سبک معماری چینی

● معماری چین :
معماری چین نیز همانند سایر هنرهــــای آن از گستردگی و تنـوع فراوان برخوردار است ، هر چند آثار معماری آنـــان گاه به علت استفاده از مصالح كم دوام از بین رفته اند ، ولیكن آنچـــه از این آثار باقیمانده ، گویای این حقیقت است كه آثار چین در حد معماریهای مصر و بین النهـــرین و ایران باستان است . به طور كلی معماری چین شامل معابد ( كنفوسیوسی ، لائوتسه ، بودایی ) پاگودا ، قصر ، دیوار بزرگ چین ، خانه و دیرها ، آرامگاهها و معابد صخره ای (‌غارها ) است .
● خانه چینی :
‌اولین سكونتگاههای چینی گودالهایی هستند كه به صورت دایره ساخته شده اند و روی آن را با شاخ و برگ درختان پوشانده اند .
از نظر تزئینی نمونـــه های خانه گلی دوره هان كاملا شبیه سبك های موجــــود در چین است . مدخل اصلی در داخل توسط “ مانع ارواح ” ( دیواری در مقابل مدخل ) حفاظت می شود ، به طوریكه حیاط از داخل خانه از نظر پنهــــان است . بر اساس عقاید چینی ، شیاطین و ارواح پلید در خط مستقیم حركت می كردند و این دیوارها در مقابل مدخل مانع ورود آنها به داخل خانه می شدند .
ساختمان معماری خانه امروز چین دقیقا به نمونه اولیه خویش در هزار سال پیش شباهت دارد . اجزای ضروری این ساختمانهــــا عبارتند از : یك تالار چهار گوشه زیر یك بــــام نوك تیز با قرنیزهای بر آمده ، بر روی یك شبكه نگاهدارنده و ستونهــای چوبی ، كه دیوارها هیچ نقشی در نگاهـداری از سقف ندارند بلكه در حكم پرده ها و تیغه های جدا كننده می باشند . معماری چین در چهارچوب این فرمول محـدود ، توجهش را بر نمای ساختمــان متمركز می كند . كارایی ساختمان غالبا تابع تزئینات آن بود . جالب توجه است كه در طی چند قرن جهت همه ساختمانها شمالی ـ جنـــوبی بوده است . در معابد یا منازل چینی بام بسیـار اهمیت دارد ، جنس آن از آجر و كاشی است و اگر بر سریرهای سلطنتی سایه افكند زرد و گرنه سبز ، ارغـــوانی ، سرخ یا آبی است .
● معابد چینی :
در معماری هر كشوری پرستشگاههــا از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردارند . مجموعه معابد به جای مانده در كشور چین با توجه به تعدد و تنوع ادیان مورد قبول در آن بسیــار متنوع می باشند . كه این معابد عبارتند از :
▪ معابد بودایی : به این معابد راههــای طبیعی بسیار زیادی منتهی می شود ، كه معمولا بر سرازیر های پیچ در پیچ كشیده شده و با دروازه های آراسته ای بنام “ پای لوش “ مشخص گردیده است . بـرای رهانیدن شیطان در برخی مدخلهـا ، پیكره های كراهت انگیزی گذاشته شده است . رواج آئین بودایی ظاهرا تغییر مهمی در طــرح معابد چینی بوجود نیاورد ، چون معابد تائویی و بودایی را از روی یك نقشـه می ساختند كه در واقع همـــــان نقشه خانه چینیان بود و آن را برای مقـــاصد مذهبی آماده می كردند . ترتیب حیاط سازی ، با تالارهای مجـاور ، شبیه خانه های مسكونی بود . تالارهای واقع در حیاطهای جلو اختصــاص به پرستش خدایان یا بودا داشت ، در صـــورتی كه نقاط مسكونی در پشت معبد محل اقامت راهبان بود .
عمده مصالح معابد بودایی چـوب و سنگ است . سقف شیـــروانی است و از پوشش سفـــالی یا چوبی ساخته شده است . در بیشتر معـــابد روی سقف بنایی به شكل كشتی قرار دارد كه از نظــر هنر بودایی سمبلیك است و به طـــــور كلی سقف این بناها دارای تزئینات پر كــاری است . در معبد رنگ مسلط بر مجموعه بنا رنگ قرمز است .
