ارتقاي مادربورد

ممکن است به هنگام بررسي ارتقاي پردازنده به اين نتيجه برسيد که بهتر است مادربورد کامپيوترتان را نيز ارتقا بدهيد.ارتقاي مادربورد (که معمولاً حاوي يک چيت ست (1)جديدتر است)چند حسن دارد.به يقين، يک FSB (2)سريع تر و پشتيباني از معماري هاي جديدتر به گونه اي که بتوانيد پردازنده هاي سريعتري را به کار بگيريد بخشي از محاسن ارتقاي مادربورد است.
ويدئوي تو کار يا ويدئوي مجتمع(3)بسيار بهتر از گذشته شده است، هم سريع تر و هم قدرتمندتر شده است و مثلاً مي تواند ويدئوي (4)HDرا نمايش بدهد.صداي توکار نيز شاهد پيشرفتهاي مشابهي بوده است، و از استريوي بي کيفيت به صداي فراگير 5.1 کانالي واضح تکامل يافته است. مادربوردهاي جديد تعداد بيشتري پورت (5)SATA و همچنين eSATA)6((براي ديسک هاي سخت اکسترنال پر سرعت )دارند؛ و تعدادگزينه هاي (7)RAID براي کمک به محافظت از داده ها و بيشتر کردن سرعت عمل ديسک هاي سخت افزايش يافته است.ارتقاي مادربورد، امکانات تند سازي ساعت(8)بيشتري را براي تان فراهم خواهد کرد، و پشتيباني از فرمت هاي شکافت کارت جديدتري را در اختيارتان خواهد گذاشت. امکانات مادربورد هاي اکثر کامپيوترهايي که در بازار به فروش مي رسند معمولي است.هنگامي که مردم يک کامپيوتر جديد مي خرند، آنها معمولاً به عواملي چون سرعت پردازنده، ظرفيت ديسک سخت، يا نوع کارت ويدئو توجه مي کنند. مشخصات مادربورد معمولاً کمتر ذکر مي شود، و سازندگان کامپيوتر معمولاً پولي بابت مادربوردهاي داراي امکانات غير ضروري خرج نمي کنند.کاربران پس از مدتي کار با کامپيوتر متوجه ي پاره اي نقائص مي شوند و از افزودني هاي موجود در بازار بهره مي گيرند.اما با ارتقاي مادربورد مي توانيد يک مادربورد با امکانات ويژه بخريد و قدرت کامپيوتر خود را بالا ببريد.قيمت مادربوردهاي خوب کمتر از 150دلار است.
معايب

همچنان که در مقاله ي پيش که درباره ي ارتقاي پردازنده بود ديديم، مجبور هستيد که سازگاري پردازنده، چيپ ست، و سوکت(9)را بررسي کنيد.اگر به سازگاري پردازنده ي موجودتان با مادربوردي که مي خواهيد بخريد توجه نکنيد ممکن است مجبور شويد يک پردازنده ي جديد نيز بخريد. مدل پردازنده ي موجودتان را دقيقاً مشخص کنيد.يک برنامه ي رايگان مانند برنامه ي (10)CPU-Z را از اينترنت دريافت کنيد و اطلاعات مربوط به پردازنده ي کامپيوترتان را با آن بيابيد و سپس اطمينان يابيد که مادربوردي که در نظر داريد بخريد با پردازنده ي شما سازگار است.در پاره اي از موارد، پشتيباني از پردازنده را با ارتقاي بايوس(11) مادربورد مي توانيد فراهم کنيد.براي همين، به پايگاه وب سازنده ي مادربورد مراجعه کنيد و امکان ارتقا و مشخصات بايوس جديد را بررسي کنيد.
مادربورها در اندازه هاي مختلفي توليد و عرضه مي شوند. براي اندازه ي مادربورد از از اصطلاح فرم فاکتور(12)استفاده مي شود.فرم فاکتورهاي رايج در سال هاي اخير فرم فاکتورهاي ATX (12×9.6 اينچ؛ که در عکس هاي ما ديده مي شود)و microATX (معمولاً 9.6×9.6 اينچ)بوده است.فرم فاکتور Mini- ITX نيز براي سيستم هاي سرگرمي، تجاري و کم مصرف در حال رواج است.سيستم هاي پر قدرت ممکن است از فرم فاکتور Extended ATX يا EATX بهره بگيرند.يک جعبه ي برجي تمام-اندازه(13)معمولاًمي تواند هر نوع مادربوردي را در خود جاي بدهد، اما هنگامي که يک کامپيوتر يا جعبه ي کوچک داشته باشيد بايد بررسي کنيد که آيا مادربوردي که مي خريد در آن جاي خواهد گرفت يا نه.
