کاهو؛ خواب آور اما نفاخ کاهو؛ خواب آور اما نفاخ
دکتر محمدحسین صالحی سورمقی از خواص یک سبزی پرطرفدا می گوید
کاهو یکی از پرمصرف ترین سبزی ها در میان ایرانی هاست؛ آن هم به شکل سالاد کاهو که از بقیه سالادها متداول تر است. در سال گذشته در سراسر دنیا ۵/۲۳ میلیون تن کاهو برداشت شده که ۵۱ درصدش مربوط به چین، ۲۵ درصدش مربوط به آمریکا، ۵ درصدش مربوط به اسپانیا و باقی مربوط به سایر کشورها بوده است...
در مورد این سبزی و خواصش با دکتر محمد حسین صالحی سورمقی، متخصص فارماکوگنوزی و استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت وگویی کرده ایم که می خوانید.
▪ آقای دکتر! از خواص کاهو برایمان بگویید؟
ـ کاهو مثل تمام سبزیجات، مقادیری املاح و ویتامین دارد که از مهم ترین آنها می توان به پیش ساز ویتامینA یعنی بتاکاروتن و اسید فولیک اشاره کرد. همچنین کاهو حاوی مقداری ویتامینC، K، آهن، منیزیم و کلسیم است. مهم ترین خاصیتی که به کاهو نسبت داده می شود، خواب آور بودن آن است. در یونان قدیم، مردم از کاهو به عنوان داروی خواب آور استفاده می کردند. امروزه از نظر علمی این موضوع به اثبات رسیده است. این سبزی ترکیباتی دارد که باعث می شود راحت تر بخوابیم و به همین دلیل مصرف آن در آخرین وعده غذایی توصیه می شود. حتی در برخی نقاط دنیا شیرابه کاهو را می گیرند و غلیظ می کنند و این شیرابه تلخ و قهوه ای را با نام تریاک کاهو می فروشند. در مصر قدیم، مردم معتقد بودند که کاهو برای تقویت قوای جنسی هم مفید است. این سبزی آب زیادی دارد و یکی از سبزیجات کم کالری به حساب می آید. ..
▪ کاهوهای مختلفی در بازار هست؛ کاهوی پیچ، چینی، رسمی و... اینها تفاوتی با هم دارند؟
ـ کاهوها ۶ نوع مختلف اند که هر یک به گونه ای مجددا تقسیم بندی می شوند. خواص و مواد این کاهوها نزدیک به هم است و تفاوت چندانی با هم ندارند.
▪ بیشتر ما علاقه زیادی به مغز کاهو داریم؛ در صورتی که همیشه شنیده ایم برگ های سبزتر مقوی ترند. چرا؟
ـ برگ هایی که سبز تیره هستند، همیشه باارزش ترند؛ زیرا عمر بیشتری دارند و در نتیجه مواد مغذی بیشتری در خود ذخیره می کنند. در عوض، برگ های روشن تر، جوان ترند و مواد مغذی شان کمتر است.
▪ ساقه کاهو هم ارزش غذایی دارد؟
ـ بله، ساق کاهو منبع فیبر است. برگ های کاهو ۹۶درصد آب و حدود یک درصد فیبر دارند در حالی که ساقه کاهو، آب کمتر، فیبر و املاح بیشتری دارد. بنابراین، خوردن آن برای رفع یبوست و کاهش کلسترول خون توصیه می شود.
▪ کاهو نفاخ هم هست؟
ـ بله؛ تمام سبزیجات خام، نفخ ایجاد می کنند و البته پختن کاهو سبب کاهش این عارضه اش می شود. مصرف کاهو با مواد ضدنفخی نظیر زیره، رازیانه و گشنیز هم می تواند سبب کاهش نفخ این سبزی شود.
▪ پختن کاهو، ارزش غذایی آن را کم نمی کند؟
ـ پختن سبب می شود مقدار زیادی از اسید فولیک کاهو از بین برود. این ویتامین ارزشمند به حرارت حساس است و جوشاندن ۴، ۵ دقیقه ای کاهو سبب می شود نیمی از آن از بین برود.
▪ خوردن کاهو با سکنجبین چطور؟ روی نفاخی کاهو تاثیر دارد؟
ـ سکنجبین بر طبیعت سرد کاهو تاثیر می گذارد. سکنجبین به دلیل گرم بودن، طبیعت سرد کاهو را خنثی می کند. مصرف این ۲ با هم عادت بسیار خوبی است. از سوی دیگر، چون کاهو کم کالری است و سکنجبین کالری بالایی دارد، مصرف این ۲ با هم انرژی خوبی به مصرف کننده اش می رساند.
▪ زیاد خوردن کاهو هم می تواند مضر باشد؟
ـ به هر حال، خوردن هر چیزی حد و اندازه ای دارد. زیاده روی در خوردن هیچ خوراکی مفیدی توصیه نمی شود.
▪ آیا کاهو خوردن منع مصرف هم دارد؟
ـ در حد و اندازه های خوراکی، نه! اما اگر شخصی آخر شب خسته باشد و مقدار زیادی کاهو بخورد و بخواهد رانندگی هم بکند، احتمال خطر بالا می رود.
▪ روی برخی کاهوها لک هایی دیده می شود که اصطلاحا به آن زنگ زدگی می گویند. این لک ها را که بیشتر روی آوند کاهو دیده می شوند، باید دور ریخت؟
ـ گاهی انگل هایی به سبزیجات حمله می کنند و سبب بروز بیماری های گیاهی می شوند. برخی از این انگل ها برای ما انسان ها بی ضررند اما برخی می توانند مشکل ساز شوند. بهتر است لک ها یا هر تغییر وضعیتی که در سبزیجات دیده می شود را جدا کرد و دور انداخت و مابقی قسمت ها را خورد.
▪ کاهوی تلخ را هم می توان مصرف کرد؟
ـ یکی از تفاوت های بین کاهوها تلخ بودن بعضی هاست. ماده ای در کاهو وجود دارد که وقتی درصد آن بالا می رود، سبب تلخ شدن کاهو می شود و وقتی درصد آن پایین تر باشد، تلخی کاهو مشخص نمی شود. این ماده در تمامی کاهوها وجود دارد و مضر نیست. اتفاقا همین ماده تلخ تا حدی برای تقویت معده نیز خوب است و سبب ترشح آنزیم بیشتر و هضم بهتر غذا می شود. پس یادتان باشد که کاهوهای تلخ خاصیت هضم کنندگی و تقویت کنندگی بیشتری برای عملکرد معده دارند. ..
▪ بهترین روش شست وشوی کاهو چگونه است؟
ـ کاهو اصولا برگ های صافی دارد؛ اما نه خیلی صاف. شست وشوی سبزیجات برگ صاف، از آنجا که به راحتی گل و لای از روی آنها پاک می شود، مشکل نیست. اما شست وشوی سبزیجات پیچ دار و ناصاف، باید دقیق انجام شود. ابتدا باید قسمت های آسیب دیده کاهو را دور بریزیم و برگ ها را جدا کنیم. بعد باید برگ های جداشده کاهو را در آب کمی بخیسانیم تا گل و لای آنها خارج شود. بعد از شستن گل و لای، در مرحله بعد، مواد ضدعفونی کننده را در آب می ریزیم و کاهو را در آن می شوییم.
الهه جوانپور
