«منير» چيست؟

بیماری منیر یکی از علل شایع سرگیجه دورانی حمه ای است. در این بیماری علائم سه گانه ای به شرح زیر دیده می شوند: 1- حملات سرگیجه دورانی 2- وزوز گوش 3- کاهش نوسان دار شنوایی از نوع حسی ـ عصبی.

در اوایل بیماری یک یا دو علامت از علائم مذکور ممکن است بدون علامت سوم رُخ بدهند. در دوسوم بیماران سرگیجه علامت اولیه بیماری است. شایعترین گروه سنی در این بیماری، بالغین 30 تا 50 ساله هستند.

حملات سرگیجه دوران شدید بدون حالت گیجی یا عدم تعادل در بین حملات، مشخص ترین نشانه مراحل اولیه بیماری منیر است. هر کدام از حملات به سرعت آغاز می شوند اما این سرعت به حدّی نیست که سبب بر زمین افتادن بیمار شود. در یک حمله مشخص، سرگیجه به مدت 10 دقیقه تا یک ساعت افزایش می یابد چند دقیقه تا چندین ساعت پابرجا می ماند و سپس فروکش می کند. این نکته را باید به خاطر داشت که مدت طول کشیدن سرگیجه چند ساعت و نه چند روز یا چند هفته است. سرگیجه مداوم به مدت چند روز مشخصه این بیماری نیست.

حملات سرگیجه ممکن است چندین هفته یا ماه با هم فاصله داشته باشند. در آغاز بیماری، این فاصله ممکن است چندین سال باشد. اگر بیمار درمان نشود، حملات ممکن است مکررتر و شدیدتر شوند و در نهایت به فاصله چند روز رُخ بدهند. به ندرت در موارد بسیار شدید این حملات به صورت هر روزه رُخ می دهند، اما در این حالت نیز حملات مذکور حالت حمله ای خود را حفظ می کنند و دوره هایی از بهبودی کامل در بین حملات دیده می شوند.

در اواخر بیماری و یا در خلال یک حمله خاص، بیمار ممکن است از مقداری عدم تعادل در بین حملات شکایت داشته باشد. سرگیجه شدید در اغلب موارد با تهوع واستفراغ به مدت چندین ساعت همراه است.

کاهش شنوایی در ارتباط با بیماری منیر به طور مشخص از نوع حسی ـ عصبی با درگیری فرکانس های پائین است. این کاهش شنوایی در آغاز تنها در یک گوش رُخ می دهد. در 25% ـ 40% موارد این بیماری 2 طرفه است و کاهش شنوایی معمولاً نوسانات سریعی دارد و این حملات شنوایی بیمار غالباً به طرف حالت طبیعی باز می گردد. کاهش شنوایی در نهایت به آهستگی به طرف آسیب شدید حلزون پیشرفت می کند. احساس پُری یا فشار در گوش گرفتار، شکایتی شایع در موارد مختل شدن شنوایی است.

وزوز گوش نیز به طور مشخص در آغاز یک صدای آهسته وزوز مانند است که در مراحل بعدی حالت نوسان دار پیدا می کند. این وزوز گوش معمولاً قبل یا در حین حمله سرگیجه بلندتر است. هم کاهش شنوایی وهم وزوز گوش، در بین حملات سرگیجه پابرجا می مانند. در اواخر بیماری وزوز گوش ممکن است یک جزء دارای فرکانس بالا نیز پیدا کند متخصص گوش و حلق و بینی ممکن است با بیمارانی مواجه شود که بدون کاهش شنوایی، وزوز گوش، دچار حملات سرگیجه هستند، در این حالت تا هنگام پدیدار شدن کاهش شنوایی یا سرگیجه تشخیص بیماری منیر نباید مطرح شود.

