مقاله ای کامل درباره سیستم اطلاعات بیمارستانی (his)

مقاله ای کامل درباره سیستم اطلاعات بیمارستانی (his)
تارسیدن به یك ehr كامل یا پرونده الكترونیكی سلامت برای هر بیمار و كمك به تصحیح و ارتقاء سیستم ارجاع الكترونیكی بیماردر سطح بهداشتی درمانی كشورمان فاصله زیادی داریم. این راه ، همت همه افراد مرتبط با این كار را می طلبد. His هموارترین راه بسوی ehrمی باشد. كارشناسان و متخصصین علوم پزشكی ، علوم كامپیوتر و مدیریت در انجام این رسالت شاخص ترین نیروها بحساب می آیند.
برای نوشتن یك his ، تیمی متشكل از تحلیلگر سیستم ، مهندس نرم افزار ، كارشناس مدارك پزشكی ، كارشناس ارشد مدیریت بهداشتی درمانی ، كارشناس امور مالی و پزشك عمومی پیشنهاد می شود.

his چیست ؟
سیستم اطلاعات بیمارستانی. در معنای گسترده تر his را سیستم اطلاعاتی بهداشتی هم می گویند. واقعیت آن است كه امروزه یك بیمارستان نمی تواند همچنان بصورت سنتی كار پروسه پرونده بستری یا سرپائی بیمار را انجام دهد. پائین آوردن زمان پذیرش ، زمان ترخیص ، زمان انتقال بیمار ، زمان order نویسی و درخواستهای پاراكلینیكی ، زمان اخذ جوابها ، زمان مراجعه به اطلاعات قبلی پرونده ، بالا بردن میزان دقت در درج اطلاعات و درخواستها كه در حالت دستی ناخوانا و ... هست ، تسریع ارتباطات بین بخشی و در نهایت بالابردن میزان رضایت بیمار ، ارائه خدمات بهتر ، دریافت آمار و گزارشات روزانه و زمانی ، اطلاع از وضعیت درآمد و هزینه بیمارستان ، تعدیل نیروها و غیره مسائلی هستند كه نیاز بیمارستان به his را دو چندان می كنند. برای افزایش دقت و تسریع در ارائه خدمات به بیمار ، تسریع در تشكیل و گردش پرونده دربیمارستان ، بازیابی سریع پرونده برای اهداف گوناگون همچون تحقیقات و مطالعه دانشجویان ذیربط و امكان استفاده آسان از مدارك پزشكی و ... وجود his درهر بیمارستانی ضروری است. His تمامی این مسائل را برای بیمارستان حل می كند و بیمارستان را از یك سازمان سنتی به یك مركز مدرن درمانی تبدیل می كند.
اما his باید بر اساس استانداردهای معتبرجهانی باشد. یك his اگر بدون توجه به استانداردهای فناوری و علوم پزشكی جهانی نوشته شده باشد و فقط local كار كند جوابگوی آینده بیمارستان نخواهد بود. استانداردهای hl7 (پروتوكل استاندارد بین المللی تبادل اطلاعات بهداشتی ودرمانی) و dicom (استاندارد انتقال تصاویر پزشكی ) ازجمله استانداردهای لازم برای یك his می باشد. همچنین از جمله خصوصیات لازم برای یك his ، به web base بودن آن می توان اشاره كرد. یك his باید دارای بانك اطلاعاتی غنی بر اساس آخرین متد مانند sql و دارای قابلیت نصب روی آخرین سیستم عامل مثل win xp و vista باشد.
برای تهیه و راه اندازی his در یك بیمارستان از كجا باید شروع كرد؟
برای راه اندازی سیستم his سه گزینه مهم باید مد نظر قرار گیرد:

1.بسترسخت افزاری و شبكه
2.نرم افزار ( his )
3.كاربران
قبل از پرداختن به سه مورد مذكور، بیمارستان باید یك تیم برای پیگیری این كار تشكیل دهد. مدیر بیمارستان در راس این تیم خواهد بود. در این تیم رئیس امور مالی ، مترون بیمارستان یا یك پرستار ، مدیر دفتر كیفیت ، یك كارشناس كامپیوتر و یك كارشناس مدارك پزشكی حداقل افراد خواهند بود. كارشناس ارشد یا كارشناس مدارك پزشكی بعنوان مدیر سیستم his انتخاب می شود. ( بسته به توانائی نیروی موجود در بیمارستان ، مدیر سیستم انتخاب می شود.
تیم مذكوركار تحقیقاتی خود را بر اساس یك برنامه ریزی منسجم با برقراری جلسات منظم ، شروع می كند. اولین كار ، پیدا كردن یك مشاور باتجربه برای پیشبرد اهداف تیم می باشد. دستور كار این تیم ، مطالعه وضعیت و شرایط فیزیكی و میزان پذیرش his از طرف پرسنل بیمارستان و نیز مطالعه و بررسی تغییر سیستم دستی موجود در بیمارستان به سیستم الكترونیكی his و یافتن یك his استاندارد می باشد. در جریان گذاشتن مسئولین كلیه واحدها و ایجاد زمینه برای تغییر سیستم در آینده ، بستر نگرش فرهنگ سازمانی به سیستم جدید را ایجاد خواهد كرد. در كنار كار فرهنگ سازی و آماده نمودن پرسنل برای تغییر سیستم و حتی مشاركت دادن پرسنل كه كاربران آینده سیستم جدید خواهند بود ، از طریق درخواست پیشنهاد و غیره ، می توان كار تحقیق روی سخت افزار را نیز آغاز كرد.