▪ معابد كنفوسیوسی : دلاویزترین معـــــابد چینی آنهایی است كه در پكن به دین ملی و رسمـــی آن كشور اختصاص داده شده است . معبد كنفوسیوس دارای طاقهـــای باشكوهی است كه با ظرافت بسیار كنــده كاری شده ، ولی خود معبد بیشتر نمودار حالت فلسفی دارد تا هنــــری . به طور كلی ستونهـای معابد ، چوبی و سنگی است و غالبا به صـــورت ستون پیكره ای از اژدها و سیمرغ كه در روبروی مدخل معبد قرار داده شده است .
● پاگودا :
از آثار برجسته و شاخص هنر معماری خاور دور بویژه چین پاگودا است . این بناهای چتری شكل . چند طبقه اند كه تعداد طبقات آنهـا فرد است چون عدد زوج در نزد چینی ها نحس است . پاگودا از درون دارای پله های مارپیچی و گردان است . هر چتر به ایـــوان گردی ختم می شود كه ماموران حكومتی در این ایوانها مسائل مملكتی را را بررسی می كردند ، دومین كاركرد این بناهـــا جهت دعا و نیایش بوده و سوم پیشگویان چین در آن بخش طالع بینی می كردند و از طرفی جهت وزش باد را مشخص می نمود .
پاگودا نوعی از ساختمان سازی و معماری بودایی است كه به نماد كشور چین تبدیل شده است ، این بناها كه بیشتر در روستـــاها برافراشته شده اند و جزء طبیعی آن نقاط به نظر می رسند و از استوپای هندی تقلید شده اند ، با این تفاوت كه چینیها به جـــای نقشه گرد ، نقشه چهار ، شش یا هشت ضلعی را ترجیح می دادند و طبقات را تا ارتفاع حداكثر ۹۰متر روی یكدیگر می انباشتند .
● دیوار چین :
مهمترین آثار چینی ها دیوار چین است كه تا به امروز پا برجاست . این دیوار از شمال شرق چین به سمت شمال غرب امتـــداد دارد كه طول آن ۶۴۰۰ كیلو متر و ارتفاع دیــوار ۷ الی ۵/۷ متر است ، عرض دیوار هم حدودا ۵/۷ متر است ، به فاصلــه هر چند متر برجهای دیده بانی در دیوار بزرگ تعبیه گردیده است . دیوار دارای چهار دروازه بزرگ است ، مصالح این دیوار از آجر و سنگ است ، سازنده این دیوار “ شی هوانگ دی ” خاقــان “ بنیانگذار سلسله چین ” بود . این دیوار جهت حفاظت چین از هجـــوم اقوام بیابانگرد زرد پوست به نام “ هونها ” بوده است . این دیوار از قرن ۴ ق.م به صورت دیوارهای بریده از چینه و گل وجود داشته است ولی در زمان امپراطوری شی هوانگ دی ، این دیوارهای مجــزا به یكدیگر متصل شد و از مصالح سنگ و آجر در ان استفاده كرد .
● سبك های معماری چینی ( شمالی و جنوبی ) :
در ساختمانهای مذهبی اعم از پاگوداهـــا و معبدها می توان دو سبك مشخص معمـــاری چینی را مشاهده كرد . این دو سبك معمولا شمالی و جنوبی خوانده می شود .
تفاوت عمده میان این دو سبك عبارتنـــد از : انحنای شیب سقف و مقدار تزئینـات لبه بامها و پیش آمدگی آنهاست . در سبك جنوبی ، سقفها به اندازه ای انحنـا پیدا كرده اند كه گوشه های آنها ، مثل شاخ گاو به طرف بالا متمایل می شود .
سبك شمالی را غالبا سبك قصـــری می نامند ، زیرا كه بهتــرین نمونه های این نوع معماری را در عمارات با شكوه شهر ممنوع و آرامگاههای خاقانهای سلسله های منگ و منچو می تــوان دید . در سبك قصــری ، انحنای بام نرم است و به شیب و سقف چادر شبیه شده است ، تزئینات نیز كمتر و محدودتر است . مجسمه فقط در گوشه های بامها دیده می شود .
شایان ذكر است كه درباره معماری چین ، كمتر سخنی گفته یا مطلبی نوشته شده است ، شاید به این دلیل باشد كه ساختمانهای انـــدكی از روزگاران گذشته بر جای مانده اند یا سبك معماری چین در سده های گذشته دستخـــوش تحولات چشمگیر نشده است ، ساختمان در چین امروز دقیقــــا به نمونه اولیه خویش در هزار سال پیش شباهت دارد .