ده پایتخت مهم تمدن‌های باستان
تمدن‌های باستان را با شهرها و سکونتگاه‌های به جای مانده از آنها می شناسند. شهرهایی که در دوران اقتدار و شکوه خود، نقشی مهم در ثبت رویدادهای تاریخی داشته اند. شهرهایی که به واسطه اهمیت خود به عنوان مراکز یا پایتخت‌های امپراطوری‌های باستان شناخته شده بودند.
امروز، اگرچه آثار و بقایایی از این شهرها یا پایتخت‌های تاریخ ساز باقی است اما این ویرانه‌ها جز نام و نشانی از آن اقتدار گذشته چیز دیگری را در اذهان متبادر نمی‌کنند.
آنچه در ادامه می‌خوانید، برگزیده‌ای از پایتخت‌های مهم تمدن‌های باستان است که سعی دارد در چند جمله، نیم نگاهی به سیر تاریخی ظهور، اقتدار و در برخی مواقع اوفول آنها بیاندازد.
رم:
نمی‌توان در خیابان‌های امروز رم قدم زد و یادی از تاریخ باستان آن نکرد. نمی‌توان ویرانه‌های چندهزارساله آن را دید و لختی در کنار آنها توقف نکرد.
فورم، کلوزیوم و پانتئون، اگر چه امروز جز چند نام چیز دیگری نیستند، اما شاهدانی گویا و زنده از مرکز یک امپراطوری عظیم هستند که در حدود 5/2 میلیون مایل مربع وسعت داشته، سه قاره را در برگرفته و بالغ بر یکصد میلیون جمعیت در خود قرار داده بود. این امپراطوری در سال 117 میلادی به قدرت کامل رسید و تراژان، امپراطوری وقت رم جشنی یک ماهه را که همراه با نبرد گلادیاتورها بود را در زمان شکوه این شهر برپا کرد.
آتن:
دموکراسی، ریاضی، فلسله و المپیک، ویژگی‌های بارز این شهر در تمام دوران شکوه آن به شمار می‌روند. آتن سالیان سال در دریا و خشکی شاهد جنگ‌های سخت و طولانی مدتی بود تا اینکه سرانجام توانست خود را در سده پنجم پیش از میلاد به پیشوای تمام شهرهای ناحیه دریای اژه تبدیل کند و به دین سان، پیروزی‌های خود را با ساخت معابد بزرگی همچون پارتنون که نشانه هنر و معماری یونان باستان است جشن بگیرد. اما ضایعه‌ای وحشتناک به نام تیفوس این امپراطوری عظیم را در هم فرو شکست.
قسطنطنیه:
این شهر که همگان آن را استانبول می‌شناسند و به نوعی در دو قاره مختلف قرار گرفته است تا پیش از سقوط امپراطوری روم در سده چهارم میلادی، یک شهر واحد و بزرگ و متعلق به یک جغرافیایی سیاسی و فرهنگی بود. از آن زمان به بعد تا قرون وسطی، شهر قسطنطنیه همچنان بزرگترین و ثروتمندترین شهر جهان به شمار رفته و به مرکز امپراطوری روم جدید، بیزانس و در نهایت عثمانی تبدیل شد.
قسطنطنیه را مرکز هنر می‌دانند به طوری که آموزش و هنر در تمام کلیساها و دانشگاه‌های آن توسعه یافت و منجر به خلق بناهایی همچون کلیسای حاجیه صوفیه شد.
بابل:
شهر تاریخی بابل که با باغ‌های معلق حیرت‌انگیز خود شهرت و معروفیت کسب کرده، همچون وضعیت خبرساز امروز خود در عراق کنونی، از تاریخ باستانی پر فراز و نشیبی نیز برخوردار است. همگان از آشوریی‌ها گرفته تا اسکندر مقدونی، قصد تسلط بر این شهر استراتژیک تمدن بین النهرین را داشته اند، از این رو این شهر طی هزاران سال مرکز بسیاری از سلسله های پادشاهی بوده است. شاه نبوچاد نزار دوم، سازنده باغ‌های معلق بابل، در سال600 پیش از میلاد حکمرانی این شهر را در دوران شکوه معماری آن بر عهده داشت.
