دفن قبرستان قديمي ابوالوفا
مسئولان توجه كنند
دفن قبرستان قديمي ابوالوفا
جام جم آنلاين: ساخت و ساز روي قبرستان قديمي روستاي تاريخي ابوالوفا شهرستان کوهدشت بيش از يک هزار و 400 سنگ قبر قديمي پلکاني با نقوش منحصر به فرد را در زير خروارها خاک دفن کرد تا در سکوت مسئولان اين ميراث تاريخي به راحتي از دست برود.
به گزارش مهر از شهرستان کوهدشت، سنگ قبور پر رمز و راز ترين منابع تاريخ گذشتگان به شمار مي روند. معرفي شخصيت ها ، آيات و احاديث و اشعار و ساير اطلاعات تاريخي که بر روي سنگ قبرها حکاکي شده مجموعه بسيار خوبي براي بررسي تاريخ، فرهنگ و تمدن هر منطقه است که در اختيار بشر امروزي قرار گرفته تا به خوبي به فرهنگ اقوام گذشته پي ببرد.
روستاي ابوالوفا در شرق شهرستان کوهدشت استان لرستان واقع شده است. در روستاي کوچک ابوالوفا قبرستان بزرگ و قديمي وجود دارد که از ساليان دور تاکنون محل تدفين بزرگان اين منطقه بوده است.
به گفته برخي از محققان و مطلعين محلي سنگ قبرهايي که امروزه در گورستان روستاي ابوالوفا ديده مي شود بازمانده تعداد زيادي از سنگ قبرهاي با ارزش مربوط به قرن پانزدهم تا قرن اخير است که از لحاظ خطوط و نقوش طرحها از شاهکارهاي هنري به حساب مي آيد.
سنگ قبرهاي گورستان تاريخي ابوالوفا به سه شيوه پلکاني، خوابيده و خوابيده با ميله اي به صورت عمودي افراشته، ايجاد شده است. يکي از مهمترين مواردي که از لحاظ مردم شناسي حائز اهميت است وجود نقاشي هايي بر روي سنگ قبرهاي افقي و عموديست.
بر اساس اين نقاشي ها ، شناسايي سنگ قبر مردان و زنان حتي براي افراد عامي و آنهاييکه سواد خواندن ندارند نيز به راحتي ميسر است.
سنگ قبر مردان با اشکالي مانند کاسه، تسبيح و آفتابه و سنگ قبر زنان با اشکالي مانند شانه، قيچي و آيينه به خوبي قابل تشخيص است. اندازه سنگ قبرهاي خوابيده از 80 سانتي تا يک و نيم متر با 40 تا 50 سانتي متر عرض و سنگ قبرهاي ميله اي يا عمودي از يک متر تا دو متر ارتفاع با 20 سانتي متر قطر مي باشد.
بر روي بيشتر سنگ قبرها در اين گورستان قديمي به ويژه سنگ قبرهاي ميله اي يا عمودي اشکال مختلف و تصاوير متنوع مانند موضوع سه عنصر حيوان، انسان و ابزار و در برخي موارد فرشته و... حکاکي شده است.
بدون شک اين تصاوير داراي معاني فلسفي خاصي هستند که تحت تاثير عقايد مذهبي، روايات و باورهاي مردمي شکل گرفته است.
به عنوان مثال نقوشي که بر روي سنگ قبر مردها جلب توجه مي کند نشانگر حالات معنوي متوفي است مانند آئينه و تسبيح که بيانگر تقوي و ايمان فرد در گذشته است.
برخي نقوش نيز نشان از شغل و صنعت فرد مدفون شده دارد مانند قيچي، قندان و تفنگ و... گاهي وجود نقش آهو بر برخي سنگ قبرها که بيشتر در سنگ قبرهاي ميله اي به چشم مي خورد نيز مظهر سرعت و دوندگي و کنايه از گذر سريع عمر انسان دارد.
