بقاياي سازه‌هاي ساساني در كاوش سد سيمره
بقاياي سازه‌هاي ساساني در كاوش سد سيمره
جام جم آنلاين: مرحله دوم كاوش نجات‌بخشي محوطه «برز قواله» در لرستان با پيدا شدن چند سازه يادماني ادامه مي‌يابد.
كاميار عبدي ـ سرپرست اين هيأت كاوش باستان‌شناسي ــ در گفت‌وگو با ايسنا، بيان كرد: محوطه «برز قواله» در حاشيه رودخانه سيمره در استان لرستان قرار دارد و بخشي از پروژه نجات‌بخشي سد سيمره است كه با هماهنگي پژوهشكده باستان‌شناسي و وزارت نيرو قرار شد، عمليات كاوش نجات‌بخشي در آن انجام شود.
او با اشاره به اين‌كه مرحله نخست كار چندماه پيش انجام و تعدادي از محوطه‌ها كاوش شد، گفت: حدود شش هكتار قسمت اصلي محوطه است. در اين مرحله، چند سازه يادماني مشخص شدند كه براساس سفال‌هاي سطحي و گچ‌بري‌هاي پيدا‌شده، به‌نظر مي‌رسد سازه‌ها به دوره ساساني مربوط باشند.
وي ادامه داد: تاكنون نقشه‌برداري براي محوطه را انجام داده‌ايم و كاوش در قسمتي از آن را آغاز كرده‌ايم. به‌نظر مي‌رسد، به‌تدريج يك بناي يادماني در حال بيرون آمدن از خاك است، ولي به‌طور يقين نمي‌دانيم چه كاربري داشته است.
اين باستان‌شناس با بيان اين‌كه اين كاوش از جنبه نجات‌بخشي اهميت دارد، توضيح داد: نكته مهم ديگر اين است كه در دوره ساساني، مباحثي بويژه در موضوع‌هاي تاريخي، سياسي و اقتصادي وجود دارند كه مبهم هستند؛ يكي از اين بحث‌ها، نقش فئودال‌هاي (خان) ساساني است، زيرا تصويري كه ساسانيان تلاش مي‌كردند، به بيرون از عرصه شاهنشاهي خود عرضه كنند، يك شاهنشاهي متمركز بود كه قدرت آن در اختيار شاه ساساني و دربار بود؛ اما به‌تازگي نظريه‌هايي مطرح مي‌شوند، مبني بر اين‌كه شاه‌هاي ساساني آن‌طور كه تلاش مي‌كردند خود را معرفي كنند، متمركز نبودند و خانواده‌ها و ارباب‌هاي قدرتمندي بودند كه بخش عمده‌اي از قدرت اقتصادي و سياسي در اختيار آنها بود.
او در اين‌باره يادآوري كرد: خسرو پرويز دوم بسيار تلاش كرد كه قدرت اين افراد را تضعيف كند و يكي از دلايل شكست آنها از اعراب نيز همين موضوع بود، زيرا وقتي خطري حكومت را تهديد كرد، خان‌ها آن‌چنان كه بايد، به حكومت مركزي از نظر اقتصادي و سياسي كمك نكردند.
عبدي در ادامه با اشاره به وجود بناهاي مشابه در محوطه‌هاي «حاجي‌آباد» فارس، «تپه حصار» و «تپه ميل» ورامين درباره آنچه در محوطه «برز قواله» مشخص شده است، بيان كرد: مجموعه بناهايي كه در اين محوطه پيدا شده، سبب شد اين فرضيه را دنبال كنيم تا مشخص شود كه اين بناها چه كاربري داشته‌اند. آيا خانه اربابي هستند يا يك كوشك سلطنتي كه شاه‌هاي ساساني براي تفريح از آن استفاده مي‌كردند؟ هم‌چنين ممكن است از آن‌جا كه اين محوطه از طريق «دره‌شهر» به خوزستان وصل مي‌شود و در خوزستان نيز محوطه‌هاي ساساني مانند «جندي‌شاپور» و «هرمز اردشير» زياد هستند، اين محوطه محل اقامت شاه‌هايي بوده باشد كه از خوزستان به اين‌جا مي‌آمدند.
او توضيح داد: درنظر داريم، اين مسأله را از راه تحليل مكاني بناهايي كه در اين محوطه كاوش مي‌شوند، بررسي كنيم. علاوه بر اين، يك روش تحليلي ديگر با نام «وردش كاربردي» (Functional variability) وجود دارد كه براساس پراكندگي كاربردي مواد مختلف فرهنگي، كاربرد يك بنا را مي‌توان تشخيص داد.
عبدي درباره اين محوطه گفت: براساس گفته افراد محلي، حدود 10 سال است كه در محوطه «برز قواله» حفاري غيرمجاز انجام مي‌شود. البته در يكي دو سال گذشته، ميزان حفاري غيرمجاز شدت گرفته و بسياري از بخش‌هاي محوطه سوراخ شده و در بخشي از آن، رد بيل مكانيكي نيز ديده مي‌شود و تكه‌هاي زيادي از گچ‌بري سالم و شكسته روي سطح محوطه ريخته شده است.
او افزود: با توجه به اين‌كه اگر ميزان بارش باران خوب باشد اين سد، بهمن‌ماه امسال آب‌گيري مي‌شود، تلاش مي‌كنيم، كاوش نجات‌بخشي را ادامه دهيم. اميدواريم دو يا سه فصل ديگر نيز بتوانيم كار را در اين محوطه ادامه دهيم.
