فيتواسترول ها چيستند؟

ولف اين مقاله خانم مريم باقرنژاد است كه تحصيلات پزشكي را در دانشگاه پزشكي پاريس تمام كرده و موفق به دريافت ديپلم تخصصي «تغذيه و رژيم» از دانشگاه پزشكي پاريس شده و از سال ۱۳۸۱ مسئول قسمت بيماران و بستري روز در حاشيه پاريس و همچنين پزشك «مراجع» شهرداري كلامارت در حومه پاريس است.
آن چه در پي مي آيد مقاله اي است كه وي در ارتباط با فيتواسترول ها نوشته و در اختيار همشهري قرار داده است.
آيا مشكل كلسترول خون را مي شود با مصرف كره و ديگر لبنيات حل كرد؟
فيتواسترول ها و ديگر تركيبات آنها، موادي هستند كه به طور طبيعي در گياهان وجود دارند. اين ها تركيباتي مشابه كلسترولند، كه مي توانند در جذب كلسترول اختلال ايجاد كنند و ميزان كلسترول خون (l.d.l) را كاهش دهند.
بين سال هاي ۱۹۷۶-۱۹۵۲ بيش از ۱۰۰ مقاله در اين مورد به چاپ رسيد كه طي آن بر روي ۱۸۰۰ بيمار با مشكلات كلسترول آزمايش شده و اين مقالات اثر كاهش كلسترول خون را به وسيله اين فيتواسترول ها نشان دادند. در سال ۱۹۷۰ تحقيقات بيشتري بر روي ميزان لازم اين مواد انجام شد. نتيجه گيري اين تحقيقات نشان داد كه ۵/۱ تا ۳ گرم از اين فيتواسترول ها مي تواند بين ۱۰ تا ۲۰% كلسترول خون را كاهش دهد.
از سال هاي ۱۹۸۰ متوجه شدند كه تركيب هيدروژنه يعني فيتواستانلها باعث اختلال بيشتري در جذب كلسترول شده و براي كاهش كلسترول بد خون بهتر است.
سال ۱۹۹۵ مارگاريني اشباع شده از فيتواسترول ها و
فيتواستانلها در اروپا و چند كشور ديگر به بازار آمد كه استفاده ۲۰ گرم روزانه از آن به مدت ۲۱ روز باعث كاهش ۱۰ تا ۱۴% كلسترول بد خون مي شود و در ميزان كلسترول خوب (h.d.l) و ميزان تري گليسريد تغييري ايجاد نمي كند.
در حال حاضر به صورت آزاد تقريباً در تمام فروشگاه هاي مواد غذايي كشورهاي اروپايي و چند كشور ديگر «مارگارين، شير، ماست، پنير و...» اشباع شده از فيتواسترول ها و فيتواستانلها وجود دارند.
سازمان علوم غذايي اتحاديه اروپا (s.c.f) اين مواد را بدون ضرر براي انسان شناخته، ولي به علت اثر منفي آن بر روي بعضي از ويتامين ها (ويتامين a و ويتامين e) توصيه مي كند كه بيشتر از ۳ گرم در روز از اين مواد استفاده نشود (كاهش ميزان اين ويتامين ها به وسيله فيتواسترول ها بسيار ناچيز است).
بايد توجه داشت كه كاهش زياد كلسترول خود براي بدن مضر است، چرا كه كلسترول يك ماده بسيار لازم براي تركيبات سلولهاست و به همين علت بانوان باردار و شيرده و همچنين كودكان نبايد از مواد اشباع شده از فيتواسترول ها و فيتواستانلها استفاده كنند. در سنين بالا هم كاهش بيش از حد كلسترول خون نشانه سوء تغذيه و در نتيجه يكي از عوامل كاهش طول عمر است.
پزشك معالج مي تواند با در نظر گرفتن ديگر عوامل ريسك ناراحتي هاي قلبي و عروقي از جمله ديابت، سيگار، بيماري هاي ارثي و... حد ميزان كلسترول بد (l.d.l) خون را مشخص كند و اگر لازم باشد با رژيم غذايي كم چربي، دارو و استفاده از مواد اشباع شده از فيتواسترول ها يا فيتواستانلها، كلسترول بد خون را كاهش دهد.
تحقيقاتي كه راجع به فيتواسترول ها تا به امروز انجام شده، مانند هزاران تحقيقات ديگر در ارتباط با تأثير تغذيه سالم بر روي جلوگيري از امراض مختلف قلبي عروقي، سرطان ها،... ما را به يك نتيجه مي رساند كه بهترين رژيم غذايي،مصرف سبزيجات، گياهخواري همراه با مصرف كمتر گوشت قرمز و بيشتر گوشت سفيد به ويژه ماهي مي باشد.
فيتواسترول ها به مقدار مختلف در گياهان وجود دارند:
روغن ها
۱۰۰ گرم روغن ذرت ۱۳۶۰ ميلي گرم فيتواسترول دارد.
۱۰۰ گرم روغن كنجد ۱۲۱۰ ميلي گرم فيتواسترول دارد.
۱۰۰ گرم روغن آفتابگردان ۴۱۰ ميلي گرم فيتواسترول دارد.
۱۰۰ گرم روغن انگور ۳۵۰ ميلي گرم فيتواسترول
۱۰۰ گرم روغن زيتون ۳۱۰ ميلي گرم فيتواسترول دارد.
دانه ها و گردوها
۱۰۰ گرم دانه كنجد ۵۹۷ ميلي گرم فيتواسترول دارد.
۱۰۰ گرم دانه آفتابگردان ۴۵۰ ميلي گرم فيتواسترول دارد.
۱۰۰ گرم بادام خشك ۱۲۵ ميلي گرم فيتواسترول دارد.
۱۰۰ گرم بادام هندي ۱۳۵ ميلي گرم فيتواسترول دارد.
۱۰۰ گرم گردوي خشك ۱۸۶ ميلي گرم فيتواسترول دارد.
ميوه جات و سبزيجات
۲/۱ استكان كاهو ۱۱ ميلي گرم فيتواسترول دارد.
۲/۱ استكان گل كلم ۹ ميلي گرم فيتواسترول دارد.
۲/۱ استكان گوجه فرنگي ۷ ميلي گرم فيتواسترول دارد.
نصف گريپ فروت ۲۰ ميلي گرم فيتواسترول دارد.