از نقاشي هاي روي سنگ ها که بگذريم نبايد از خطوط استفاده شده و نوشته هايي که معمولا به صورت نثر فارسي و بعضا به زبان عربي حاوي اطلاعات تاريخي در مورد متوفي است از جمله معرف مقام اجتماعي و تاريخ فوت او است، غافل شد.
بيش از نيمي از سنگ قبرها سر لوحه و آغازين آن با متن نوشته هايي با مضمون اسماء الهي مانند بسم الله و صفات هو الغفور و هو الباقي ذات باري و فناي غير از او را مي رساند، است. در اين قبرستان همچنين سنگ قبرهايي وجود دارد که عباراتي مانند آرامگاه در سر لوحه آنها ديده مي شود.
گفته مي شود اين قبرستان زماني قبرستان عمومي ديگر مناطق و اقوام شهرستان مانند غضنفريها، گراوندها، کوناني ها و کوشکي ها و... بوده است.
به گفته اهالي روستا و برخي مستندات موجود ساليان پيش حياط کنوني اين امامزاده پر بوده از قبرهاي اين گورستان که به مرور زمان تخريب شده و يا در زير خاک مدفون شده اند.
اين در حاليست که در ميان بي توجهي متوليان از جمله ميراث فرهنگي بخش زيادي از اين سنگ قبرهاي قديمي در داخل منازل و برخي هم به عنوان مصالح ساختماني در روند ساخت و ساز زائرسرا به کار برده شده اند.
بنا بر اين گزارش ، در پله هاي ورودي بازار يا زائرسراي در حال احداث اين امامزاده به جاي سنگ از برخي از سنگ قبرها استفاده شده که نقاشيهاي آن به وضوح ديده مي شود.
دولت يار نصيري دهيار روستاي ابوالوفا در اين رابطه در شهرستان کوهدشت مي گويد: قبرستان اين امامزاده از قدمت 300 الي 400 ساله برخوردار است اما به علت سهل انگاري ميراث فرهنگي از حدود دو هزار قبر موجود در گذشته 600 قبر بيشتر باقي نمانده است.با اين حساب بيش از يک هزار و 400 سنگ قبر در زير زائر سرا و محوطه امامزاده مدفون شده و از بين رفته اند.
وي با بيان اينکه هنوز براي نجات ديگر سنگ قبرهاي باقيمانده دير نشده است، يادآور شد: مسئولان ميراث فرهنگي مي توانند با ساماندهي اين قبرستان قديمي از ادامه خريب آن جلوگيري کنند.
عضو هيئت امنا امامزاده ابوالوفا نيز در اين رابطه عنوان کرد: احداث زائرسرا علت اصلي تخريب اين قبرستان بوده است.
سيد محمد مراد ابوالوفايي در اين رابطه مسئولين را به کمک فراخواند و گفت: اين مکان زيارتي در روزهاي تعطيل روزانه ميزبان هزار خانواده از سراسر کشور به ويژه استانهاي همجوار است که اگر مسئولان امر به کمک بيايند با جمع آوري سنگ قبرهاي باقي مانده مي توان يک مکان توريستي در کنار امامزاده ايجاد کرد.
سيد ميرزا وفايي فرمانده پايگاه شهيد نامجوي روستاي ابوالوفا و عضو انجمن ميراث فرهنگي از اين قبرستان به عنوان يکي از ميراثهاي کهن شهرستان کوهدشت نام مي برد و مي گويد: سنگهاي عمودي به کار رفته در اين گورستان در نوع خود در کشور بي نظير هستند.متاسفانه با ندانم کاري اداره اوقاف شهرستان کوهدشت اين ميراث ارزشمند در حال تخريب و نابوديست.
به هر حال ، به نظر مي رسد با ساخت و سازهاي انجام شده در محوطه اين قبرستان قديمي بخش بزرگي از ميراث به جا مانده در اين روستا از بين رفته باشد و حال بايد چاره اي انديشيده شود تا آنچه باقي مانده است به راحتي به تاراج نرود.
