کمدی الهی در ادبیات جهان

در تاریخ هـنر و ادب جهان ، بعضـی آثارند که د نیا آن ها را از شاهکارهای مسـلم نبوغ بـشری به شمار آورده است. این ها بر خلاف آن دسته آثاری هستند که خاص یک عصر یا سرزمین معینند و به همین جهت با گذشت زمان جلوه و فروغ خویش را کما بیش از دست نمی دهند ،با مرور زمان تابنده ترو پرجلوه تر می شوند و هر قدر روزگار بیشتر می گذرد عظمت وجلالی فزون تر پیدا می کنند .
« ونوس» میلو، «موسی» میکل آنژ، «ژوکوند» لئوناردو داوینچی، «ایلیاد» هومر ، «جمهوریت» افلاطون ، « شاهنامه » فردوسـی و بسـیاری از آثـار شکسـپیر و « فاوست» گوته از این قبیلند.« کمـدی الـهی » دانته نیز اثری است که دنیا آن را یکی از بزرگ ترین آثار قریحه ی بشری دانسته است.
تا کنون متفکرین ، ادبا و هنرمندان درجه اول دنیا آن قدر از این اثر تجلیل و ستایش کرده اند که مجموعه ی سخنان آن ها در این باره خود به یقین از قـُطر «کمدی الهی» افزون می شود.
«کمدی الهی » (La Divina Commedia) ، که بزرگ ترین اثر دانته و مشهورترین شاهکار ادبیات ایتالیا و بزرگ ترین محصول ادبی و فکری قرون وسطای مغرب زمین ویکی ازبزرگ ترین آثار ادبی جهان به شمار آمده است ، محـصـول دوران بـیسـت سـالـه ی غـربــت و دربدری دانته است.

Print Article | E-mail Article
مهستی رضایی

E-mail:omidchangizilmo@yahoo.com
شهرت خاص این اثر از همان زمان دانته شروع شد ، ولی اختصاص عجیب آن در این است که بر خلاف سایر آثار بزرگ ادبی که هریک دوران افتخار بلند یا کوتاه دارند و بعد از آن اهمیتشان فرو می نشیند این اثر در تمام دوره ی ششصد ساله ای که از تدوین آن می گذرد ،جزمدت کوتاهی در عصر رنسانس همواره در صدر آثار ادبی مغرب زمین جای داشته است.
«کمدی الهی»، در درجه ی اول یک اثر شاعرانه ی استادانه ی بسیارعالی است. دانته با این مجـموعه نه تنها بزرگ ترین اثـر ادبـی کـشـور خـود را آفـرید ه ، بـلکـه « زبان» مـملکت ایتالیا را پی ریزی کرده است.
بعد از انتشار «کمدی الهی»، این اثر مقیاس و محک سخن پردازی زبان ایتالیایی است،هم چنان که زبان سعدی و حافظ ما « حد سخن دانی » فارسی به شمار می رود ؛زیرا هنوز هم کسی نتوانسته است در ایتالیا پا از حد دانته فراتر گذارد ،هم چنان که کسی نتوانسته بهتر از سعدی و حافظ ما سخن بگوید.
در درجه ی دوم «کمدی الهی» ، یک داستان استادانه ی بسیار عالی است که از قدرت داستان پردازی دانته حکایت می کند طرز گفتار و شیوه ی نقل حوادث و وقایع و دقتی که در وصف جزییات و ریزه کاری های « سفـر» به دوزخ و برزخ و بــهــشت بــه کـار رفتـه ، بـدیـن داســتـان طولانی صـورتی خاص می دهد و آن را به شـکل سـفرنامـه ی واقـعی یک مـسافر در می آورد،به طوری که ازهمان اول خوانـنـده فـرامـوش می کـنـد که آن چـــه می خواند زاده ی خیال پردازی یک شاعر است ، و بالعکس چنین می پندارد که واقعاً یک نفر مسافر ،هم چنان که از شهری به شـهری و ازکشـوری به کــشـوری سـفـرمی کند،در این جا به سفر دنیای دیگر رفته و این حوادث را عیناً به چشم دیده و جزییات آن را یادداشت کرده است تا برای دیگران نقل کند.حتی از روی مندرجات این مجموعه ،به آسانی می توان « نقشه ی جغرافیایی »دوزخ و طبقات مختلف آن و طول وعرض قسمت ها و همواری و ناهمواری جاده ها و وضع رودها وبرج و باروها وصخره ها و غیره را تعیین نمود؛این قدرت عجیب، در جلب توجه خواننده «و جذب او » از راه به کاربردن کلمات و تشبیهات و استعارات و جملات خاصی که تأثیر آن ها به دقت و با تسلط کامل در روان شناسی حساب شده است دانته را یکی از نوادر عالم ادب کرده است.
یک نویسنده و دانتـه شنـاس معـروف معـاصـر امـریـکایی، به نام « مک الیستـر» دراین باره می نویسد :«ترکیب صداها، آثارترس، ترحـم، وحـشـت، نفرت،اشتیاق، نگاه و گفتار در سراسر این اثر بخصوص در «دوزخ» طوری است که هر کس بی اختیار خودش را در وسط آن صحنه احساس می کند که دانته برای او تجسم می کند،چنان که می توان وی را استاد واقعی هنر سه بعدی دنیای امروز دانست».
«کمدی الهی» یک اثر عالی فکری و فلسفی است این مجموعه در حقیقت عصاره ای است از علوم و اطلاعات و نظریات و عقاید فلسفی چندهزار ساله ی بشری که در آن با ترکیب خاصی در آمـیخته اند .دراین کـتاب چـنان که گفـته اند «مجموعه ی کـمالات و مـمیزات انسـانی به علاوه ی طبیعت و گذشته وحال، مـحصـول خاصـی پدیـد آورده که بـرای همه ی مردم جهان و همه ی ادوار و قرون قابل درک و استفاده باشد.»