-
ايدز
ايدز
آنچه راجع به ايدز بايد بدانيم
در حالي كه كشورهاي پيشرفته جهان در طي چند دهه اخير مشكل بيماريهاي واگيردار را تا حد زيادي حل كرده و تمامي توان و امكانات خود را براي مبارزه با بيماريهاي غير واگير منجمله بيمارهاي قلبي – عروقي و سرطانها متمركز كرده بودند ، ناگهان در سال 1981 ميلادي (1360 شمسي ) نوعي بيماري عفوني در دنيا پيدا شد كه به سرعت درهمه نقاط جهان گسترش پيدا كرد و اميد به ريشه كني بيماريهاي واگيردار را حتي در كشورهاي پيشرفته تبديل به ياس نمود. اين بيماري كه بصورت يك مشكل عمده بهداشتي خود را نشان داد ايدز نام دارد . در اين بيماري دستگاه دفاعي بدن شديداًدچار اختلال مي شود
?.
بيماري ايدز نوعي بيماري كشنده است كه، در همه كشورهاي جهان، در گورههاي سني متفاوت ، نژادهاي مختلف نه فقط در هم جنس بازان بلكه در هر دو جنس مشاهده شده است و در واقع ايدز يك مشكل جهاني و به كشور و گروه خاصي اختصاص ندارد .
عامل بيماري نوعي ويروس است كه مبداء اوليه آن كاملاً مشخص نيست .
راههاي عمده سرايت بيماري ايدز عبارتند از :
تماسهاي جنسي (جنس مخالف – هم جنس بازان )با افراد آلوده
تزريق خون و فراوردهاي آلوده آن، استفاده از سرنگهاي مشترك ، بخصوص در بين معتادان تزريقي و بكار بردن ابزار و وسايل آلوده
انتقال از مادر آلوده به جنين
بطور كلي دو گروه سني بيشتر گرفتار مي شوند:
بالغين در سنين 20تا 45 سال
شير خواران و نوزادان
مرگ و مير ناشي از ايدز در جوانان در كليه كشورهاي جهان بصورت يك مشكل خطر ناك در آمده است. حدود 75تا 90 درصد آلوده به ويروس ايدز در گروه سني 20تا 45سال كه سن تلاش و سازندگي و فعاليت اقتصادي است، اتفاق مي افتد . افزايش ميزان مرگ و مير ناشي از آلودگي به ويروس ايدز و ابتلا به بيماري در جوانان و شير خواران ، طول عمر بسياري از كشورهاي جهان كاهش خواهد داد.
از آنجاي كه ايدز يك مشكل بهداشتي نيست ،بلكه يك مشكل اجتماعي و فرهنگي است كه مسائل اقتصادي را نيز بدنبال دارد، لازم است همه سازمانهاي دولتي، غير دولتي و مردم در امر كنترل و پيشگيري از بيماري با هم همكاري و مشاركت نمايند . از آنجايي كه در حال حاضر واكسني موثر و درمان اساسي براي بيماري وجود ندارد ، تنها راه مبارزه با ايدز ، پيشگيري از آلودگي است .
هر چند بيماري ايدز در حال حاضر جزء مسايل حاد بهداشتي كشور ما نيست ، ولي افزايش موارد آلودگي و بيماري از سال 1366 به بعد كه اولين مورد آن در كشور شناخته شد ، از اين طرف و قرار گرفتن ايران در منطقه آسيا كه هر سال بطور فزاينده اي مورد آن زيادتر مي شود از طرفي ديگر ، ايجاب مي نمايد با بكارگيري راههاي موثر پيشگيري ، از انفجار اين آتش فشان خاموش جلوگيري شود . خوشبختانه وجود اعتقادهاي مذهبي و پاي بندي خانواده هاي ايراني به اصول و اخلاق اسلامي، خود يكي از راههاي موثر كنترل و پيشگيري از آلودگي و بيماري است .
چون در بعضي از كشورهاي جهان بواسطه نبود امكانات ، تشخيص آزمايشگاهي ايدز مقدور نيست ، وجود بعضي از علائم زير در بزرگسالان و كودكان ممكن است نشانه اي از ايدز باشد.
