ضرب امثل ها

1 اجاره نشين خوش نشينه !
2 ارزان خري، انبان خري !
3 از اسب افتاده ايم، اما از نسل نيفتاده ايم !
4 از اونجا مونده، از اينجا رونده !
5 از اون نترس كه هاي و هوي داره، از اون بترس كه سر به تو داره !
6 از اين امامزاده كسي معجز نمي بينه !
7 از اين دم بريده هر چي بگي بر مياد !
8 از اين ستون بآن ستون فرجه !
9 از بي كفني زنده ايم !
10 از دست پس ميزنه، با پا پيش ميكشه !
11 از تنگي چشم پيل معلومم شد --- آنانكه غني ترند محتاج ترند !
12 از تو حركت، از خدا بركت .
13 از حق تا نا حق چهار انگشت فاصله است !
14 از خر افتاده، خرما پيدا كرده !
15 از خرس موئي، غنيمته !
16از خر ميپرسي چهارشنبه كيه ؟!
17 از خودت گذشته، خدا عقلي به بچه هات بده !
18 از درد لا علاجي به خر ميگه خانمباجي !
19 از دور دل و ميبره، از جلو زهره رو !
20 از سه چيز بايد حذر كرد، ديوار شكسته، سگ درنده، زن سليطه !
21 از شما عباسي، از ما رقاصي !
22 از كوزه همان برون تراود كه در اوست ! ( گر دايره كوزه ز گوهر سازند )
23 از كيسه خليفه مي بخشه !
24 از گدا چه يك نان بگيرند و چه بدهند !
25 از گير دزد در آمده، گير رمال افتاد !
26 از ماست كه بر ماست !
27 از مال پس است و از جان عاصي !
28 از مردي تا نامردي يك قدم است !
29 از من بدر، به جوال كاه !
30 از نخورده بگير، بده به خورده !
31 از نو كيسه قرض مكن، قرض كردي خرج نكن !
32 از هر چه بدم اومد، سرم اومد !
33 از هول هليم افتاد توي ديگ !
34 از يك گل بهار نميشه !
35از اين گوش ميگيره، از آن گوش در ميكنه !
36 اسباب خونه به صاحبخونه ميره !
37 اسب پيشكشي رو، دندوناشو نميشمرند !
38 اسب تركمني است، هم از توبره ميخوره هم ازآخور !
39 اسب دونده جو خود را زياد ميكنه !
40 اسب را گم كرده، پي نعلش ميگرده !
41 اسب و خر را كه يكجا ببندند، اگر همبو نشند همخو ميشند !
42 استخري كه آب نداره، اينهمه قورباغه ميخواد چكار ؟!
43 اصل كار برو روست، كچلي زير موست !
44 اكبر ندهد، خداي اكبر بدهد !
45 اگر بيل زني، باغچه خودت را بيل بزن !
46 اگر براي من آب نداره، براي تو كه نان داره !
47 اگر بپوشي رختي، بنشيني به تختي، تازه مي بينمت بچشم آن وختي !
48 اگه باباشو نديده بود، ادعاي پادشاهي ميكرد !
49 اگه پشيموني شاخ بود، فلاني شاخش بآسمان ميرسيد !
50 اگه تو مرا عاق كني، منهم ترا عوق ميكنم !
51 اگر جراحي، پيزي خود تو جا بنداز !
52 اگه خدا بخواهد، از نر هم ميدهد !
53 اگه خاله ام ريش داشت، آقا دائيم بود !
54 اگه خير داشت، اسمشو مي گذاشتند خيرالله !
55 اگر داني كه نان دادن ثواب است --- تو خود ميخور كه بغدادت خرابست !
56 اگه دعاي بچه ها اثر داشت، يك معلم زنده نمي موند !
57 اگه زاغي كني، روقي كني، ميخورمت !
58 اگه زري بپوشي، اگر اطلس بپوشي، همون كنگر فروشي !
59 اگه علي ساربونه، ميدونه شترو كجا بخوابونه !
60 اگه كلاغ جراح بود، ماتحت خودشو بخيه ميزد .
61 اگه لالائي بلدي، چرا خوابت نميبره !
62 اگه لر ببازار نره بازار ميگنده !
63 اگه مردي، سر اين دسته هونگ ( هاون ) و بشكن !
64 اگه بگه ماست سفيده، من ميگم سياهه !
65 اگه مهمون يكي باشه، صاحبخونه براش گاو مي كشه !
66 اگه نخورديم نون گندم، ديديم دست مردم !
67 اگه ني زني چرا بابات از حصبه مرد !
68 اگه هفت تا دختر كور داشته باشه، يكساعته شوهر ميده !
69 اگه همه گفتند نون و پنير، تو سرت را بگذار زمين و بمير !
70 امان از خانه داري، يكي ميخري دو تا نداري !
71 امان ازدوغ ليلي ، ماستش كم بود آبش خيلي !
72 انگور خوب، نصيب شغال ميشه !
73 اوسا علم ! اين يكي رو بكش قلم !
74 اولاد، بادام است اولاد اولاد، مغز بادام !
75 اول بچش، بعد بگو بي نمكه !
76 اول برادريتو ثابت كن، بعد ادعاي ارث و ميراث كن !
77 اول بقالي و ماست ترش فروشي !
78 اول پياله و بد مستي !
79 اول ، چاه را بكن، بعد منار را بدزد !
80 اي آقاي كمر باريك، كوچه روشن كن و خانه تاريك !
81 اين تو بميري، از آن تو بميري ها نيست !
82 اينجا كاشون نيست كه كپه با فعله باشه !
83 اين حرفها براي فاطي تنبون نميشه !
84 اين قافله تا به حشر لنگه !
85 اينكه براي من آوردي، ببر براي خاله ات !
86 اينو كه زائيدي بزرگ كن !
87 اين هفت صنار غير از اون چارده شي است !
88 اينهمه چريدي دنبه ات كو ؟! 89 اينهمه خر هست و ما پياده ميريم !

