شب ادراری کودکان و درمان آن

● فصل اول
شب ادراری که به معنای ادرار کردن در خواب می باشد از جمله مشکلات اصلی اطفال به حساب می آید. . معمولاً این عمل به عمد نبوده و بخاطر تنبلی کودک نمی باشد.
یادگیری دستشوئی رفتن معمولاً در حوالی سن ۴ سالگی رخ می دهد و این امر معمولاً با دوره ای از خیس کردن در طول روز یا شب دنبال می شود. اگر خیس کردن رختخواب کماکان در سن ۶ یا ۷ سالگی رخ می دهد، باید حتماً با پزشک مشورت شود اگر خیس کردن در طول روز باشد و یا همراه با اختلالات روده ای باشد می تواند نشانگر یک مشکل جدی بوده و باید حتماً در این زمینه با پزشک مشورت نمود.
● علل شب ادراری چیست ؟
علل شب ادراری می تواند یکی از مسائل زیر باشد. زمانیکه مثانه پر و است کودک بیدار نشود. تولید مقادیر بیشتری ادرار در خواب در مقایسه با سایرین داشتن مثانه ای که در مقایسه با سایر کودکان مقدار کمتری ادرار را در خود جای می دهد.
در اکثر موارد این اختلال یک مشکل ذهنی یا یادگیری نمی باشد و تنبیه کودک راه حل آن نیست و حتی ممکن است سبب مشکلات عاطفی نیز شود.
● در چه زمانی کودک خیس کردن را ترک خواهد کرد؟
واقعاً پاسخ به این سؤال مشکل است، زیرا کودکان مختلف با یکدیگر متفاوت می باشند.در سن ۵ سالگی از هر پنچ نفر۱ نفر و در سن ۱۰ سالگی از هر ۲۰ نفر سه نفر مبتلا به این مشکل است که تا بزرگسالی نیز ادامه پیدا می کند.
بله. پزشک بهترین منبع کسب اطلاع بوده و در این بین نیز متخصصین اطفال از همه مجرب تر می باشند. روشهای درمان شامل موارد زیر می باشد:
▪ محدود کردن آب خوردن قبل از خواب : در بعضی موارد، بخصوص محدود کردن مایعاتی که حاوی کافئین می باشند.
▪ بیدار کردن کودک از خواب : در صورت انجام این کار در طول شب می توان رختخواب کودک را خشک نگه داشت اما به ندرت این کار شب ادراری کودک را متوقف می کند.
▪ تمرینات خاص : از این تمرینات می توان برای مطیع کردن مثانه استفاده نمود. اما معمولاً این روشها نیز بی فایده می باشند. این تمرینات بخصوص در مواردیکه کودک در طول روز نیز خود را خیس می کند ، هرگز نباید بکار گرفته شود.
▪ داروها: از چندین نوع مختلف دارو می توان جهت درمان این اختلال استفاده کرد اما بعضی از انواع آنها دارای عوارض جانبی خاص خود می باشند. ممکن است پزشک ترکیبی از چند درمان را توصیه نماید. تمامی کودکان به داروها پاسخ نمی دهند.
● چگونه می توان با کودک خود در ارتباط با این مشکل صحبت نمود ؟
صحبت آزادانه و راحت با کودک در ارتباط با این مشکل می تواند به محدود ساختن مشکلات عاطفی که در رابطه با این اختلال وجود دارد، کمک کند. باید به کودک اطمینان داد که وجود این مشکل تقصیر او نیست و این اختلال به مرور زمان بهبود می یابد. حتی می توانید به کودک خود در ارتباط با نحوه ایجاد ادرار توسط اعضای بدن آموزش دهید به این صورت که توضیح دهید، کلیه ها باید مقدار کافی ادرار تولید کنند و مثانه باید مثل یک بادکنک پر از آب این ادرار را در خود نگه دارد و هر موقع که پر شد به مغز اطلاع دهد. مغز نیز باید تا صبح مثانه را بسته نگه دارد یا اینکه به کودک بگویید که از خواب بیدار شود و به دستشوئی برود.
