-
به نام هستي بخش هستي ها
به نام هستي بخش هستي ها
سپاس بي اندازه به آستان بسيار عظيم و بشكوه خداوند بي همتا باد كه زبان را به گفتن سخن موزون، توانايي بخشيد و موسيقي زيباي مهرباني و دوستي را زينت آفرين دلهاي بندگان خويش قرار داد و درود حضرت حق بر رسول و پيام آور راستي و درستي و سلام برخاندان گرانقدر ايشان كه جملگي اسوه ي پاكي و نمونه ي روشنگري در جامعه ي خود بودند- به ويژه آخرينِ ايشان در شماركه همواره، آسمان عرفان ادب را خورشيد تا بنده است و ماه درخشنده.
شعر و ادبيات فارسي، با تمام شگفتي هايش، در تمامي جهان، شنيدني- ديدني و ستودني است. اين هنر زيبا و دلنشين، در ايران زمين، هنري است كه نه تنها در شناسايي فرهنگ ايراني و اسلامي، سهم بسزايي داشته و دارد بلكه در واقع به عنوان پايه و مايه ي ديگر هنرها نيز سرشار از نقش آفريني بوده است.
شعر و ادب، درديار كرمانشاه همپا و همگام با كشور عزيز ايران ، بنا به نظريه ي دانشمندان و مورخين و نوشته هاي مستند به جا مانده از كندو كاوهاي تاريخي و باستان شناسي كه در دامنه ي كوه هاي زاگرس و دره هاي سرسبز و خرم آن انجام گرفته، حكايت از گذشته هايي كهن دارد به گونه اي كه حتي عمر بعضي از آثار، به دوران سوم پارينه سنگي نيز مي رسد. اين شهر، قبل از اسلام- از لحاظ فرهنگي و هنري- از اعتبار و اهميت خاصي برخوردار بوده و تا قرون پنجم و ششم هجري نيز همچنان ارزش پيشين خود را حفظ كرده است، بي شك پندارهاي هنري و زمزمه هاي شعرگونه و باورهاي مذهبي و خواست هاي زيبايي چويي همراه با توان فكري و همسان با رشد اقتصادي، كشاورزي و دامداري، در مردم اين سامان، جان گرفته و شكوفايي يافته است كه گاه اين نمود، به صورت تصوير و سنگ نوشته هايي بر بدنه ي غارها و ديوراه ي اتاقك ها وگاه به شكل ظرفي سفالي، يا گوشواره و دست ياره اي ظريف ، تجلي كرده است.
خوشبختانه، اين ديار دست طبيعت، دست ساخته هاي اجداديان را با رعد از قرن ها ي قرن، از زيرخروارها گل و خاك بيرون كشيده و يا از اعماق كوه ها و يا زواياي ساختمان كه مجلس گذشتگانمان بوده، سرودها و ترانه ها و زمزمه هاي موزون آنان را مي توانست ضبط و ثبت كند تا گنجي به گنجينه هاي ارزشمند هنري كشورمان افزوده گردد.
فرهنگ اين ديار و همچنين عرفان و ادبش، از ويژگي و فرازهاي والايي برخوردار بوده و هست. عارفان و اديباني بزرگ- در قرون اوليه ي اسلامي- درآن پرورش يافته اند هركدام به نوبه ي خود، سطان اهل عرفان و ادب و برهان بي تكلف بوده اند.
از جمله ي آنان، مي توان به كاكه ابوالفوارس كرمانشاهي، از عارفان و اديبان بزرگ قرن سوم و چهارم، متوفي330 ه. ق و شيخ ممشاد دينوري، متوفي 299 ه.ق و شيخ ابراهيم شيبان كرمانشاهي متوفي 337ه .ق اشاره كرد و مهم تر از همه، ابوحنيفه دينوري، متولد دهه ي اول سده ي سوم ه. ق مي باشد كه در دينوركرمانشاه مي زيست. وي علاوه برادبيات، در نحو- لغت - هندسه و نجوم نيز دست داشته و مكتوبات به جامانده از ايشان، عبارتند از: النبات - في الجبر و المقابله - في الحساب - في الوصايا- الانواع - زيج ابوحنيفه و اخبار الطوال.