افزون بر اين، به ميزان مصرف برق کامپيوتر توجه کنيد. اگر مادربوردتان را ارتقا بدهيد ممکن است بخواهيد يک پردازنده ي جديد، يک جفت کارت ويوئويي قدرتمند، و چند ديسک سخت و ديسکران را نيز به کامپيوترتان اضافه کنيد. پس از نصب همه ي اين قطعات و کار با کامپيوتر ممکن است بارها هنگام بار کردن يک برنامه ي کاربردي با ضربه هاي سيستمي برخورد کنيد.منبع تغذيه(14)را به ياد بياوريد.اگر يک منبع تغذيه ي 250واتي يا 300واتي براي يک کامپيوتر معمولي سه سال پيش منبع تغذيه ي خوبي بود، تحت بار يک کامپيوتر جديد قدرتمند بي تحمل خواهد بود.رابطه هاي تغذيه نيز ممکن است مسئله داشته باشند.در نمونه ارتقاي سکوي(15)اينتل زير خواهيد ديد که بر روي هر مادربورد دو رابط تغذيه وجود دارد: يک رابط تغذيه ATX اصلي 24 سيمي، يک رابط 12 ولتي ATX کمکي.در مادربوردهاي قديمي، پورت 12 ولتي از يک رابط 4 سيمي بهره مي گرفت،اما مادربوردهاي جديد از يک رابط 8 سيمي استفاده مي کنند، و منبع تغذيه هاي قديمي ممکن است يک رابط 8 سيمي نداشته باشند.
آماده سازي

در مثال خود، با يک مادربورد Intel DG965WH مبتني بر چيپ ست G965 آغاز کرديم.اين مادربورد را از يک کامپيوتر ارزان قيمت بيرون آورديم.بخش ويدئوي تو کار آن بسيار ضعيف بود و امکانات کمي داشت؛ هرچند، پردازنده ي Core2 درون آن بهتر از تراشه اي بود که انتظار داشتيم.تصميم گرفتيم که اين مادربورد را عوض کنيم و به جاي آن از مادربورد Asus P5Q Deluxe بهره بگيريم.مادربورد بسيار خوبي است.چيت ست P45/ICH10R امکانات جديد فراواني را فراهم مي سازد.ما به يک پورت eSATA و دست کم به دو شکاف گرافيک(16)PCI-E x16 نياز داشتيم.مادربورد PQ5 امکانات اضافي ديگري نيز داشت که ما را راضي کند.به عنوان مثال، رابطه هاي Q دسته شده آداپتورهايي هستند که جاي مجموعه اي از رابط هاي تک سيمي مربوط به پانل جلويي جعبه، USB، و Fire Wire را مي گيرند و آنها را به يک رابط تبديل مي کنند.Asus همچنين چهار کابل SATA با رابط هاي 90 درجه فراهم ساخته است_ که مي تواند در جعبه هاي کوچک مفيد باشد.اين مادر بورد چهار شکاف گرافيک براي به کار گرفتن Quad Croos - FireX دارد، و يک آرايش بايوس دو-تراشه اي براي باز گرداني آسان بايوس در صورت خرابي دارد.تراشه ي EPU-6 محصول Asus در آن مي تواند مصرف برق را به اندازه ي چشمگيري کاهش بدهد.امکاني که به مرور زمان مي تواند بخشي از هزينه ي ارتقا را جبران کند.
« مقايسه ي پهلو به پهلو، حتي براي چشمان يک آموزش نديده مي تواند نشان بدهد که يک مادربورد جديد (راست) در مقايسه با يک مادربورد قديمي مربوط به دو يا سه سال قبل، چقدر امکانات و فناوري هاي جديد اضافه دارد.»
گام 1.براي مراحل اوليه ي بيرون آوردن مادربورد از جعبه به مقاله ي «ارتقاي پردازنده »مراجعه کنيد.تفاوت اينجا در آن است که ابتدا همه ي اتصالات، شامل اتصالات منبع تغذيه بايد جدا شوند.
