بی نظیر و چشمگیر این پرنده را آشکار میسازد. بدیهی است با این عمل بلبل خواهد توانست دشمنان خود را به سمت خود کشیده وآنها را از حوالی لانه که بلبل ماده و جوجه ها در آن سکونت دارند گمراه سازد . بلبل با حافظه قوی خود قادر است صدای تمام پرندگان آواز خوان را تقلید نماید وبدین خاطر نت های بسیار از آواز پرندگان را اجرا میکند و به همین دلیل است که او را هزار دستان نیز می نامند . آواز بلبل تکراری نمیباشد و هر آواز با آواز قبلی متفاوت و متغیر و بسیارنیز دلنشین است. اغراق نیست اگر بگوییم در مقابل آواز بلبل صدای قناری جذابیت ندارد.
غذای بلبل در طبیعت از حشرات مانند پشه ، مورچه ،ملخ ، جیرجیرک و لارو مگس و کرم می باشد. در فصل بهار و تابستان در مناطق جنگلی و سرسبز و همچنین باغات مناطق اطراف تهران آواز دلنشین و متنوع بلبل شنیده میشود. لازم بذکر است در فصل بهار و در مناطق خوش آب و هوا, بلبلان از نیمه های شب آواز خوانی را شروع میکنند و صدای آنان تا یک کیلومتر دورتر نیز شنیده می شود .معمولا هزار دستان در فصل بهار و همچنین تیرماه از صبح خیلی زود تا هنگام غروب آواز خوانی میکند. بلبل درطی سال, دو بار تولید مثل می نماید که یک نوبت در اواخر فروردین ماه و نوبت بعدی در اوایل تیرماه است. هزار دستان در ارتفاع کم و نزدیک زمین در لابلای تیغ ، بوته و درختان کوچک لانه سازی میکند وهر بار ۴ یا ۵ تخم به رنگ سبز تیره میگذارد که پس از خوابیدن مداوم بلبل ماده برروی تخم ها طی مدت ۱۴ تا ۱۶ روزبه جوجه تبدیل میشود . جوجه های بلبل بعد از گذشت مدت ده روزقبل از آنکه بتوانند پرواز کنند لانه را ترک میکنند و برای مدتی نیز در لابلای بوته ها و شاخه های درختان کوچک پنهان میشوند و در این مدت پدر ومادر جوجه ها غذای آنان را تامین میکنند . جوجه ها در مدت یکماه به آخرین حد رشد خواهند رسید . هزار دستان از جمله پرندگانی است که در قفس تولید مثل نمی کند و نگهداری از آن در قفس نیازمند صرف وقت و توجه بیشتر نسبت به سایر پرندگان زینتی است. بلبل را بصورت جوجه یا بالغ صید میکنند که در هر دو حالت نگهداری از آن بدلیل نوع تغذیه دارای مشکلاتی میباشد. چنانچه قصد نگهداری از بلبل بالغ در قفس باشد لازم است تا مادامیکه بلبل به زندگی در قفس عادت نماید قفس او را با پارچه سفید رنگ بپوشانند تا با سیم های قفس به خود آسیب نرساند
در صورتیکه جوجه بلبل صید شود با توجه سن جوجه از او در قفس با توجه به مراتب مندرج در ذیل نگهداری می شود:
چنانچه سن جوجه کمتر از ۲۰ روز باشد تا مادامیکه جوجه بتواند بصورت مستقل تغذیه کند، روزانه به دفعات (۱۵ تا ۲۰نوبت) دانه پارس (دانه ۱۸ یا دانه مرغ مینا) و همچنین گوشت خام بدون چربی و چرخکرده یا کوبیده شده را بصورت گلوله های کوچک در آورده و با آب خیس نموده وداخل دهان جوجه بلبل می گذارند . چنانچه عمر جوجه در حدود یکماه یا بیشتر باشد می توان گوشت خام چرخکرده و بدون چربی را به صورت گلوله های کوچک در ظرف مناسب قرار داد تا جوجه از آن تغذیه کند .علاوه براین, دانه معروف به دانه پارس (دانه ۱۸ یا دانه مرغ مینا) را قدری خیس نموده وبصورت دایم در دسترس جوجه ها قرار میدهند. از آنجا که بلبل پرنده حشره خوار می باشد, چنانچه در هنگام اسارت نیز بتوان خوراکی مانند لارو مگس ، ملخ های کوچک و مورچه را در دسترس او قرار داد مسلما در نوع آواز و توانایی بلبل در آواز خوانی موثر خواهد بود
. از جمله مواد غذایی تقویتی برای بلبل تهیه مخلوطی از دانه پارس ، آرد نخودچی ، توت خشک ، فندق و بادام است که با یکدیگر آسیاب نموده و با مقداری کم تخم مرغ رنده شده مخلوط می شود و سپس با قدری آب, مخلوط بدست آمده را مرطوب نموده و به شکل گلوله های کوچک در می آورند تا غذای مقوی برای بلبل بدست آید . استفاده از سبزیجات ، کاهو ، هویج و فلفل دلمه ای وسیب نیزدر حد بسیار کم برای تغذیه هزار دستان لازم خواهد بود .هزار دستان و همچنین جوجه های آن در صورتیکه به زندگی در قفس عادت نمایند و بدرستی تغذیه و نگهداری گردند در اسارت نیز آواز خواهند خواند .دوران تولک بلبل در فصل زمستان میباشد و جوجه های بلبل نیز در حدود یکماه پس از تولد پرریزی خواهند داشت که بعد از این پرریزی رنگ واقعی خود را بدست می آورند. در دوران تولک لازم است به آنان رسیدگی شده و با غذای مقوی تغذیه گردند بدیهی است در این دوران مصرف حشرات و گوشت بدون چربی ضروری میباشد. توصیه میشود در طی دوران تولک قفس نگهداری بلبل تغییر مکان داده نشود لیکن در سایر مواقع تغییر محل قفس ضروری است وضمنا چنانچه امکان دارد محل قرار گرفتن قفس نزدیک درخت باشد که هزاردستان بتواند از حشرات اطراف درخت تغذیه کند.
نگاهک
