حاشیه های صدور فرمان مشروطیت
حاشیه های صدور فرمان مشروطیت
14 مرداد مصادف با سالروز صدور فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه قاجار است. در واقع فرمان مشروطه دستور تشکیل مجلس شورا در ایران و ثمره تلاش های آزادیخواهان وطن برای رهایی از استبداد مطلق شاهنشاهی است.
http://img.tebyan.net/big/1388/05/17...5151195193.jpg
در حاشیه این واقعه مهم تاریخ موارد زیر خواندنی است:
1- علما در اعتراض به تعلل شاه و صدر اعظم در تاسیس عدالتخانه که از خواسته های علما در مهاجرت اول به شهر ری و تحصن در شاه عبدالعظیم بود، به قم مهاجرت کردند. عده ای از کسبه و اصناف آزادیخواه نیز پناهنده شدن به سفارت انگلستان را برای عملی شدن خواسته های خود انتخاب کردند.
2- اهم درخواست های متحصنین عبارت بود از : عزل عین الدوله از صدارت، مجازات قاتلین شهدای وطن، بازگشت دادن علما از قم و عودت دادن تبعید شدگانی چون حاج میرزا حسن رشدیه و دیگران به تهران و مهم تر از همه تاسیس دارالشورای ملی. لازم به ذکر است در مهاجرت اول، صحبت از تاسیس عدالتخانه بود و حرفی از دارالشوری به میان نیامده بود در حالی که در مرحله دوم صرفا هدف، تاسیس دارالشوری ملی بود.
3- با طولانی شدن تحصن در سفارت انگلیس، این کشور رسماً به میانجیگری برخاست و از دولت ایران خواست که به درخواستهای مردم پاسخ دهد و شورش را بخواباند.
4- مظفرالدین شاه که مدتها به علت بیماری در کاخ صاحب قرانیه بستری بود و از حقایق بی اطلاع مانده بود، به سرعت در جریان قرار گرفت.
فرمان مشروطه از سوی مظفرالدین شاه دو بار صادر شد.
5- با وخیم شدن اوضاع عین الدوله خود شخصا از صدارت، کناره گیری کرد.
6- سرانجام روز چهاردهم جمادی الثانی 1324 قمری مطابق با 14 مرداد 1285 شمسی مظفرالدین شاه فرمان مشروطیت را صادر کرد.
7- فرمان به خط احمد قوام السطنه نوشته و ممهور به مهر مظفرالدین شاه شد.
8- خطاب فرمان به صدراعظم جدید یعنی میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله است که خود در تهیه آن و راضی کردن شاه به امضای آن کوشش کرده بود.
9- تاریخ صدور فرمان مشروطیت مقارن با روز تولد مظفرالدین شاه بود. پناهندگان سفارت به عنوان سپاسگزاری از شاه در جشن تولد او در دربار شرکت کردند.
تاریخ صدور فرمان مشروطیت مقارن با روز تولد مظفرالدین شاه بود. پناهندگان سفارت به عنوان سپاسگزاری از شاه در جشن تولد او در دربار شرکت کردند.
10- فرمان مشروطه از سوی مظفرالدین شاه دو بار صادر شد. چون در فرمان مشروطیت با ذکر عبارت «شاهزادگان قاجاریه و علماء و اعیان و اشراف و ملاکین و تجار و اصناف» ذکری از دیگر طبقات مردم مانند کشاورزان و کارگران که اکثریت مردم ایران بودند، به میان نیامده بود، به در خواست نمایندگان پناهندگان در سفارت، فرمان دیگری صادر شد که در این فرمان عبارت «منتخبین ملت» جایگزین شد و نیز به جای «مجلس شورای ملی» از "مجلس شورای اسلامی" نام برده شده است.
11- صدور فرمان مشروطیت و تغییر رژیم سیاسی ایران که طی یک نهضت و انقلاب آرام صورت پذیرفت، شور و هیجان فوق العاده در میان آزادیخواهان و ملیون و مشروطه طلبان به وجود آورد. پناهندگان سفارت انگلیس از آنجا خارج شدند و روحانیون و علما در میان استقبال پر شور مردم از قم به تهران بازگشتند و دو شبانه روز سراسر تهران غرق در جشن و سرور و شادمانی بود.
12- مظفرالدین شاه 24 ذی قعده 1324، تقریبا دو ماه بعد از صدور فرمان مشروطیت و 10 روز پس از امضای قانون اساسی در گذشت.
زهرا محمدی
گروه جامعه و سیاست