در این بیماری معاینات فیزیکی و از جمله معاینات عصبیو معینه گوش و گلو و بینی عموماً طبیعی است. برای این بیماری تست های تشخیصی ـ تخصصی خاصّی وجود دارد که متخصص گوش و حلق و بینی می تواند براحتی در مطب آنها را انجام دهد و بیماری و نیز سمت گوش مبتلا را تشخیص دهد.

درمان طبّی:

باید به تمامی بیماران اطمینان داده شود که حملات سرگیجه در نهایت به طور خودبخودی و یا توسط درمان متوقف می شوند. کنترل کردن اضطراب و وحشت حاصل از شدت سرگیجه و رنج بردن سبب مؤثرتر شدن مسیر درمانها می شود.

رژیم غذایی کم نمک هم چنان پایه ای برای درمان محسوب می شود. یک رژیم غذایی با حدود 5/1 گرم نمک بیشترین مقبولیت دارد. برای رعایت این رژیم، بیمار نباید چه در هنگام طبخ غذا و چه در سر میز غذا، به غذای خود نمک اضافه کنند. بیمار باید از مصرف غذاهای حاوی نمک مثل چیپس سیب زمینی، بادام زمینی، فندق، سوپهای کنسرو شده، پرهیز کند. بیماران باید به علت اثرات شناخته شده سیگار بر روی سیستم عروقی از سیگار کشیدن پرهیز کنند. همچنین پیشنهاد می شود از مصرف چای یا مواد کافئین دار نیز خودداری شود.

درمانهای داروی مختلفی برای کنترل سرگیجه ونیز کنترل بیماری وجود دارد که می بایست تحت نظارت پزشک تجویز شوند.

درمان جراحی:

در صورت شکست با درمان طبی در کنترل های بیماری، درمان طبی در کنترل بیماری، درمان جراحی مطرح می گردد. کمتر از 10 درصد بیماران مبتلا به بیماری منیر، در زمانی از مسیر بیماری خود به عمل جراحی نیاز پیدا می کنند. که این افراد عبارتند از: -1 بیمارانی که در آنها حملات همچنان به ایجاد کردن ناتوانی ادامه می دهند -2 بیمارانی که شغل آنها عدم ابتلا به حتی حتی یک حمله را ایجاب می کند -3 بیمارانی که برای آنها پیگیری درمان طبی کاری غیرممکن است.

تقریباً تمامی بیمارانی که برای اقدامات جراحی برگزیده می شوند، به هیچ کدام ارزش های قبلی طبی پاسخ نداده اند. بیماری در این گروه از بیماران ماهیتی بیشتر دارد و شنوایی در گوش مبتلا به سرعت کاهش پیدا می کند.
برای این بیماری جراحی های مختلف وجود دارد که هر کدام برای بیماری خاص می توان انجام داد.

پتانسیل های عضلانی برانگیخته دهلیزی از ساکول و عصب دهلیزی تحتانی منشا می گیرند. از آنجایی که بیماری منیر عملکرد ساکول را تحت تاثیر قرار می دهد، این مطالعه با هدف بررسی و مقایسه میزان درصد وقوع و زمان نهفتگی موج p13 و n23 در سه گروه مبتلابان به منیر با علامت و بی علامت و هنجار انجام شده است.
روش بررسی: این تحقیق روی ?? نفر شامل 19 بیمار مبتلا به منیر با علامت، 11 بیمار مبتلا به منیر بی علامت و 12 فرد هنجار با میانگین سنی 40.48 سال انجام شد و امواج با ارایه محرک تن برست 500 هرتز با شدت 120 دسی بل peSPL ثبت شدند. سپس درصد وقوع و زمان نهفتگی امواج در سه گروه مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت.
یافته ها: میزان درصد وقوع امواج به طور معنی داری در مبتلایان به منیر با علامت (%52.6) نسبت به مبتلایان به منیر بی علامت (%90.9) و افراد هنجار (%100) کمتر بود (p<0.05). اختلافی بین مبتلایان به منیر بی علامت و افراد هنجار مشاهده نشد. میانگین زمان نهفتگی امواج در بین سه گروه مورد بررسی اختلاف معنی داری نداشت (p>0.05).
نتیجه گیری: احتمالا تاثیر روش های درمانی اعمال شده در مبتلایان به منیر سبب بازگشت مجدد عملکرد طبیعی ساکول شده و پتانسیل های دهلیزی حذف شده در مبتلایان به منیر پس از درمان، دوباره مشاهده می شود. به نظر می رسد به دلیل درگیری گوش داخلی و سالم ماندن عصب در بیماری منیر زمان نهفتگی تغییر نمی کند. با توجه به نتایج حاصله می توان از این پتانسیل ها برای ارزیابی بیماران مبتلا به منیر و پایش روند درمانی آن ها بهره گرفت.