گام2.فن حرارت گير (HSF)(17) را خارج کنيد.ما در اين مقاله نوع متفاوتي از HSF را در مقايسه با نمونه اي که در ارتقاي پردازنده ذکر کرديم نشان داده ايم تا بتوانيد تفاوت هاي روش هاي نصب را در يابيد.با آنکه HSF محصول شرکت Zalman که در مقاله ي («ارتقاي پردازنده»ذکر کرديم از پيچ بهره مي گيرد، کولر کارخانه ي اينتل از چهار پين قفل کننده استفاده مي کند که داخل سوراخ هاي اطراف سوکت پردازنده مي شوند.براي آزاد کردن اين پين ها، سر هر پين را به اندازه ي يک ربع گردش بدهيد و سپس سر پين را به جلو بکشيد.آزاد شدن ناگهاني هر پين را در زماني که يک پين از مادربورد به بالا مي جهد حس خواهيد کرد.اين کار را براي هر چهار پين انجام دهيد، HSF را کمي بچرخانيد تا چسب حرارتي آن بشکند، و سپس HSF را خارج کنيد.جدا کردن کابل تغذيه و HSF را از مادربورد فراموش نکنيد.
گام 3.حالا فرصت خوبي براي پاکسازي پردازنده و HSF است.از روش حوله ي کاغذي و کمي الکل ايزوپروپيل که در مقاله ي پيش توضيح داديم براي پاکسازي بهره بگيريد. به مرور زمان، چسب حرارتي خشک مي شود و حالت چسبندگي خود را از دست مي دهد.حال که اين ماده را پس از خارج کردن HSF در معرض هوا قرار داده ايد، تميز کاري کامل سطوح، و ماليدن ماده ي حرارتي تازه بسيار مهم است.از ماده ي حرارتي قديمي استفاده نکنيد، چون مي تواند به داغ شدن بيش از حد پردازنده بر روي مادر بورد جديد بينجامد.
«به هنگام ارتقاي قطعات الکترونيکي داشتن سطوح تميز بسيار مهم است.براي تميز کردن پردازنده و حرارت گير، ما استفاده از حوله ي کاغذي، کمي الکل ايزوپروپيل، و يک تکه پارچه ي بدون پرز را توصيه مي کنيم.»
گام 4.مادربورد جديدتان را از کيسه ي ضد الکتريسيته ي ساکن آن خارج کنيد.سوکت پردازنده را باز کنيد، پردازنده را در سوکت قرار دهيد، قاب نگه دارنده را ببنديد، و اهرم قفل کننده را ببنديد.
گام 5.همان گونه که در مقاله ي ارتقاي پردازنده ذکر کرديم، لايه اي نازک و يکنواخت از ماده ي حرارتي جديد را روي پردازنده بماليد.
گام 6.HSF را به دقت روي پردازنده قرار دهيد، کمي آن را عقب و جلو ببريد تا ماده ي حرارتي پخش شود، و سپس چهار پين قفل کننده را داخل مادربورد کنيد.اگر اين پين ها درست داخل شوند بايد صداي چفت شدن آنها را بشنويد. براي قفل کردن آنها، سرهاي پين ها را به طرف مشخص شده بچرخانيد.رابط تغذيه ي (18)HSF را به هدر تغذيه بر روي مادربورد وصل کنيد که برچسب CPU FAN را دارد.
گام 7.کارت هاي RAM را از مادربورد اوليه خارج کنيد و در مادربورد جديد نصب کنيد، مادربورد جديد را در جعبه نصب کنيد، پيچ هاي آن را ببنديد، و همه چيز را از نو وصل کنيد.