ايدز در افراد بالغ:
ايدز در شخص بالغ با وجود دست كم دو علامت اصلي ، همراه با حداقل يكي از نشانه هاي فرعي زير مشخص مي شود ، مشروط بر اينكه براي نارسايي ايمني و نقص دستگاه دفاعي بدن علت مشخص از قبيل سرطان ، سوء تغذيه شديد و يا ساير علل شناخته شده وجود نداشته باشد.
علائم اصلي ايدز
كاهش وزن بيشتر از 10 درصد
اسهال مزمن بيشتر از يك ماه
تبهاي متناوب يا ثابت بيش از يك ماه
آلودگي به ويروس ايدز دليل ابتلا به بيماري ايدز نيست،ولي سرانجام تقريباً بطور اجتناب ناپذيري به بيماري ايدز منتهي مي شود. مقصود از آلودگي به ويروس ايدز اين است كه ويروس وارد بدن انسان شده است ولي هنوز تغييراتي كه علائم بيماري را به بار مي آورد ، ايجاد نكرده است.
يكي از اولين راه هاي شناخت يك بيماري ، شناخت علائم و مراحل مختلف سير بيماري است . با اين شناسايي ميتوان از گسترش و توسعه بيماري در مراحل اوليه جلوگيري نمود .علائم آلودگي بيماري ايدز بسيار پيچيده است و داراي مراحل چندي است كه الزاماًهمه آنها در افراد آلوده مشاهده نمي شود. اين مراحل عبارتند از:
مرحله اول
عفونت حاد:
در اغلب موارد در صورتي كه تعداد كافي ويروس ايدز وارد بدن فردي شود ، بعد از چند هفته علائمي نظير تب ، گلودرد،بزرگي غدد لنفاوي، درد مفاصل و عضلات ، سر درد، ضعف و بي حالي، بي اشتهايي ، تهوع و استفراغ، كاهش وزن، اسهال و گاهي دانه هاي جلدي و يا تظاهرات عصبي ظاهر ميگردد. اين علائم اختصاصي نبوده و شباهت كاملي با نشانه هاي بسياري ازبيماريهاي ديگر دارد . چون خود بخود ظرف يك تا دو هفته بهبودي حاصل ميگردد ، كمتر اتفاق مي افتد كه بيماري دراين دوره تشخيص داده شود.
بعلاوه از هنگام ورود ويروس ايدز تا مثبت شدن نتيجه آزمايشگاهي كه نشانگر آلودگي فرد است حدود 2تا 12 هفته و گاهي تا16 ماه طول مي كشد. در اين فاصله زماني ، فرد، آلوده بوده و ممكن است سايرين را آلوده كند و متاسفانه به روشهاي آزمايشگاهي فعلي نمي توان بوجود آن پي برد.
مرحله دوم
بدون علامت:پس از بهبودي خود بخودي مرحله حاد، بيمار وارد مرحله بدون علامت مي شود كه بر حسب نوع ويروس آلوده كننده از10تا17 سال طول مي كشد. در اين مدت شخص آلوده هيچگونه علامتي از بيماري را بروز نمي دهد و به ظاهر كاملاً سالم است ولي براي ديگران آلوده كننده مي باشد . اين مرحله نزد كودكان كوتاهتر است و در اين مرحله شخص ديگران را مبتلا مي كند . در اين دوره آزمايش خون مثبت است. كنترل انتشار ويروس در اين مرحله مشكل مي باشد .
مرحله سوم
بزرگي منتشر و پايدار غدد لنفاوي:دراين مرحله غدد لنفاوي به صورت بزرگ شده و به شكل قرينه و بدون درد در بيش از دو نقطه بدن بجز ناحيه كشاله ران ظاهر مي شود حداقل 3ماه باقي مي مانند.
مرحله چهارم
مرحله قبل از ايدز و حالات وابسته به ايدز:قبل از بروز علائم نهايي ايدز در بيمار ، عوارضي ظاهر مي شود كه به آن علائم مربوط به ايدز مي گويند و عبارتند از :
كاهش وزن بيشتر از10درصد وزن سابق
اسهال به مدت بيشتر از يك ماه
تب به مدت بيشتر از يك ماه
عرق شبانه
خستگي، بي حالي و ضعف
اين علائم را مقدمه استقرار كامل ايدز كه پايان طيف بيماري مي باشد ، به حساب مي آورند . در برخي موارد ، بي قراري، بي اشتهايي، دل درد ، سردرد وجود دارد و تغييرات عصبي منجر به از دست دادن حافظه و آسيب اعصاب محيطي مي شود. اين علائم معمولاً متناوب است ولي كاهش وزن در اكثر بيماران وجود دارد و پيشرونده هم مي باشد . بسياري از بيماران در اين مرحله دچار ضايعات پوستي، مخاطي و ضايعات دائم و يا عود كننده دهني و يا ناحيه تناسلي به علت ويروسهاي مختلف مي شوند.