خيلي از ما در طول روز دچار سرگيجه ميشويم، همان احساسي كه گمان ميكنيم همه اشياء دور و برمان ميچرخد، سرمان سوت ميكشد و ناگهان ممكن است به زمين بخوريم. سرگيجه نشانهاي از ابتلا به يك بيماري است كه ممكن است علت آن اختلال در سيستم شنوايي، ضربه به سر، حوادث نخاعي، تومورهاي مغزي و... باشد، اما استرس و اضطراب و افسردگي هم اغلب موجب حس سرگيجه ميشود.


دكتر ايرج كريمي، پزشك متخصص عمومي در گفتگو با «جامجم» ميگويد: اختلال در سيستم گوش داخلي و سيستم عصبي مركزي از دلايل شايع و عمده سرگيجه است.

وي ميافزايد: مردم سرگيجه را به اشتباه با سياهي رفتن چشمها و يا گيجي مرتبط ميكنند، در حالي كه گيجي به هر گونه احساس عدم تعادل غيرچرخشي گفته ميشود كه ارتباطي با سيستم تعادلي انسان ندارد.

به گفته وي سرگيجه ميتواند انواع باليني مختلفي داشته باشد كه از جمله آن ميتوان به بيماريهاي محيطي (كه مربوط به سيستم لابيرنت گوش است)، سرگيجههاي مسافرتي، تعادلي، وضعيتي، بيماري منير و استفاده از سموم و داروها اشاره كرد.

وي همچنين سرگيجههاي ناشي از علل مركزي را مربوط به نارسايي ساقه مغز (انفاركتوس ساقه مغز)، بيماري اماس، تومور قسمتهاي خلفي مغز، ميگرن و صرعهاي گيجگاهي ميداند.

دكتر كريمي سرگيجههاي وضعيتي را از مرسومترين سرگيجهها ذكر كرده و ابراز ميكند: در اين سرگيجهها وقتي بيمار دراز ميكشد و يا بلند ميشود، احساس چرخش سر دارد كه معمولا بيش از 30 ثانيه طول نميكشد و اختلال شنوايي و وزوز گوش نيز وجود ندارد.

«منير» چيست؟

دكتر ايرج كريمي در تعريف بيماري «منير» (يك اختلال گوشي) سرگيجه آن را دوراني ذكر كرده و سوت كشيدن گوش، كاهش شنوايي حسي عصبي و درگيري يك طرف سر را از مشخصات اين بيماري دانسته و علت آن را آلرژي، اسپاسم عروقي، افزايش ترشح گوش داخلي و مسموميتهاي دارويي ميداند.

وي با بيان اين كه در اين بيماري، حملهها بسيار شديد و به همراه حالت تهوع و عدم تعادل است، ميافزايد: در اين حملات هيچ علامت و مشخصهاي وجود ندارد و فرد ظاهري سالم دارد و ممكن است هر چند هفته و يا حتي چند ماه نيز به اين حالت دچار شود.وي يادآور ميشود: وزوز گوش در اين حملات مواج بوده و با وزوز گوشهاي عادي فرق دارد و اغلب اين دسته از بيماران از وزوز شكايت دارند و حتي ممكن است حملات بيماري به كري كامل منجر شود.

