حس بويايي يکي از حسهاي پنجگانه انساني است . هر چند اين حس در بعضي از جانداران اهميت بسيار زيادي دارد اما در انسان در بين حس هاي پنجگانه حس بويايي رتبه چهارم اهميت را داراست. حس چشايي و حس بويايي تقريبا لازم و ملزوم يکديگرند به طوريکه فرد مبتلا به کاهش حس بويائي از طعم غذاها نيز لذت نخواهد برد.
عصب بويايي در هر طرف نيمکره مغز از قاعده مغز خارج شده و از طريق سوراخهاي ريز کف جمجمه وارد بيني شده و در سقف بيني پخش ميشود. ذرات بودار معلق در هوا به هنگام تنفس وارد بيني شده و به اين رشته هاي عصبي ميرسند و باعث تحريک اين رشته ها ميشوند. اين رشته ها جريان عصبي ايجاد شده را به مغز منتقل ميکنند و مغز " بوي " مربوطه را درک ميکند. بديهي است چنانچه به هر دليل مسير تنفس از بيني دچار انسداد يا تنگي شود ذرات بودار نميتوانند به ميزان کافي وارد بيني شوند و خود را به رشته هاي عصبي بويائي برسانند در نتيجه حس بويائي فرد مبتلا به انسداد بيني کاهش مي يابد . هر چند انحراف شديد تيغه بيني و پوليپ بيني نيز ميتوانند باعث کاهش حس بويايي شوند اما التهاب داخل بيني شايعترين علت کاهش حس بويايي است . از عوامل شايعي که باعث التهاب داخل بيني ميشوند ميتوان از ويروس سرماخوردگي و همچنين از حساسيت بيني يا آلرژي نام برد. خوشبختانه در اين موارد با برطرف شدن التهاب و تورم داخل بيني مجدداً فضاي داخل بيني باز ميشود و بيمار احساس بويائي خود را بدست ميآورد.
متاسفانه نقش ويروس سرماخوردگي فقط به ايجاد تورم درداخل بيني محدود نميشود و در موارد نادري ويروس مستقيماً به عصب بويائي حمله کرده و باعث آسيب غير قابل برگشت آن ميشود. در اين مورد کاهش حس بويايي و يا فقدان آن دائمي خواهد بود. در مواردي نيز ممکن است ضربه وارده به سر باعث شکستگي قاعده جمجمه و در نتيجه قطع شدن اعصاب بويائي شود که باز هم کاهش حس بويايي يا فقدان آن دائمي خواهد بود.
درمان
براي درمان کاهش حس بويايي بايد علت ايجادي آن درمان شود. بديهي است درمان آلرژي و عفونت بيني و سينوس ها بسيار کمک کننده است. ترک کردن استعمال دخانيات نيز سودمند است . استفاده از داروهاي کم کننده التهاب داخل بيني مثل اسپري ها ميتواند مفيد باشد.در مواردي که انسداد بيني بدليل انحراف تيغه بيني يا پوليپ باشد بايد بيمار تحت عمل جراحي قرار گيرد.