تاس اگر نيك نشيند, همه كس نراد است.(دهخدا)
به اين مفهوم كه اگر بخت به كسان رو كند از عهده انجام كار يا شغل برمي‌آيند.

براي هر نخور يك بخور پيدا مي‌شود. (دهخدا)
مال خسيس سرانجام نصيب شخص ولخرج مي‌شود.

تنها خور ديده‌ايم, روبرو خور نديده‌ايم. (بهمنيار)
از تنها خور عجبي نيست كه به تنهايي غذا بخورد ولي از كسي كه روبروي ديگران غذا بخورد و ديگران را به خوردن غذا دعوت نكند, عجب است!

اگر خدا را اين كَرَم‌ها باشد ما را اين طالع‌ها نيست. (بهمنيار)
وقتي بكار مي‌برند كه از بخت خود شاكي و از روي آوردن اقبال آنچنان كه ديگران به آساني از آن برخوردارند نااميد و مايوس باشند.

كچل مي‌ره به اردو, براي نصف گردو. (بهمنيار)
درباره كساني بكار برند كه براي بهره‌ مند شدن از سودي ناچيز راهي طولاني را طي مي‌كنند.

رهرو آن نيست كه گه تند و گهي خسته رود , رهرو آنست كه آهسته و پيوسته رود. (دهخدا)
درباره كساني بكار برند كه براي اين كه زودتر به مقصد برسند شتابزدگي به خرج مي‌دهند.

به يكي گفتند: جلو بام نيا مي‌افتي, آنقدر عقب عقب رفت تا از آنسوي بام فرو افتاد. (بهمنيار)
در مورد افرادي بكار برند كه در اثر افراط و تفريط در كارهاي خود موجبات زيان و آسيب يا نابودي خود را فراهم مي آورند.

از يكي پرسيدند خربزه مي‌خواهي يا هندوانه؟ گفت هر دو وانه. (دهخدا)
در مواردي بكار برند كه كسي را در انتخاب يكي از دو چيز مخير و آزاد گذارند و او به سبب علاقه يا طمع به داشتن هر دو اظهار اشتياق كند.

در زير اين گنبد آبنوس, يك جا عزاست يك جا عروسي. (اميني)
مثل را براي نشيب و فرازهاي زندگي كه غم و شادي آفرين است بكار برند.

چه براي كر بزني, چه براي كور برقصي. (دهخدا)
مثل را براي تاكيد بر عبث بودن كوشش هايي كه براي دللت و هدايتكردن پند ناپذيران بعمل آيد, بكار برند.

دوست مي‌گويد, گفتمت, دشمن مي‌گويد خواهمت گفت. (بهمنيار)
مثل را در مواردي بكار برند كه بخواهند دوست يا خويشاوندي را به قبول آنچه پند مي‌دهند وادار كنند.

اگر تو سه ساله كالسكه چي شده اي، من سي ساله كالسكه سوار ميشم.
حرف كهنه كار به تازه كار پر مدعا

با آب حموم مهمون مي گيره
به كسي كه به غذا، يا سفره ي ديگري تعارف بكند.

برادر خورده شيشه م باشه بايد قورتش داد.
نظر خواهر نسبت به برادر در اجبار به قبولي او اگر چه آزارنده ترين باشد.

به شل گفتن چرا بد مي رخصي؟ گفت اتاق كجه.
عذر نامربوط، مشابه عذر بدتر از گناه.

پيش قاضي و معلق بازي؟!
پيش همه فن حريف ادعاي زيركي كردن.

تا پارسال تاپاله رو عوض نون تافتون مي گرفت و اه تفو عوض شاهي سفيد.
كنايه به تازه بدوران رسيده.