درمان منير

دكتر كريمي استراحت در منزل، رژيم غذايي كم نمك و داروهاي ضد سرگيجه را در كاهش سرگيجه ناشي از بيماري «منير» مفيد دانسته و معتقد است گاهي اوقات سرگيجه به دليل عفونت ويروسي در دستگاه تنفس، همانند سرماخوردگي ميتواند فرد را درگير كند كه اخيرا نيز اين بيماري شايع بوده است و بيآن كه درماني صورت بگيرد، خود به خود درمان ميشود.

به گفته اين پزشك، در سرگيجههايي كه علل سيستم مركزي در آن نقش دارد، تومور عصب هشتم (شنوايي) درگير است كه معمولا از چند ساعت تا چند روز فرد به آن مبتلا ميشود ولي در سرگيجههاي عروقي، انفاركتوسهاي سيستم لابيرنت، ساقه مغز، مخچه و خونريزيهاي مخچه ميتواند عامل اصلي باشد كه درمان اين نوع از سرگيجهها با كنترل عوامل خطرزا صورت ميگيرد، چرا كه اكثر كساني كه دچار اين نوع سرگيجه هستند بيماري ديابت، فشارخون و چربي بالاي خون دارند.

تاري بينايي، سرگيجههاي چند دقيقهاي و دوبيني از نشانههاي بيماري است كه فرد در حين حملات ممكن است به روي زمين بيفتد و كنترل خود را از دست بدهد.

راههاي درمان

دكتر ايرج كريمي با بيان اين كه اكثر سرگيجهها خود به خود ايجاد ميشوند و يا داراي دلايل مزمن هستند، اولين راه درمان آن را «اطمينان بخشيدن» به بيمار ذكر كرده و ميافزايد: از ديد بيمار و اطرافيان وي، سرگيجه علامت بسيار بدي محسوب ميشود، ولي بايد گفت بسياري از آنها خطرناك نيستند و بيمار بايد خونسردي خود را حفظ كند و با استفاده از داروهاي ضدسرگيجه كه از سوي پزشك معالج تجويز شده و حتي فيزيوتراپي به درمان آن بپردازد.

خوددرماني، ممنوع!

وي در پايان ضمن اعلام اين كه در بسياي از مواقع خوددرمانيهاي افراد و مصرف داروهاي ضدالتهابي همانند: جنتامايسينها، آسپرين، ايبوپروفن و به طور كلي مصرف داروهايي از خانواده ساليسيلاتها كه در ميان مردم شايع است باعث به وجود آمدن سرگيجه ميشود ، بهترين راه درمان آن را قطع دارو عنوان كرده و ميافزايد: شايسته است كه افراد پس از ابتلا به سرگيجه، در اولين گام به پزشك عمومي مراجعه كنند تا با تشخيص اوليه وي، بيمار به متخصص مغز و اعصاب و يا ديگر پزشكان متخصص راهنمايي شود.