ابتکارات ديگر

در مقاله ي ارتقاي پردازنده، به شما گفتيم که به هنگام نصب پردازنده مواظب باشيد که پايه هاي پردازنده خم نشوند.به دليل اشتباه فروشنده در ارسال مادربورد، ما به جاي يک مادربورد مجهز به Socket 940 مورد نياز، يک مادربورد مجهز به Socket 941 را براي پردازنده ي Phenom II خود دريافت کرديم.ما زماني به اين حقيقت پي برديم که تلاش مي کرديم پردازنده را در خانه ي جديد خود نصب کنيم، اما نمي فهميديم که چرا وارد سوکت نمي شود.همچنان که در عکس ما مي بينيد سوکت متفاوت سبب شد که دو تا از پايه هاي پردازنده ي Phenom II ما خم شود.پيدا کردن پايه هاي خم شده دشوار است. بهترين راه آن است که با يک زاويه ي کم به شبکه ي پايه ها نگاه کنيد و همزمان آن را به آهستگي گردش بدهيد.بازتاب نور پايه هاي خم شده با بازتاب نور بقيه ي پايه ها فرق مي کند.کمي ماجراجو شديم و به جاي استفاده از ابزار درست، از وسيله ي هميشه دم دست خود براي راست کردن پين هاي خم شده بهره گرفتيم:چاقوي آشپزخانه (بهتر بود از وسايلي چون پيچ گوشتي هاي ريز مورد استفاده ي جواهرسازان بهره بگيريم ).از يک چاقوي نوک باريک بهره گرفتيم و آن را پشت يک پين خم شده قرار داديم و پين را بي آن که فشاري روي پين هاي مجاور وارد بيايد راست کرديم.عمود شدن پين با دقت ميکروسکوپي لازم نيست، کافي است پين عمود شده به آساني داخل سوکت شود.در پاره اي از موارد، يک ذره بين در راست کردن يک پين خم شده مي تواند مفيد باشد.
«پايه هاي خم شده ي پردازنده مي تواند سبب کژکاري سيستم يا حتي بوت نشدن سيستم شود.براي راست کردن اين پايه ها، با دقت زياد از يک پيچ گوشتي ريز جواهر سازي، يک چاقوي نوک باريک، يا وسيله اي مشابه بهره بگيريد.»
«يکي از خطا هاي متداول ارتقا، فراموش کردن اتصال مجدد رابط تغذيه ي فن حرارت گير است.وصل نشدن اين رابط سبب داغ شدن پردازنده مي شود و مدتي کوتاه پس از روشن شدن سيستم سبب خاموش شدن خودکار سيستم مي شود.»
در عمليات ارتقاي مادربورد مسائل غير منتظره اي ممکن است به وجود بيايد و مطرح شود.به عنوان مثال، به هنگام ارتقاي سکوي AMD خود، به اين حقيقت پي برديم که کسي که سيستم اوليه ي ما را ساخته بوده است دو کارت RAM را در دو شکاف حافظه ي نزديک به پردازنده قرار داده بود. در حالي که پيکربندي درست براي مادربورد آزمايشي ما آن است که يک کارت را در شکاف اول و کارت دوم را در شکاف سوم قراردهيم.(از لحاظ فني ، شکاف اول مربوط به هر يک دو بانک حافظه است؛ براي پيکربندي درست حافظه به دفترچه ي راهنماي مادربورد نگاه کنيد.)اين کار سبب مي شود که حالت دو-کانالي سريع تر حافظه فعال شود.با استفاده از کارت هاي حافظه ي دقيقاً يکسان، کارايي حافظه به اندازه ي چشمگير افزايش يافت.کار ديگري که به هنگام ارتقاي مادربورد مي توانيد انجام دهيد ساکت تر کردن سيستم است.حرارت گيرهايي که که به همراه پردازنده ارائه مي شوند و ساخت کارخانه ي سازنده ي پردازنده است معمولاً کارآمد هستند،اما کم سروصدا نيستند.ما پيشتر گفتيم که مادربورد Asus جديد ما حاوي يک تراشه براي صرفه جويي در مصرف برق است.اين تراشه حرارت توليدي مادربورد را کاهش مي دهد و در نتيجه فن ها مجبور نيستند که سخت کار کنند.هر چند، فن هاي بزرگ تر مي توانند هواي بيشتري را با گردش کمتر (دور در دقيقه ي کمتر) انتقال بدهند و اين به معني صداي کمتر است.
ارتقاي مادربورد مي تواند روح تازه اي را در سيستم هاي قديمي بدمد.اگر به امکانات فراوان و قدرت و سرعت بيشتر مي انديشيد به ارتقاي مادربورد فکر کنيد.
پي نوشت :

1-chipset.
2-frontside bus.
3-integrated video.
4-high-definition.
5-Serial Advanced Technology Attachment.
6-externalSATA.
7-redundant array of independent disks.
8-overclocking.
9-socket.
10-http://www.cpuid.com/.
11-BIOS)Basic Input/Output Sestem).
12-form factor.
13-full-sized towar case.
14-power supply.
15-platform.
16-Peripheral Component Interconnect Express.
17-heatsink fan.
18-header.

منبع:ماهنامه ريزپردازنده شماره 180