سوزکو:
در امپراطوری اینکاها، تمام راه ها به شهر سوزکو ختم می‌شود. این شهر در اوایل سال 1400 در دامنه‌های آندز به وجود آمد و تا سال 1532 که به دست اروپاییان افتاد همچنان شکوه خود را حفظ کرده بود. ماچو پیچو تفریحگاه امپراطوری اینکا، از جمله شهرهایی است که در مسیر این پایتخت باستانی قرار دارد.
تنوکتیتلان:
افسانه‌ها و نشانه‌های به دست آمده از تاریخ نشان از آن می‌دهند که این شهر پیشترها و در دوران باستان یکی از بزرگترین و زیباترین شهرهای جهان بوده است. پایتخت امپراطوری آزتک، شهری که امروز به نام مکزیکوسیتی می‌شناسیمش، در زمان ورود نیروهای اسپانیایی در سال 1521، نزدیک به 300 هزار نفر سکنه داشته است. اگر چه بر اساس دستور و نظر یکی از الهه های بسیار مهم آزتک‌ها این شهر بر فراز دریاچه بناشد اما علی رغم این ویژگی، مهندسان باستان این تمدن، آن را همچون شهرهای مدرن اروپایی مجهز به سیستم کاملی از کانال‌ها و آبراه ها ساخته و چهره‌ای کاملا پیشرفته به این شهر داده بودند.
طبس:
عموم مردم هنگامی که به مصر باستان می‌اندیشند، ناخودآگاه قاهره یا اهرام ثلاثه را به یاد می‌آورند. اما یکی از چیزهای مهم که سلسله‌های فراعنه مصر را تا حدودی افسانه‌ای کرده، تمدن شهر طبس در کنار رود نیل بوده است. شهر طبس در مهمترین دوره‌های حیات و حکمرانی مصر پایتخت این کشور بوده و در زمان حکومت پادشاهی عتیق فراعنه در 4500 سال پیش، خانه دو معبد بزرگ مصریان به نام‌های کارناک و الاقصر بوده است. از جمله مناطق به یادماندنی شهر طبس، دره شاهان است که محل دفن عده کثیری از حاکمان مقدس مصری است.
زیمبابوه کبیر:
این شهر که وسعتی 1800 جریبی داشته و در نوع خود در افریقا بی‌نظیر است در زمان ورود اولین استعمارگران اروپایی، حیرت و تعجب همگان را در قابلیت و توانایی ساکنان آفریقای سیاه برای ساخت چنین مکانی برانگیخت. این شهر در سال 1200 میلادی میزبان بناهای پیچیده شده و بعدها خانه 20 هزار سکنه امپراطوری جدید شونا (shona) در این کشور شد.
ژیان:
این شهر تا سه هزار سال پیش تنها مرکز فرماندهی تمام سلسله‌های بسیار مهم امپراطوری چین بوده است. در کنار سابقه تاریخی آن، امروزه بازدید هزاران گردشگر از 6000 جنگجوی تراکوتایی که برای محافظت از مقبره نخستین امپراطور چین ساخته شده بودند، به شهر ژیان شهرتی جهانی داده است.
کاهوکیا:
شهر کاهوکیا در ایالت ایلینوز ایالات متحده امریکا، که در سال 1100 میلادی با 30 هزار سکنه در اقتدار و عظمتی باشکوه در شمال قاره امریکا قرار داشت تا زمان اشغال آن توسط اقوام شمال شرقی در اواخر قرن هجدهم، اولین و بزرگترین شهر واقعی امریکا محسوب می‌شد. این شهر به دلیل قدمت خود به مرکزی تجاری و فرهنگی تبدیل شد. معبد کاهنان، که با ارتفاع 100فوتی خود بزرگترین بنای این شهر به شمار می‌رفت احاطه‌ای کلی بر تمام منطقه داشته و علاو ه بر آن مقری برای رهبر یا پیشوای مذهبی ساکنان آن بوده است