1.بسترسخت افزاری و شبكه
قرارداد با یك شركت معتبر برای راه اندازی یك شبكه در بیمارستان ، مطابق با آخرین تكنولوژی موجود در كشور اولین گام در جنبه سخت افزاری سیستم هست در این شبكه آینده نگری های خاص و امكان upgrade نمودن آن در آینده نیز باید مد نظر قرار گیرد . برای داشتن یك شبكه استاندارد و backbone مناسب ، از نظرات مشاور و امكانات شركت طرف قرارداد باید نهایت بهره را برد. تهیه توپوگرافی شبكه براساس نقشه ساختمانی بیمارستان لازم هست. در این كار باید تعداد node های لازم و نیز تعداد node های فعال برآورد شود. با توجه به سیال بودن برخی واحدها در بیمارستان و احتمال تغییر مكانهای متعدد لازم است تقریبا كلیه اتاقهای بیمارستان با صلاحدید مشاور و تیم ، دارای node شبكه حتی بصورت غیر فعال باشند. شاید در این مرحله كه مقدمه تغییر سیستم می باشد ، لازم باشد در چند مكان تغییر كاربری داده شود. بهتر است یك واحد جدید بنام "مدیریت سیستم his " یا " مركز فناوری اطلاعات بیمارستان " به چارت سازمانی بیمارستان اضافه شود. این واحد محل قرار گرفتن server ، administrator ، rack مركزی و حتی ups های مركزی خواهد بود.
كار بعدی در این مرحله برآورد تعداد node های فعال و خریداری كامپیوتر به همین تعداد و نیز لوازم جانبی كامپیوتر می باشد. البته خریداری سخت افزار بویژه server ، می تواند بعد از انتخاب نرم افزار و بر اساس سازگاری با نرم افزار نیز باشد.

2.نرم افزار ( his )
با توجه به عدم آشنائی مسئولین دانشگاههای علوم پزشكی و بیمارستانهای كشور از his ، كه ناشی از عدم برنامه ریزی استراتژیك شفاف از طرف واحد زیربط در وزارت محترم بهداشت و درمان ( لااقل تا این لحظه ) می باشد ، همچنین نبود واحد فناوری اطلاعات در بیمارستانهای كشور ، این مرحله مهمترین مرحله بحساب می آید. از نظر اینجانب دو روش برای تهیه نرم افزار پیشنهاد می شود كه هیئت رئیسه و بویژه مدیر بیمارستان باید با كمك تیم his بیمارستان تصمیم بگیرد كه كدام روش با سیاستهای مدیریتی بیمارستان سازگار است.

1.خرید یك نرم افزار( his ) آماده
برای این كار تیم فوق الذكر باید تحقیق كند و اطلاعات كافی از سیستم های موجود داخل كشور كسب كند. تعداد نرم افزارهای ( his ) موجود داخلی از تعداد انگشتان دو دست فراتر نرفته. بنابر این ارتباط با شركتهای تولید كننده ( asp ها) ، his زیاد دشوار نیست.
برای این كار می توان یك فراخوان خرید his داد تا شركتها خود به سراغ شما بیایند و یا به تك تك شركتها مراجعه نمود. در هر حال نباید صرفا به demo نرم افزار از طرف شركت اكتفا نمود چرا كه دموی برنامه ایده آل هست و با برنامه در عمل فاصله دارد. بهترین حالت این است كه از شركت بخواهیم خود ، موفق ترین سایت یا بیمارستان تحت پوشش خود را معرفی نماید. تیم his بیمارستان به سایت مذكور مراجعه می كند و به دقت یك سایت تجربه شده را مورد بازدید و بررسی قرار می دهد. مشاهده سیستم از نزدیك ، مصاحبه با كاربران و مدیران عملیاتی و تشكیل جلسه و بحث و گفتگو با مدیران میانی و ارشد بیمارستان و حتی دانشگاهی كه سیستم را راه اندازی كرده اند و استفاده از تجارب و نظریات آنها بسیار به نتیجه گیری و تصمیم گیری در مورد آن his كمك خواهد كرد. برای چند نرم افزار منتخب می توان این مرحله را انجام داد و پس از مقایسه فنی ، استانداردها ، userfriendship بودن ، نوع قرارداد پشتیبانی ، اعتبار شركت ارائه دهنده و نیز بودجه صرف شده می توان بهترین برنامه را انتخاب و باشركت مربوط قرارداد بست.


