سبكهای شعر فارسی و شعرای معروف هر دوره

سبكهای شعر فارسی و شعرای معروف هر دوره



سبك شعر، یعنی مجموع كلمات و لغات و طرز تركیب آنها، از لحاظ قواعد زبان و مفاد معنی هر كلمه در آن عصر، و طرز تخیل و ادای آن تخیلات از لحاظ حالات روحی شاعر، كه وابسته به تأثیر محیط و طرز معیشت و علوم و زندگی مادی و معنوی هر دوره باشد، آنچه از این كلیات حاصل می شود آب و رنگی خاص به شعر می دهد كه آن را «سبك شعر» می نامیم، و قدما گاهی به جای سبك «طرز» و گاه «طریقه» و گاه «شیوه» استعمال می كردند.

1- سبك خراسانی یا تركستانی

2- سبك عراقی

3- سبك هندی

4- بازگشت ادبی یا سبكهای جدیكه منتهی به سبك جدید دوره مشروطه شده است.

توضیح آنكه این سبكها مربوط به زمان است نه مكان، و مكان را در آن تأثیری نبوده و نیست و همچنین سبكهای بین بین نیز هست كه استادانی داشته است. مبدأ سبك خراسانی از نیمه قرن چهارم هجری آغاز شده و به نیمه قرن ششم می رسد.

سبك عراقی از آغاز قرن هفتم ابداع شده و به اواخر قرن دهم هجری می رسد. سبك هندی از قرن دهم تا امروز، و بازگشت به شیوه های عراقی و خراسانی از قرن دوازدهم در ایران تا امروز برقراراست. در این دوره شعرا به همه سبكها شعر گفته و غالباً از متقدمان تقلیدهای بسیار استادانه كرده و سبك خراسانی و عراقی را تجدید نموده اند، و به سبك هندی هم شعر گفته اند، و اخیراً مكتب تازه تری به وجود آمده است كه افكار و عقاید بسیار تازه را به سبك كلاسیك درآوردند.

در عین حال شعرای جوان نیز هستند كه در وزن و كلمات و اسلوب هم تجددی قائل شده و مشغول امتحان می باشند.

شعرای معروف هر دوره

- شعرای معروف سبك خراسانی: رودكی: شهید بن حسین بلخی، ابوشكور بلخی، خسروی سرخسی، خسروانی ابوطاهر، ابوعبدالله ربنجی و لوالجی، لوكری، كسائی، دقیقی، فردوسی طوسی، عنصری بلخی، فرخی سیستانی، غضایر رازی، عسجدی، منوچهری، لامعی گرگانی، فخرالدین اسعد گرگانی، مسعود سعد سلمان لاهوری، سنائی غزنوی، امیر معزی نیشابوری، ابوالفرج رونی لاهوری، سوزنی سمرقندی، قطران ارموی، و غیره...شعرای موجد سبك بین بین: سید حسن غزنوی، انوری ابیوردی، رشید وطواط، عمادی شهریاری، خاقانی شیروانی، نظامی گنجوی، ظهیرفاریاب، جمال الدین اصفهانی.




2- سبك عراقی: كمال الدین اسمعیل اصفهانی، مجیرالدین بیلقانی، رشید الدین اخسیكتی، امامی هروی، همام تبریزی، سعدی شیرازی، مجدالدین بن همگر شیرازی، اوحدی مراغه ای، حافظ شیرازی، سلمان ساوجی، مكتبی شیرازی، عبدالرحمن جامی، هلالی جغتائی استرآبادی.شعرای بین بین اینجا بسیارند از جمله: بابا فغانی شیراز، محتشم كاشانی.




3- سبك هندی: صائب تبریزی، زلالی خوانساری، علی نقی كمره ای، عرفی شیرازی، كلیم كاشانی، فیض دكنی، وحید قزوینی، بیدل، غنی كشمیری.


4- سبك بازگشت ادبی و شیوه های آزاد: آذر بیكدلی، مشتاق، هاتف، ضیاء اصفهانی، رفیق، طبیب، صباحی (كه به سبك عراقی شعر گفته اند)، صبای كاشانی، قا آنی شیرازی، سپهر كاشانی، مجمر اصفهانی، سروش اصفهانی، محمود خان ملك الشعرای كاشانی، شیبانی كاشانی، شهاب اصفهانی، سرخوش هراتی، شهاب ترشیزی، صبوری مشهدی، ادیب الممالك فراهانی، ادیب نیشابوری، شوریده شیرازی و خاندان وصال در شیراز، سلطانی كرمانشاهی .

شعرایی كه به شیوه حافظ شعر گفته اند: میرزاعبدالوهاب نشاط، فروغی، بسطامی، حاج میرزا حبیب الله مشهدی.

شعرایی كه به شیوه ساده شعر گفته اند: شاطر عباس تهرانی، عارف قزوینی، ایرج تبریزی، سید اشرف گیلانی .

شعرای متجدد كه سبك قدیم را هم حفظ كرده اند: دهخدای قزوینی، بهار خراسانی، فروزانفر، همائی اصفهانی، دكتر ناتل خانلری، دكتر رعدی، رهی معیری، و غیره.

شعرای متجدد كه به شیوه راغبند: دكتر شهریار، امیری فیروز كوهی، گلچین، صابر تهرانی، امیرالكتاب ملك الكلامی، غیره.


منبع :
سبك شناسی زبان و شعر فارسی- ملك الشعرای بهار