مرحله پنجم
ايدز:ايدز به مرحله نهايي آلودگي ايدز گفته ميشود. در اين مرحله به علت كاهش شديد قدرت دفاعي بدن، شخص، مستعد ابتلا به بسياري عفونتهاي و سرطانها مي شود كه علائم بسيار متنوعي دارند و د رنهايت بيمار را از پاي در مي آورند.
حدود 25درصد افراد پس از 5سال ،25درصد پس از 10سال و حدود25درصد پس از 15سال از ورود ويروس به بدن دچار ايدز مي شوند . يعني در مجموع حدود 75درصد افراد آلوده پس از 15سال به مرحله ايدز مي رسند.
در مورد اين مساله كه بالا خره 25درصد باقيمانده چه سرنوشتي دارند و چه زماني وارد مرحله ايدز مي شوند بحث وجود دارد. ولي آنچه كه مسلم است فرد آلوده ، حتي اگر ديرتر هم وارد مرحله بيماري شود، همواره براي سايرين آلوده كننده باقي مي ماند.
ايدز بر روي تمامي دستگاههاي و اندام هاي بدن مانند تنفس ،گوارش، عضلاني، عصبي، پوست و مخاط، گوش و حلق و بيني و …اثر مي گذارد.
پس از رسيدن به مرحله نهايي ايدز، متوسط طول عمر در بالغين حدود 5/2 سال است و بيماري نهايتاً به علت يكي از عفونتهاي فرصت طلب و يا سرطانها از پا در مي آيد .
راههاي سرايت ايدز
شناخت راههاي انتقال بيماري در پيشگيري از آلودگي بسيار موثر است .
ويروس مولد ايدز از چند راه عمده زير ، از فرد آلوده به شخص سالم منتقل مي شود:
1- سرايت از راه تماس جنسي
شايعترين راه سرايت آلودگي، تماس جنسي است . ويروس ممكن است از فرد آلوده به شريك جنسي اش منتقل بشود(مرد به مرد، مرد به زن و زن به مرد). سرايت از زن به زن هم امكان دارد آلودگي از راه تماس جنسي 80 درصد كل موارد را شامل مي شود كه بيشتر از 70 درصدآن از راه تماس با جنس مخالف و 10 درصد آن از طريق همجنس بازي است.
وجود بيماريهاي مقاربتي ديگر مانند سوزاك،سيفليس و همچنين زخمهاي دستگاه تناسلي ، خطر آلودگي را چند برابر خواهد كرد. بنابر اين توجه به اين مهم و درمان فوري آنها بايد مد نظر قرار گيرد . زنان، بيشتر در معرض خطر آلودگي بوسيله شريك جنسي خود قرار دارند ، زيرا احتمال انتقال از مرد به زن بيشتر از زن به مرد مي باشد.
2- سرايت از راه خون و فراورده هاي خوني
استفاده از خون و فراورده هاي خوني آلوده به ويروس ايدز، يكي ديگر از راه هاي انتقال است . با وجود اينكه قدرت آلوده كنندگي خون و فراورده هاي آن زياد است، خطر سرايت از اين راه 3تا 5 درصد مي باشد ، زيرا نمونه هاي خون اهدايي به سازمان بدقت مورد آزمايش قرار گرفته و خونهاي آلوده پس از شناسايي مورد استفاده قرار نمي گيرد . به همين دليل در اكثر كشورهايي كه امكانات آزمايشگاهي براي اين كار وجود دارد، انتقال بيماري از طريق خون تقريباً غير ممكن شده است.
3- استفاده از سرنگ و سوزن آلوده
استفاده از سرنگ و سوزن آلوده بطور اشتراكي در معتادين تزريقي، يكي ديگر از راههاي سرايت آلودگي است كه حدود 12 درصد موارد موارد انتقال را شامل مي شود. در واقع پس از انتقال از راه تماس جنسي ، دومين رقم شيوع بيماري از طريق استفاده از سرنگ و سوزن آلوده است.
