شرح بیماری
سیاه سرفه یک بیماری تنفسی باکتریال است که مولد آن باسیل بوردتلا پروتوسیس است و سرایت آن بوسیله قطرات ترشح بینی و حلق می‌باشد. مدت نهفتگی بیماری 14 - 8 روز است. کودکان بیشتر به آن مبتلا می‌شوند. بیماری سیاه سرفه از دو هفته قبل از شروع حملات سرفه تا حدود 2 ماه واگیر دارد. شرط بروز حملات سرفه داشتن قدرت بدنی است. بچه شیر خوار چون فاقد آن قدرت است به جای حملات سرفه نفسش قطع می‌شود که ممکن است خفه شود.
علایم شایع
سیاه سرفه با علایم ذکام و برونشیت شروع می‌شود. کودک خسته و بی‌اشتها می‌شود. پس از یکی دو هفته حمله‌های شدید سرفه‌های متوالی ظاهر می‌شود. هنگام حمله سرفه فرو بردن نفس به سختی و با سروصدا است. حتی لحظه‌ای تنفس بند آمده و کودک کبود می‌شود و زبانش را بیرون می‌آورد. زیرا تارهای صوتی و نایچه‌ها منقبض شده و تشنج پیدا می‌کنند.
در آخر حمله ناگهان تشنج عضلات تارهای صوتی و نایچه‌ها قطع شده و کودک نفس عمیق می‌کشد. سپس مقداری بلغم با فشار خارج می‌شود و یا استفراغ دست می‌دهد. بیماری سیاه سرفه 12 - 6 هفته طول می‌کشد و مصونیت برای تمام عمر باقی می‌گذارد. عوارض سیاه سرفه سینه پهلو و انسفالیت است.
علل
3 جنس از کوکوسها باسیلهای گرم منفی هوازی از نظر پزشکی اهمیت دارند.این باکتریها عبارتند از: بروسلا ، بوردتلا و فرانسیسلا. بوردتلا باسیل غیر متحرکی است که اشکال بیماریزای آن دارای کپسول هستند. این باکتریها منحصرا در بدن انسان یافت می‌شوند. یکی از گونه‌های این باکتری به نام بوردتلا پروتوسیس عامل اصلی سیاه سرفه است.
عوامل افزایش‌دهنده خطر
- افراد واکسینه‌نشده
- همه‌گیری‌های اواخر زمستان و بهار. گسترش باکتریها باعث افزایش شدت بیماری زایی آنها می‌گردد.
- شرایط زندگی شلوغ یا غیربهداشتی
- بارداری
واکسن سیاه سرفه
دو نوع واکسن سیاه سرفه در دسترس است. واکسنهای ساخته شده از تمام جسم سلول شامل تمامی محتویات باکتری سیاه سرفه که توسط عملیات شیمیایی کشته شده است و واکسنهای غیر سلولی که اخیرا توسط برخی از کشورهای صنعتی ارائه شده است. واکسن ساخته شده از تمامی سلول از نوع شدید بیماری جلوگیری می‌کند. اما از ابتلا به عفونت کاملا پیشگیری نمی‌کند. واکسنهای غیر سلولی سیاه سرفه حاوی آنتی ژنهای خالص شده ایمنی‌زای سیاه سرفه است که معمولا شامل شبه سم سیاه سرفه و پروتئینهای غشای خارجی است.
عواقب مورد انتظار
با درمان معمولا ظرف تقریبا 6 هفته علاج می‌شود (ممکن است بین 3 هفته تا 3 ماه باشد). سیر معمول بیماری به شرح زیر است: 2 هفته سرفه غیر مشخص ، 2 هفته حملات سیاه سرفه و 2 هفته نقاهت. ممکن است برخی سرفه‌های پایدار ماه‌ها طول بکشند.
عوارض احتمالی
کودکان زیر یک سال در معرض عوارض شدید یا مرگ قرار دارند. خون دماغ شدن، جدا شدن شبکیه ، تشنج و آنسفالیت و پارگی عروق خونی مغز از عوارض احتمالی این بیماری است.
اصول کلی درمان
آزمون‌های تشخیصی می‌توانند شامل بررسی‌های آزمایشگاهی خون ، کشت خلط و رادیوگرافی قفسه سینه باشند.
بستری شدن در بیمارستان با مراقبت‌های ویژه برای نوزادان به شدت بیمار. کودکان بزرگتر را معمولا می‌توان در منزل درمان کرد.
تا از بین رفتن تب ، شخص بیمار را جدا کنید. ملاقات کنندگان اجباری باید ماسک بزنند.
در طول یک حمله سرفه در یک کودک ، پایین تخت را بلند کنید. صورت کودک را پایین بیاورید و سرش را به یک طرف بچرخانید تا به تخلیه ریه‌ها کمک کنید. کودکان بزرگتر معمولا ترجیح می‌دهند در طول حملات سرفه بنشینند و به جلو خم شوند
.
از یک مرطوب‌کننده اولتراسونیک برای تسکین سرفه و کمک به رقیق شدن ترشحات برونش و ریه استفاده کنید. هر روز مرطوب‌کننده را تمیز کنید.
داروها
- از داروهای ضد سرفه مگر در صورت تجویز استفاده نکنید.
- ممکن است توصیه شود در دوره کمون اریترومایسین شروع گردد.
- برای عوارضی چون عفونت گوش میانی یا پنومونی ممکن است آنتی‌بادیهایی تجویز گردند.
رژیم غذایی
کودک را به نوشیدن مایعات فراوان مثل آب میوه ،چای ، نوشیدنی‌های کربنات‌‌دار و سوپ رقیق تشویق کنید.
رژیم غذایی خاصی ندارد. وعده‌های غذایی کم و به تعداد زیاد ممکن است استفراغ را کاهش دهد