تا كاسه آب نشكنه آب ازش نمي چكه.
تا دلت نشكست اشكت رونقي پيدا نكرد.

جلوي زبون مردمو نمي توني بگيري در گوشتو بگير.
بي اعتنايي به حرف مردم.

چاله نكنده منارشو دزديده.
كار بي محاسبه انجام دادن.

حالا قلقلكش كني سال ديگه خبر مي شه
كنايه ازتنبلي و بي حالي زياد از حد است.

دنيا همين صد سال اولش سخته.
در دنيا آسودگي نمي باشد.

صفاي هر چمن از روي باغبان پيداست.
نظر به برخورد صاحبخانه با مهمان.

كالسكه يدكم بالاي قر يار
جمله اي در تلف آخرين سكه يا ته مانه ي جيب

سلمونيا كه بيكار ميشن سر همو ميتراشن
به كسي كه از بيكاري سر خود به بيگاري گرم بكند.

سبزي آش همسايه, گوشواره گوشاشه همسايه
دستور قناعت و دور و بر زندگي را گرفتن به زن
در خانه اي زني از باقيمانه هاي سبزي همسايه كه از شلخته گي بيشتر سبزي ها را در پاك كردن دور مي ريخت و او سبزي خود را از آنها تامين نموده از پس انداز پولشان گوشواره خريده بود, روزي آنها را به گوش كرده وسط حياط به خواندن و رقصيدن بر آمد كه: سبزي آش ....

نذر مي كنم نذر سرم, خودم مي خورم با پسرم
نذوري كه ميان خود و اقارب پخش بشود

نعل پيدا كرده پي اسبش مي گرده
طماع, خام طمع

نفهم تر از گوساله پرس ( پرست) مرده پرس!
به كس يا كساني كه حيات افراد را توجه نداشته, در مماتشان زاري و اشك نثار نموده بزرگ و چنين و چنانش بكنند!

نه كلاگيس, گيس ميشه, نه مرد بي قباله شوور
بي اعتباري معاملات پا در هوا

نه دو بند انگشت, نه صد من منت!
رد محبت و عنايت منت گذار

عسل در باغ هست و غوره هم هست // زليخا هست و فاطمه كوره هم هست
نظر به خوب و بد و زشت و زيبا با هم بودن
خوب و راحت مطلق وجود نداشتن, دوري جستن از انتظار دوست و همسر و روزگار بدون نقصان و عيب.

توي اين قبر كه بالاش زار مي زني مرده نيس
متوجه كردن كسي كه اميد به شخص و جا و وعده هاي پوچ بسته, يا خيال و نظر توقع تمنا داشته باشد.

آب داشتي, تخم داشتي, تو بودي كه نكاشتي؟!
افسوس و شمات, حيرت به حال كسي كه فرصتي بس مناسب از كف نهاده باشد!

آب به آب بخوره زور ور ميداره
مثل: دو دست كه به هم بخوره از توش صدا در مياد
منظور فايده اتحاد

آبرووِ, آب كه نيس از جوب گرفته باشم.
حرف كسي كه بخواهند در كاري خلاف يا به وساطت, ميان دو بي‌منطق دخالتش بدهند.

آتيش كي بوده كه دود نداشته باشه!!
كدام خانه‌اي بوده كه تويش حرف و سخني نبوده, كدام دعوايي بوده كه فحش نداشته؟!

هر كي خر شه ما پالون, هر كي در شه ما دالون
حرف بي‌طرف‌ها و سر به‌كار خودها و كناره‌جوهاي از سياست و مانند آن

بودم بودمو ولش كن, هسم هسمو حساب كن
به لاف زن, به گزافه‌گو به كس كه به راست يا دروغ, وصف چنين و چنان بودن خود بكند.

نه سرمو بشكن, نه گردو تو جيبم بكن
نه آزارم بده, نه قربان صدقه ام برو

هر كي بايد دسشو به زانوي خودش بيگيره
دستور به قطع اميد از ديگران و متكي به خود بودن

پاكيزگي تو يقه چركيناس
راستي و درستي نزد فقراست

همه مي‌ترقن, ما وا مي‌ ترقيم!
همه ترقي مي كنند, ما ترق معكوس مي‌كنيم!

تهرون جاييه كه رستم توش گرزشو گرو يه نون سنگك گذاش
دامن‌گيري خاك تهران و گرفتارشدن در آن.
روايتي از گرز زير طاق چهارسو بزرگ: در گچ‌كاري طاق چهار‌سوق بزرگ, گچ‌كار خوش ذوق آن گرز مانندي از گچ ساخته سمت جنوب شرقي پا طاق آن قرار داده, اسمش را گرز رستم گذارده بود و به مرور زمان اين نظر بر آن افزوده شد كه آن را رستم به بهاي نان سنگكي نزد نانواي چهار سو گذارده.