-
ورزش والیبال
ورزش والیبال حدود سال ۱۲۹۹ شمسى یعنى ۸۰ سال قبل، (در سال ۱۳۷۹) توسط جناب آقاى میرمهدى ورزنده استاد بزرگ ورزش، به ایران به آورده شد و از دارالمعلمین ورزش آغاز به تعلیم گردید. بازى والیبال در ایران در ابتداى امر داراى قواعد خاصى نبود و به شکل‌هاى مختلف آن را بازى مى‌کردند. فنون و تاکنیک‌هاى والیبال نیز مانند قوانین آن پایه و اساس اصولى نداشت و هر بازیکن به ابتکار شخصى و اختصاصى خود که اکثر با مشت و سمبه زدن همراه بود با توپ بازى مى‌کرد. لیکن در سال ۱۳۰۲ شمسى با استفاده از ترجمه مجلات خارجى قوانینى که در آن زمان در کشورهاى دیگر اجرا مى‌شد، در ایران نیز تا حدودى از آن پیروى مى‌گردید.
طول و عرض زمین در آن موقع ۱۰×۲۰ متر بود و در هر طرف زمین ۹ تا ۱۱ نفر با استفاده از سر و دست، با توپ بازى مى‌کردند. گردش یا چرخش بازیکنان بطور جدى وجود نداشت و هر کس در هر محلى که بیشتر تخصص داشت به طور ثابت در آن محل بازى مى‌کرد. از سال ۱۳۰۴ توجه بیشترى از جانب علاقمندان نسبت به این ورزش معطوف گردید و ظرف مدت کمى طرفداران بسیارى جذب این ورزش شدند، به طورى که تمرینات والیبال در سه محل، به طور جدى و مستمر شروع و دنبال شد. این سه محل عبارتند از:
۱. دارالمعلمین ورزش
۲. کلوپ شایسته یا اجتماعیّون
۳. کلوپ ورزش کالج البرز
محل سوم داراى امکانات و زمین‌هاى زیادترى بود و در نتیجه جوانان بیشترى به تمرینات اشتغال داشتند. پس از چند ماه تمرین، اولین مسابقه والیبال در سال ۱۳۰۴ بین دو تیم دارالمعلمین ورزش و کوپ شایسته انجام گردید که با هیجان فراوان توأم بود. چون مسابقه براى مردم تازگى داشت، لذا حضور آنان باعث شد که رقابت بیشترى بین دو تیم مسابقه دهنده به وجود آمده و بر هیجان آن افزوده شود. این مسابقه مقدمه‌اى براى توسعه روزافزون این ورزش گردید.
براى تمرینات و آماده نمودن افراد کلوپ شایسته یا اجتماعیّون، مرحوم آقاى شمس‌الدین شایسته که سالیان دراز خدمات ارزنده‌اى در ورزش کشور انجام داده‌اند، تلاش بسیار مى‌نمود و خود نیز یکى از بازیکنان ورزیده آن دوره محسوب مى‌شد.
از بازیکنان خوب دوران قدیم مى‌توان آقایان: حسن گوشه، بدیع‌الله مجذوب، ناصرخان رفیعا، دکتر على کنی، دکتر على یوسفی، على‌اکبر همایونی، حاجى مقدم، نصراله مقدم، صادق ریاحى و چارلى اسمعیل‌زاده، اوشار، نقابت و پالیزى را نام برد.
بازى والیبال به تدریج به مدارس راه یافت و در اندک زمانى توسط مربیان فارغ‌التحصیل دارالمعلمین ورزش در مدارس و همچنین شهرستان‌هاى کشور رواج و عمومیّت یافت.
شهرستان اصفهان اولین شهرى بود که بعد از تهران در امر توسعه این ورزش فعالیت داشت. اولین مسابقه شهرستان‌هاى ایران بین دو تیم والیبال کالج اصفهان و کالج البرز تهران، برگزار شد.
تهیه توپ والیبال یکى از مشکلات آن زمان بود و براى بازى والیبال اکثراً از توپ فوتبال استفاده مى‌شد. سرانجام اولین توپ والیبال توسط شخصى به نام قمشه‌اى ساخته شد.
در سال ۱۳۱۴ یک دوره مسابقه باشگاهى در تهران برگزار گردید که تیم والیبال باشگاه دربند برنده جام قهرمانى گردید. در همین سال نیز چند مسابقه دوستانه و تشویقى بین تیم‌هاى بانوان تهران انجام شد.