چون استفاده از مواد مخدر عملي غير قانوني است و اكثر افراد معتاد داراي وضع مالي بسيار بدي هستند ، در نتيجه از سرنگهاي استفاده شده ديگران استفاده مي كنند و از اين طريق اگر شخصي آلوده به ويروس ايدز باشد ، به راحتي آلودگي را منتقل مي كند 4- سرايت از مادر به كودك
ويروس ايدز از مادر آلوده به كودك ممكن است در دوران حاملگي ، هنگام وضع حمل و يا كمي بعد از زايمان انتقال يابد .
ميزان سرايت آلودگي از مادر به كودك 5تا 7درصد است. آلودگي در بچه هايي كه به روش سزارين به دنيا آمده اند نيز ديده شده است . شير دادن يكي از راههاي سرايت آلودگي است. ولي چون احتمال آن كم و مزاياي تغذيه با شير مادر بسيار زياد است ، اكثراً توصيه مي شود كه مادر به فرزند خود شير بدهد.
حدود35-25 درصد (يك سوم) نوزاداني كه از مادر آلوده به ويروس ايدز متولد مي شوند ، قبل از تولد ، هنگام تولد و يا در دوران تغذيه از شير مادر آلوده مي گردند. در كودكان،آلودگي به ويروس ايدز به سرعت به طرف ايجاد بيماري ايدز پيشرفت مي كند و شانس زنده ماندن كودك هم كم است .
راه هاي ديگر سرايت
پيوند اعضاء از بافت هاي افراد آلوده، خال كوبي و سوراخ كردن گوش توسط سوزن و وسايل آلوده ، استفاده مسواك و تيغ ريش تراشي شخص بيمار و ختنه با وسايل آلوده نيز را راه هاي ديگر سرايت بيماري است .
راه هايي كه سبب سرايت نمي شود
روي هم رفته استفاده از وسايل بهداشتي شخصي ديگران حتي افراد سالم نيز عاقلانه و بهداشتي نيست چه رسد به استفاده از وسايل شخص بيمار مبتلا به ايدز. از راه هاي تنفسي ، گوارشي و يا از طريق تماسهاي معمولي خانوادگي و يا محيط كار ، دانشگاه ، مدرسه و اردوگاه هاي جمعي كاري و يا تفريحي ، انتقال گزارش نشده است. ويروس بيماري ايدز ، از راه هاي زير قابل سرايت نيست:
تماس معمولي افراد در منزل يا اجتماع با بيمار .دست دادن.استفاده از وسايل غذا خوري مشترك :بشقاب، ليوان، قاشق و چنگال و…
استفاده از استخر هاي عمومي و يا توالت عمومي.بغل گرفتن و يا بوسيدن صورت. عطسه و سرفه.دستگيره در، گوشي تلفن و ميله اتوبوس.استفاده از البسه دست دوم .آب و غذا.تماس با اشك و عرق بيمار.استفاده از وسيله نقليه مشترك .نيش حشرات
گروه هاي در معرض خطر
گروه هاي زير بيشتر درمعرض خطر قرار دارند :
كساني كه پيوند هاي متعدد يا دياليزهاي مكرر استفاده مي كنند و رعايت احتياطهاي همه جانبه را نمي كنند .
كساني نياز به خون وفراورده هاي خوني بيشتري نياز دارند (به علت بيماريهاي نظير هموفيلي، تالاسمي و…)
معتادين تزريقي كه از سرنگ و سوزن بطور مشترك استفاده مي كنند كه اين مسئله در زنداني ها بيشتر مشاهده مي شود .
همسران افراد مبتلا.شركاي جنسي افراد مبتلا.افرادي كه شركاي جنسي متعدد دارند .زنان فاسد و بدكار.هم جنس بازان و يا زن و مردي كه تماسهاي جنسي خارج از روابط زناشوئي دارند .مبتلايان به هپاتيت(ورم كبد)يا مبتلايان به سل.خالكوبي هاي دسته جمعي .
مبتلايان به بيماريهاي آميزشي و بخصوص افراد داراي زخمهاي تناسلي .ملوانان و رانندگان عبوري ا زمرزها.فرزندان مادران آلوده .جوانان
