-
عوامل موثر در برق گرفتگی
عوامل موثر در برق گرفتگی
شدت جريان
شدت جريان در برق گرفتگي عامل اصلي و مخاطره آميز مي باشد. به عبارت ديگر، عامل مرگ مصدوم شدت جريان ميباشد. جريان برق با شدت دو ميلي آمپر فقط لرزش خفيفي در بدن ايجاد ميكند و جريانهاي بالاتر از نه ميلي آمپر سبب بروز شوك زودگذر در سطح بدن ميشود و در جريانهاي بالاتر از سي ميلي آمپر خطر مرگ انسان را تهديد ميكند. بطور كلي مقدار جرياني كه از بدن عبور مي كند، بستگي به عوامل زير دارد:
- پتانسيل (ولتاژ) برقي كه شخص در معرض آن قرار گرفته است.
- شرايط عايق بودن مكاني كه حادثه در آن محل اتفاق افتاده است.
- مقاومتي كه پوست يا لباس شخص يا مجموعه آنها از خود نشان ميدهند.
- محل تماس بدن با جسم هادي.
- فشار و ميزان سطح تماس بدن با جسم هادي.
مسير جريان برق
وقتي جريان برق وارد بدن ميشود، مسير خود را از راهي كه كمترين مقاومت را دارد، انتخاب ميكند و از نقطهاي نزديك اتصال به زمين خارج ميشود. اين ورود و خروج سبب از بين رفتن بافتها و ضايعات شديد مانند از بين رفتن عضو و حتي مرگ ميشود. بطور خلاصه جريان برق ممكن است از دست چپ به دست راست و بالعكس ، از دست راست به دست پاي راست يا چپ، از دست چپ به پاي چپ يا راست و يا از پاي راست به چپ و بالعكس و يا از ميان سيستم عصبي مركزي عبور كند، در هر حال اگر جريان برق به طريقي از بدن عبور كند كه قلب در مسير آن قرار گيرد، اين بدترين و مخاطرهآميزترين حالت براي مصدوم ميباشد.
نوع جريان
در برق گرفتگي نوع جريان نيز بسيار مهم است. جريان برق متناوب خطرناكتر از جريان برق مستقيم است. زيرا جريان متناوب باعث انقباض دايمي عضله شده و قطع جريان وصل شده به بدن طولاني ميشود و در نتيجه آسيب وارده نيز تشديد ميشود. البته در ولتاژهاي بالا، جريان مستقيم اثر تخريبي بيشتري دارد و چون قوسهاي الكتريكي جريان مستقيم سوزانده تر است بنابراين شدت سوختگي در جريان مستقيم به مراتب بيشتر از جريان متناوب است. از جمله منابع برق مستقيم ميتوان از باطريها ، شارژرها و خازنها نام برد.
مقاومت بدن
با توجه به عناصر مختلف تشكيل دهنده بافتهاي بدن، عبور جريان برق از آنها حرارتهاي مختلف و در نتيجه ضايعات متفاوتي را ببار ميآورد. مقاومت بافتهاي بدن به ترتيب عبارتند از: استخوان ، چربي ، تاندون ، پوست ، عضله ، عصب و عروق خوني. به عبارت ديگر استخوان بالاترين مقاومت و مايعات داخل رگها كمترين مقاومت را دارند. پوست بدن نيز مقاومتهاي مختلفي نسبت به جريان برق دارد. هر چه پوست ضخيم تر و جثه فرد بزرگتر باشد، مقاومت بدن نيز بيشتر خواهد بود و هر چه پوست مرطوبتر باشد، مقاومت آن كمتر ميشود. ميتوان مقاومت بدن را بين 500 تا 1000 اهم در نظر گرفت. بنابراين اگر مثلاً از دو دست ولتاژ 220 ولت بگذرد، جرياني با شدت 440 تا 220 ميلي آمپر از بدن عبور خواهد كرد كه خطرناك است.
جريان قوي يا ولتاژ بالا
جريانهاي قوي سبب انقباضات عضلاني شديد، بيهوشي شديد، بيهوشي فوري، فلج تنفسي و سوختگيهاي شديد ميشود ، انقباضات عضلاني گاهي سبب پرتاب مصدوم و در نتيجه شكستگي استخوان ميگردد. همچنين ولتاژ زياد موجب ايجاد قوس الكتريكي و حرارتي معادل 2500 تا 4000 درجه سانتيگراد ميشود كه حاصل آن گاهي ذغال شدن يك عضو و حتي تمام بدن ميباشد. بنابراين در حوالي سيستمهاي انتقال انرژي برق با ولتاژ زياد، خطر ايجاد قوس الكتريكي و سوختگي فوقالعاده شديد وجود دارد. در ضمن حتي در مواردي كه عبور جريان برق قطع ميشود، بلافاصله نبايد به مدار نزديك شد، زيرا اثر “خازني“ مدار ميتواند با تخليه الكتريكي خود، سبب قوس الكتريكي شده و صدماتي را ببار آورد.