2.داشتن یك his در انحصار دانشگاه و بیمارستان
در این روش دانشگاه بجای تحقیق روی برنامه های آماده روی شركتهای نرم افزاری بومی تحقیق كرده و معتبرترین و باتجربه ترین شركت محلی را انتخاب می كند و یك قرارداد استراتژیك فی ما بین منعقد می شود. بیمارستان شما پایلوت قرارمی گیرد و شركت یك دفتر در بیمارستان برای چند سال ایجاد می كند و برنامه نویسان شركت در بیمارستان مقیم بوده و در ارتباط با تیم his بیمارستان شروع به تحلیل سیستم و برنامه نویسی می كنند. بعد از آماده بودن اولین فاز از برنامه ، تست برنامه با همكاری تیم ، آغاز می شود و این كار فاز به فاز انجام می شود و بر اساس خواست بیمارستان تغییرات لازم در برنامه داده می شود تا به فاز نهائی برسد. تنها عیب این روش در كنار مزایای زیاد آن ، زمانبر بودن آن می باشد. با اتمام برنامه نویسی و تست نهائی ، برنامه بطور واقعی راه اندازی می شود. موفقیت برنامه در این روش كمك بزرگی به دانشگاه می كند چراكه صاحب یك his می شود كه می تواند آن را در بیمارستانهای تابعه خود نیز نصب و راه اندازی كند و مهمتر از آن ، می تواند در صدد link بیمارستانهای خود برآید. از مزایای این روش این است كه دانشگاه از یك سیستم یكپارچه در بیمارستانهای خود استفاده می كند و جابجائی نیروها در سطح دانشگاه و بین بیمارستانها مشكلی ایجاد نمی كند. از طرفی سیستم ارجاع بیمار در سطح بیمارستانهای دانشگاه و حتی در سطح استان الكترونیكی و سهل الوصول می شود.

3. كاربران
كاربران صاحبان و نگهدارنده های واقعی نرم افزار محسوب می شوند و بازیگران واقعی سیستم می باشند. بدون همكاری كاربران ، هیچ سیستمی جواب نخواهد داد. مهمترین مسئله در این خصوص ، مقاومت كاربران می باشد. آنچه مسلم است این است كه هر تغییری مقاومتی در پی دارد و تغییر سیستم دستی به سیستم الكترونیكی مانند his ، با مقاومت شدیدتری توام است كه ناشی از دلایلی ذیل است :
1. عادت كاربران به سیستم دستی
2. ترس از اینكه با سیستم الكترونیكی نتوانند كار كنند
3. ترس از از دست دادن موقعیت فعلی با رسیدن سیستم جدید
4. ترس از از دست دادن گروه مورد علاقه فعلی
5. عدم اطمینان از مقاصد مسئولین در تغییر سیستم .
6. و ...
بنابراین برای غلبه بر مقاومت كاركنان باید تدابیر ویژه ای از قبل از راه اندازی سیستم باید اتخاذ نمود.كاربران قبل از راه اندازی سیستم آگاهی از تغییر سیستم داشته باشند تا در مرحله راه اندازی مقاومتشان به حداقل برسد. می توان قبل از راه اندازی سیستم كلاسهای آشنائی با سیستمهای كامپیوتری برای كاركنان دایر كرد. برگزاری كلاسهای icdl برای كاركنان موثرترین گزینه می باشد.
بعد از راه اندازی سیستم ، آموزش كامل نرم افزار به كاربران باید توسط مدیر سیستم و همكاران وی در واحد his و با همكاری شركت ارائه دهنده نرم افزار داده شود. یك برنامه مدون آموزشی نیز باید از طرف مدیر سیستم تهیه و به واحدها و بخشها ارائه شود تا آموزش مستمر در طول سال نیز داشته باشد. هرچه آگاهی كاربران نسبت به برنامه و كار با آن و پیامهای برنامه ، همچنین آگاهی كاربران نسبت به كامپیوتر ، بیشتر باشد سیستم موفق تر خواهد بود. یكی از مهمترین مسائل در مورد كاربران ایجاد و حفظ انگیزه در كاربران برای ادامه كار با سیستم ، تا زمان وابستگی كامل آنها به سیستم می باشد. این كار باید از طرف مدیریت بیمارستان صورت گیرد. بویژه در زمانهای آزمایشی برنامه و موازی كاری دستی – الكترونیكی سیستم ، كه كار كاربران زیادتر از زمان قبلی است ، حمایتهای تشویقی زیادی را می طلبد.