● مسائل دیگری که باید مد نظر قرا گیرند.
ـ اگر والدین کودک هر دو در زمان کودکی خود را خیس می کردند، شانس بروز این حالت در کودک ۷۰ درصد خواهد بود. و اگر یکی مبتلا بوده است شانس بروز ۴۰ درصد خواهد بود.
ـ اختلالات نقص توجه اوتیسم اختلال شایع دیگری است که ممکن است در این نوع کودکان دیده شود. البته باید گفت که این دو مشکل ربطی به یکدیگر ندارند. ولی با این حال در صورت ابتلای کودک به هر دو مشکل روند پاسخ به درمان کندتر خواهد بود.
ـ کودکانیکه مبتلا به نقایص تکاملی هستند نیز نهایتاً بهبود می یابند اما براساس شدت نقایص، روند بهبودی می تواند طولانی تر باشد.
ـ اکثر کودکانیکه خود را خیس می کنند، مشکلی در کلیه خود ندارند اما ممکن است پزشک بخواهد آنها را از نظر وجود مشکلات کلیوی بررسی کند.
ـ گاهی اوقات اضافه شدن یک استرس ( مدرسه جدید، تولد نوزاد جدیدی در خانواده یا بحرانهای خاص خانوادگی ) می تواند، سبب شب ادراری شود. به این حالت شب ادراری ثانویه می گویند.در این مورد والدین باید کودکان را از نظر عاطفی حمایت کرده و به آنها اطمینان دهند و در صورت ادامه به پزشک مراجعه کنند.
ـ استفاده از مواد جاذب که از رختخواب محافظت می کنند، می توانند تا حدی از نگرانیهای کودک و والدین بکاهند.
ـ البته بعضی متخصصین اعتقاد دارند، استفاده از آنها ممکن است خیس کردن را طولانی تر کند، اما این امر در تحقیقات ثابت نشده است.
● فصل دوم
در حال حاضر درمان‌های متفاوتی برای رفع مشکل کودکانی که دچار شب ادراری هستند، وجود دارد. یکی از معروف ‌ترین این درمان‌ها زنگ اخبار است. روش کار این زنگ اخبارها بسیار جالب است. این زنگ‌ها در همان مراحل ابتدایی، خیس شدن جای کودک را احساس می ‌کنند و با زنگی که به صدا درمی‌ آورند، کودک را در همان ابتدای خیس کردن بیدار می ‌کنند. به این ترتیب، کودک از خواب بیدار شده و جلوی ادامه کار را می‌ گیرد. زمانی که این کار برای چند روز تا چند هفته تکرار شود، به تدریج کودک با زمان پرشدن مثانه‌اش آشنا می شود و یاد می ‌گیرد که بلافاصله پس از احساس پرشدگی مثانه، از خواب بیدار شود و به طور ارادی اقدام به دفع ادرار کند. این روش معمولا بسیار موفق عمل می ‌کند و اگر دو تا سه ماه به طور مداوم استفاده شود، در حدود ۷۰ درصد از کودکان، به نتیجه می‌ رسند. متأسفانه هزینه این زنگ اخبارها اندکی گران است و گاهی به حدود ۵۰ هزار تومان یا حتی بیشتر هم می ‌رسد. انواع مختلفی از این زنگ اخبارها وجود دارد.
● اگر زنگ‌ها جواب ندادند
در صورتی که تمام روش‌های فوق بی ‌نتیجه بمانند، پزشکان در مرحله بعد، دست به دامان داروها خواهند شد. شاید برای شما جالب باشد اما داروهایی که برای درمان این کودکان به کار گرفته می‌ شوند، چندان داروهای غریبه‌ای نیستند.
ایمی ‌پرامین یکی از معروف‌ ترین و پراستفاده ترین داروهای درمان شب ادراری کودکان است که بسیاری از بزرگسالان از آن به عنوان یک داروی ضد افسردگی معروف استفاده می‌ کنند. البته داروهای دیگری نیز وجود دارند که یکی از آنها داروی ddavpاست. این دارو در اصل یکی از هورمون‌های طبیعی بدن به نام وازوپرسین یا هورمون ضد ادراری (آنتی دیورتیک) است که به طور طبیعی از غده هیپوفیز در قاعده مغز ترشح می شود.
