نفتگيرها
نفتگیر ها یا تله های نفتی:
بعد از کشف نفت توسط دریک در 1859 در غرب پنسیلوانیا،و اهمیتی که نفت از آن پس از نظر اقتصادی پیدا کرد،این سوال مطرح گردید که در کجا باید چاه های نفت را حفر نمود؟همین سوال بود که اذهان را کم کم متوجه ی رابطه ی نفت با زمین شناسی گردانید و بدین ترتیب پایه های علم زمین شناسی نفت،پی ریزی شد.
در پی آن،نظریه های مختلفی در مورد شرایط و محل تجمع نفت بیان گردید.در میان آنها نظریه ی طاقدیس ها توجه بیشتری را به خود جلب کرد .طبق این نظریه و بنابر خاصیت تصعید نفت،حرکت این ماده داخل طبقات متخلخل،در صورت برخورد به مانعی،در بلندترین منطقه ی مسیر یعنی در قله ی طاقدیس ها،متوقف شده و نفت در آنجا به تدریج جمع و ذخیره خواهد شد.
در 1934 مک کوی متوجه سایر ساختمان های زمین شناسی و اهمیت آنها از نظر تراکم نفت شد.وی متذکر گردید که نفت به احتمال خیلی زیادمی تواند در غیر از ساختمان های طاقدیسی،از جمله دامنه ی آنتی کلینال ها،سنکلینال ها،اطراف گسل ها و توده های رسوبی نظیر عدسی های ماسه ای،جمع و ذخیره گردد.از آن تاریخ به بعد،نظریه ی ساختمانی تصحیح گردید،و به این صورت تعمیم داده شد که : "نفت و گازدر بخش های متخلل سنگ های رسوبی که با تغییر شکل های ساختمانی همراه باشد ذخیره می گردد.مناسبترین شکل این تغییر شکل ها،ساختمان های طاقدیسی و گنبدی است".
امروزه اگر چه نظریه های طاقدیسی و ساختمانی اهمیت و اعتبار سابق خود را بسیار از دست داده است،ولی اصل: " تجمع نفت در بلندترین قسمت هر مخزن بنابر خاصیت تصعید آن،"هم چنان اساس فراهم شدن تراکم های زیر زمینی نفت و گاز را تشکیل می دهد.
با ادامه این مطالعات،مشخص گردیدکه یکی از اشکال ذخیره شدن نفت،نفتگیر های طاقدیسی است و اصولا در هر مجموعه ی زمین شناسی که حرکت نفت به طریقی متوقف شده باشد و موجبات تجمع آن فراهم گردد،آن مجموعه را نفتگیر می نامند.از آن به بعد نظریه ی نفتگیرها جای نظریه ی ساختمانی را گرفت و اکتشفات نفتی بر مبنای آن استوار گردید.
تقسیم بندی نفتگیرها:
نفتگیر ها را به راه های مختلف تقسیم بندی کرده اند،ولی جامع تر از همه آن است که لورسن در 1958 معرفی کرده است که شرح آن به قرار زیر است:
1.نفتگیر های ساختمانی
سطح فوقانی این گونه نفت گیرها چنانچه از پایین در نظر گرفته شود،مقعر است.این دسته از نفتگیرها بر اثر پاره ای تغییرات ساختمانی،مثلا چین خوردگی سنگ مخزن،تشکیل شده است.حدود مخزن نفت در این قبیل نفتگیرها،در محل تلاقی سطح زیری آب شور با سطح زیری لایه ی پوششی که سنگ مخزن را پوشانده است و اصطلاحا پوش سنگ نامیده می شود،مشخص می گردد.
2.نفتگیرهای چینه ای
عامل اصلی و تشکیل دهنده ی نفتگیرهای چینه ای،تغییرات رخساره ای و سنگ شناسی طبقات رسوبی است که منجر به تغییر مقدار تخلخل و نفوذ پذیری در سنگ مخزن گردیده و موجب محدود شدن بخش متخلخل و نفوذ پذیر،در بین طبقات غیر قابل نفوذ دیگر می شود.حد مخزن نفت در این نفتگیرها با محل تغییرات رخساره ای سنگ مخزن منطبق است.
3.نفت گیر های مرکب
بین دو دسته نفتگیرهایی که در بالامعرفی شد،حالت های حد واسط نیز وجود دارد،که در تشکیل آن ها عامل ساختمانی و چینه ای بطور یکسان دخالت می کند.بدین معنی که هر یک از این دو عامل مستقل در ساخت و ایجاد نفتگیرهای مخلوط شرکت نداشتند و اثر هر یک منوط بر تاثیر دیگری است.و به این دلیل،این نوع نفتگیرها را نفتگیرهای مرکب اطلاق کرده اند.
منبع: زمین شناسی نفت
http://forum.patoghu.com/images/elem...e/progress.gif