شرح بیماری
بیماری مِنِیر افزایش مایع درون مجاری نیمدایره گوش داخلی که مسؤول حفظ تعادل هستند. افزایش مایع با بالا بردن فشار در گوش داخلی، باعث اختلال تعادل و گاهی کاهش شنوایی میشود. در 85%-80% موارد، تنها یک گوش درگیر میشود. منیر معمولاً بزرگسالان سنین 60-30 سال را مبتلا میسازد و در خانمها مختصری شایعتر از آقایان است.
علایم شایع
علایم زیر در طی هر حمله حاد بیماری بروز میکنند:
منگی شدید
سرگیجه (احساس بیمار بهصورت چرخیدن به دور محیط یا چرخیدن محیط به دور وی).
همهمه در گوش مبتلا به صورت صدای زنگ یا وزوز
کاهش شنوایی که با هر حمله تشدید میگردد. علایم احتمالی همراه علایم فوق عبارتند از:
استفراغ
تعریق
حرکات پرشی چشمها
اختلال تعادل
علل
علت دقیق آن نامشخص است. علت پیشنهادی عبارتست از واکنش گوش داخلی نسبت به آسیبهای مختلف. در این بیماری افزایشی در میزان مایع لابیرنت غشایی (کانالهایی در گوش داخلی که مسؤول کنترل تعادل هستند) دیده میشود.
عوامل تشدید کننده بیماری
استرس
آلرژی
مصرف زیاد نمک
پر سر و صدا بودن محیط زندگی یا کار
پیشگیری
تا حد امکان از عوامل خطرساز فوقالذکر اجتناب کنید.
عواقب موردانتظار
حملههای بیماری منیر سالها تکرار میشود. برخی علایم آن قابل کنترل است. این بیماری با وجود آزاردهنده بودن، تهدیدی برای حیات محسوب نمیشود.
عوارض احتمالی
کاهش شنوایی دایمی
وزوز مزمن گوش
درمان
اصول کلی
بررسیهای تشخیصی ممکن است شامل آزمایشهای خون جهت رد سایر بیماریها، آزمونهای شنوایی مختلف، و امآرآی برای رد تومور عصب شنوایی باشد.
درمان این بیماری معمولاً شامل استراحت و تجویز داروهایی برای کنترل علایم است.
از خیره شدن به منبع نور و کتاب خواندن در طی حملات خودداری کنید.
در برخی بیماران دچار منیر مزمن ممکن است از اقدام جراحی بر روی لابیرنت مبتلا استفاده شود.
داروها
برای درمان حمله حاد، آتروپین یا دیازپام وریدی، یا برچسب پوستی اسکوپولامین ممکن است تجویز گردد.
داروهای ضدتهوع برای برخی بیماران ممکن است سودمند باشد.
داروهای آرامبخش برای کاهش منگی ممکن است سودمند باشد.
آنتیهیستامینها در برخی بیماران سبب تخفیف علایم میگردند.
داروهای ادرارآور به منظور کاهش مایع در گوش داخلی تجویز میگردند.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
تا برطرف شدن تهوع و منگی در بستر استراحت کنید.
بدون کمک راه نروید.
از رانندگی، بالا رفتن از نردبان یا کار در اطراف ماشینآلات خطرناک خودداری کنید.
رژیم غذایی
کاهش مصرف نمک
محدود کردن میزان غذای دریافتی در طی حمله بیماری به دلیل تهوع
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان دچار علایم بیماری منیر باشید.
بروز موارد زیر در طی درمان:
کاهش شنوایی درهریک از دو گوش
استفراغ مقاوم
تشنج
غش کردن
تب 3/38 درجه سانتیگراد یا بالاتر
اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه شده اید. داروهای تجویزی ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند.

درمان مرحله حاد:

1) استراحت در بستر.

Dimenhydrinate, Tab. 50-100 mg/kg/24h

در سه دوز منقسم

Or Promethazine, Tab. 25 mg/kg/24h

روزي يک بار (هنگام خواب ميل شود)

Diazepam, Injection. 5 mg/dose. I.V. N=I

دارو بايد به آهستگي تزريق شود

درمانهاي پيشگيريکننده:

1) محدوديت استفاده از نمک.

2) تجويز ديورتيکها.

Triamteren-H, 50 mg (Tria.), 25 mg (Hydrochlor) / 24h

روزي يک عدد

3) تجويز وازوديلاتورها (براي بهبود خونرساني گوش داخلي).

4) تجويز کورتيکواستروييدها.

5) تجويز جنتامايسين (اينتراتمپانيک و در مقادير کم).

6)جراحي (در صورت وجود علايم ناتوانکننده).