به طور طبیعی این هورمون، در بدن روی کلیه‌ها اثر می ‌گذارد و از ترشح ادرار جلوگیری می ‌کند. اگر این هورمون نباشد، حجم ادرار روزانه از ۵/۰ تا ۵/۱ لیتر در روز به چند لیتر در روز افزایش پیدا کرده و بدن را به شدت با کم ‌آبی رو به‌ رو می ‌کند.
پزشکان از این اثر هورمون مزبور استفاده می ‌کنند تا شب‌ها از حجم ادرار کودک بکاهند تا دچار شب ‌ادراری نشود.
این دارو به شکل اسپری هایی به کودک تجویز می‌ شود که باید شب‌ها آنها را داخل بینی اسپری کند. اگرچه این داروها هر دو داروهای مؤثر و موفقی بوده‌اند اما این مشکل را دارند که اثر آنها تنها تا زمان ادامه مصرف دارو تداوم پیدا می ‌کند. درواقع قطع مصرف این داروها با میزان بالای عود شب ادراری و بازگشت مشکلات ناشی از آن همراه است. درضمن، چنین داروهایی ممکن است عوارض جانبی خاص را نیز به دنبال داشته باشند که پدران و مادران باید درباره آنها آگاهی‌های لازم را کسب کنند.
به همین دلیل پزشکان به طور کلی ترجیح می ‌دهند که در قدم اول، مشکلات این کودکان را با روش‌های غیردارویی برطرف کنند و درمان دارویی را تنها برای کودکانی نگه دارند که اقدامات محافظه‌ کارانه و غیردارویی در آنها با شکست مواجه شده است.
درضمن گاهی ممکن است از چنین داروهایی تنها برای شرایط خاص و به طور موقتی استفاده کرد. به طور مثال، اگر قرار باشد که کودک شما شبی را در منزل یکی از اقوام یا دوستانش بخوابد یا به یک سفر تفریحی یا اردو برود، می‌ تواند برای چند روز به طور محدود از این داروها استفاده کند تا دچار مشکل نشود.‌
● نکات کلیدی
ـ به کودک خود اطمینان خاطر دهید که این مشکل برای سن او طبیعی است و گناه و تقصیری بر گردن او نیست. به کودک بفهمانید که او این کار را از عمد انجام نمی ‌دهد و بنابراین نباید نگران و ناراحت باشد.
ـ از تنبیه یا سرزنش کردن این کودکان به شدت خودداری کنید. سعی کنید، بچه‌های دیگر خانواده از اینکه کودک شما شب ها جایش را خیس می ‌کند با اطلاع نشوند. مراقب باشید که دیگر اعضای خانواده کودک را به علت این مشکل مسخره نکنند.
ـ اجازه ندهید طی یکی دو ساعت مانده به زمان خواب کودک مقدار زیادی مایعات بنوشد.
ـ کودکتان را کمک کنید که بلافاصله قبل از خواب به دست ‌شویی برود و ادرار کند (هر چند ممکن است مقدار آن کم باشد.)
ـ روی تختخواب کودک (و در اصل روی تشک او) را با یک پوشش پلاستیکی بسیار نرم و ظریف بپوشانید و برای اینکه کودک ناراحت نشود، روی آن یک ملافه بکشید. با این حساب در هنگام وقوع شب‌ادراری، شما فقط مجبور می ‌شوید که یک ملافه و یک پوشش پلاستیکی نازک را عوض کنید نه کل تشک کودک را.
ـ اجازه بدهید در زمان تعویض کردن ملافه و رختخواب‌های خیس شده، کودک هم به شما کمک کند.
ـ با کودک تمرین کنید که طی خواب، هر دو تا سه ساعت یک بار بیدار شود، به دست ‌شویی برود و مثانه خود را تخلیه کند.
ـ با راهنمایی یک پزشک متخصص اطفال، تمرین‌های تقویت ‌کننده عضلات مثانه را به کودک خود یاد بدهید