نكته اينجاست كه ده ها تذكره ي ادبي را مي توان نام برد كه زندگي نامه و آثار شاعران و سخنواران معروف وگمنام در آنها ثبت شده است اما شگفت آنكه در هيچكدام از آن تذكره ها، چه آنها كه درگذشته ي دورتر نگارش يافته و چه آنها كه از دوران صفويه تا عصر قاجار تدوين يافته است. متأسفانه جز در مجمع الفصحاي رضا قليخان هدايت و حديفه الشعراي حاج ميرزا احمد شيرازي ديوان بيگي، نامي از سرايندگان كرمانشاهي برده نشده است و اين مظلوميت به هيچ سببي، قابل اغماض نيست.
شايد اگر بخت، ياري نمي كرد و صاحبدلي با همت، به نام ميرزا احمد شيرازي معروف به ديوان بيگي، حد فاصل سال هاي 1296 تا 1294 ه. ق عهده دار تنظيم امر ديوان خانيِ كرمانشاهي نمي شد، به كلي اين ديار كهن، در عرضه ي شعر و ادبيات، به دست فراموشي سپرده مي شد. به هرحال ، ميرزا احمد شيرازي ضمن كار ديواني، به جمع آوري مجموعه اي اقدام ورزيد به نام حديقه الشعراء ، كه در آن اثر ارزشمند و نفيس، شرح حال بيش از 1500 سخنور معاصر خود را ( 1310 تا 1200 ه.ق ) به همراه آثارشان گرد آورده است كه خوشبختانه از اين تعداد، حدود پنجاه نفرشان كرمانشاهي هستند.
در مجمع الفصحاي رضا قليخان هدايت نيز از چند شاعر كرمانشاهي كه مورد شناخت وي بوده اند ، ياد شده است. اگر همت والاي اين صاحبدلان، به ويژه ديوان بيگي نبود، قطعاً غبار فراموشي بر زندگي و آثار اديبان گذشته ي كرمانشاهي مي نشست. تلاش و كوشش اين دو محقق ارجمند ادبي باعث شد تا در سال 1337 خورشيدي، شادروان ميرزا باقر شاكري (مدير و صاحب امتياز روزنامه ي خسروي ) با توجه به امكاناتي كه از لحاظ مطبوعاتي داشت، تذكره مختصر شعراي كرمانشاه را در تيراژ يكهزار نسخه انتشار دهد و پس از آن نيز محققان و پژوهندگان و تذكره نويسان كرمانشاهي به كندوكاو بپردازند تا با تحقيقات خود، به تشنگان وادي شعر و ادب، اين مژده را بدهند كه اين ديار باستاني و تاريخي، در دل خود گنجينه هايي ادبي را نهفته دارد كه هر يك از آنان، به خودي خود و درجمع بزرگان و نام آوران ايران، اشخاصي قابل توجه، بوده اند.
اميد آن مي رود كه امروزه روز با مقايسه هايي كه اهل پژوهش و تحقيق، ضمن توجه به شاخص هاي كمي و كيفي، به مقوله ي ادبي اين خطه، بعنوان خاستگاه و بنه اي ارزشمند، نظر داشته باشند و بدانندكه اگر درحال حاضر نيز، اين سرزمين، اديبان و شاعران فرزانه و فرهيخته اي دارد، بي شك به دليل وجود سرچشمه اي غني و آبشخوري نفيس مي باشد و بس.
كوشش آن حقگزاران ياد باد
واحد آفرينش هاي ادبي حوزه هنري استان كرمانشاه
يك سينه سخن
(معرفي بخشي از تذكره ي مشاهير ميبد)
عنوان و پديدآور: تذكره ي مشاهير ميبد -گردآورنده محمد كارگر شوركي
مشخصات ناشر: يزد، انتشارات انديشمندان يزد، 1386
مشخصات ظاهري: 486 ص، مصور - 2000 نسخه - 12000 تومان
موضوع: ميبد - تاريخ - سرگذشــتنامه
چندي پيش، دوست محقق و پژوهشگر انديشمند و فرهيخته ي ميبدي- جناب آقاي محمد كارگرشوركي، يك نسخه از كتاب نفيس و ارزشمند خود را با عنوان ‹ تذكره ي مشاهير ميبد› براي اين حقير، ارسال فرمودند. با خواندن اين مجموعه، متوجه شدم كه بخش اعظمي از كتاب، به نوعي با شهر و ديارم كرمانشاه ارتباط تنگاتنگ دارد. اغلب مردم ما مي دانند حدود دويست سال است كه خاندان ميبدي- دركرمانشاه - منشأ خدمات فراواني در زمينه هاي مذهبي، ادبي، فرهنگي و اجتماعي بوده اند. لذا برخود لازم دانستم كه به گونه اي مختصر، به معرفي قسمي از كتاب مورد نظر بپردازم.