در سال ۱۳۱۸ اولین دوره مسابقات والیبال قهرمانى ایران هم‌زمان با مسابقات سایر رشته‌هاى ورزشى برگزار شد. در ابتداى تأسیس فدراسیون‌هاى ورزشى (سال ۱۳۲۴)، والیبال و بسکتبال داراى فدراسیون مشترک بود و تا سال ۱۳۳۶ به همین نحو ادامه داشت و همه سال مسابقاتى تحت عنوان قهرمانى باشگاه‌ها، دستجات آزاد، انتخابی، قهرمانى مدارس و دانشکده‌هاى هر شهرستان و نهایتاً قهرمانى کشور انجام مى‌گرفت.
اشغال ایران توسط نیروهاى متفقین در جنگ جهانى دوم، ارتباط ورزشى کشور ما به ویژه تیم‌هاى والیبال را با سربازان این نیروها به همراه داشت و راهى براى آشنا شدن با والیبال خارج از کشور بود. در آن زمان یک مسابقه دوستانه بین یک تیم از کشورمان با ارتش روسیه در بندر انزلى انجام شد که به نفع ایران خاتمه یافت (بازیکنان این تیم عبارتند بودند از: شاملو، هاکوپیان، چارلى احمدنیا، شادمان، بزرگمهر، خاتم و ...). مسافرت ورزشکاران این رشته چه بصورت شخصى و یا ورزشى به خارج از کشور و مشاهده مسابقات والیبال خارجى تأثیر فراوانى براى والیبال ایران در بر داشت و این تغییرات از سال ۱۳۳۱ به بعد کاملاً محسوس بود و پاس‌هاى قوسى بلند به ابتکار آقاى محمدحسن اشتری، و آبشار زدن با روش جفت در والیبال ثمره این مسافرت‌ها بود که در آن زمان آبشار زدن با روش لنگ رواج داشت (یعنى پرش به بالا به وسیله یک پا انجام مى‌شد) و کسانى که با روش جفت آبشار مى‌زدند مورد پسند جامعهٔ مربیان آن روز ایران قرار نمى‌گرفتند و مخالف آبشار زدن با روش جفت بودند.
ترجمه کتاب قوانین والیبال در سال ۱۳۳۳ توسط دکتر سیدضیاءالدین شادمان رئیس فدراسیون والیبال و بسکتبال وقت و تهیه و تنظیم آن به توسط آقاى کاظم رهبرى رئیس تربیت بدنى آموزشگاه‌هاى پایتخت که از داوران ممتاز والیبال و چند رشته ورزشى در کشورمان بودند اقدام ارزنده‌اى بود که شکل منظمى را در برگزارى مسابقات والیبال آن زمان فراهم نمود.
موقعیت والیبال پس از انقلاب اسلامی
در سال‌های اول پیروزی انقلاب سرعت رشد و توسعه والیبال کاهش یافت، اما رفته رفته این ورزش مانندگذشته در میان جوانان، مشتاقان فراوانی پیدا کرد. کسب مقام اول قهرمانی ارتش‌های جهان در سال ۱۳۵۸ افتخار بزرگی برای والیبال ایران به ارمغان آورد. کسب مقام چهارم نوجوانان جهان در سال ۱۳۶۹ در دوبی (مردان) امید فراوانی برای کسب پیروزی‌های بعدی بود. تیم مردان در مسابقات آسیائی ۱۹۶۹ به مقام ششم رسید و در قهرمانی آسیا که در کشور کره‌جنوبی در سال ۱۳۷۳ برگزار می‌شد توانست به مقام چهارم آسیا برسد.
کسب مقام اول در مسابقات انتخابی جوانان جهان (مردان) در سال ۱۳۷۱ تایلند و حضور در مسابقات جهانی آرژانتین و کسب مقام دهم جهان از جمله افتخارات قابل ذکر در والیبال مردان به حساب می‌آید. فعالیت والیبال در قسمت بانوان مجدداً از سال ۱۳۶۲ آغاز شد، تیم ملی بانوان در ۵ دوره مسابقات بین‌المللی دهه فجر به کسب مقام‌های سوم و دوم نایل شد و در سال ۱۳۷۵ با غلبه بر تیم پرقدرت آذربایجان روسیه به مقام قهرمانی رسید و در دو دوره مسابقات بانوان کشورهای اسلامی عنوان نایب‌قهرمانی را به‌دست آورد. هم‌اکنون در قسمت بانوان ۵۶ مربی بین‌المللی درجه ۱ و ۱۰ مربی بین‌المللی در درجات ۳ و ۲ و ۲۰ داور بین‌المللی به فعالیت مشغول هستند.
در قسمت ناشنوایان تیم مردان ایران در مسابقات جهانی ۱۳۶۷ نیوزیلند به مقام سوم و در مسابقات جهانی ۱۳۷۵ دانمارک به مقام دوم جهان نایل گشت. همچنین در قسمت والیبال تیم معلولین ایران دارنده چندین عنوان جهانی و المپیک می‌باشد که در حال حاضر در این رشته به‌عنوان یک قدرت بلامنازع جهانی شناخته شده اس
