بعضی ها بی مزه زندگی می کنند

اختلال حس چشایی؛ علل و راه حل












http://www.aftab.ir/articles/health_...9201d32afc.jpg











واقعا نعمتی است؛ حس طعم دلچسب یک شیرینی خامه ای، احساس تکان دهنده ترشی یک تکه لواشک آلو، چشیدن طعم خوشمزه و پراز خاطره یک شربت سکنجبین خانگی و...حتما با من هم عقیده اید که داشتن حس چشایی، نعمت بزرگی است و یکی از بزرگ ترین لذت های زندگی برای ما، چشیدن طعم غذاهای مختلف است...
اما بسیاری از ما نه تنها شکر این نعمت بزرگ را به جا نمی آوریم، بلکه اصولا فراموش می کنیم که وجود این حس چقدر در زندگی ما مفید و موثر است. گروهی نیز هستند که مرتب به یاد احساس چشایی شان هستند؛ چون در این حس آنها مشکلی پیش آمده و نمی توانند به خوبی مزه غذاها را احساس کنند. اگر شما هم در حس کردن طعم خوراکی ها دچار اشکال شده اید، بدانید که تنها نیستید؛ چون سالانه حدود ۲۰۰ هزار نفر به پزشکان مراجعه و از اختلال در حس چشایی شان شکایت می کنند.
چشایی و بویایی، ۲ حس بسیار نزدیک به هم هستند که گاهی ممکن است اختلال در این ۲ حس به کلی اشتباه گرفته شود. معمولا پزشکان در تشخیص بین این ۲ اختلال باید به بیماران کمک کنند.


● مزه ها را چگونه حس می کنیم؟
وقتی غذایی را می جویم یا یک نوشیدنی را می نوشیم، مولکول های غذایی، سلول های حسی را در دهان و گلو تحریک می کنند. این سلول ها که مشغول درک مزه ها هستند و به سلول های چشایی معروف اند، معمولا در پرزهای چشایی موجود سطح زبان، سقف دهان و نیز به تعداد کمتری در مخاط گلو جمع شده اند. از هنگام تولد تا حدود ۵۰ سالگی، ما در حدود ۱۰ هزار پرز چشایی در دهان و گلو داریم اما بعد از سن ۵۰ سالگی، این تعداد به تدریج شروع به کاهش می کند. ترشی، شیرینی، شوری و تلخی، ۴ طعم اصلی هستند که حس گیرهای مربوط به آنها روی زبان قرار دارند. ..
سلول های دیگری نیز در پرزهای چشایی مسوول حس طعمی موسوم به طعم غذایی هستند که از گلوتامات موجود در غذاهایی مانند گوشت مرغ، گوشت قرمز و بعضی پنیرها ایجاد می شود. اما سلول های چشایی موجود در دهان، تنها بخشی از جریان احساس مزه ها را بر عهده دارند. علاوه بر سلول های چشایی، سلول هایی در بینی، چشم و گلو به درک نوع و شدت و طعم غذاها کمک می کنند. این سلول های عصبی مناطق مختلف بینی، چشم یا گلو هستند که به ما کمک می کنند تا احساس خنکی نعناع را درک کنیم یا از چشیدن یک تکه فلفل قرمز حسابی بسوزیم. علاوه بر اینها، خصوصیات دیگری مانند سرما، گرما و قوام خوراکی ها، چیزهایی هستند که ما با کمک ۴ حس دیگرمان علاوه بر چشایی درک خواهیم کرد. حس بویایی در درک طعم ها بسیار مهم است و بسیاری از کسانی که فکر می کنند در حس چشایی خود دچار مشکل شده اند، در واقع در حس بویایی دچار مشکل هستند.


● وقتی حس چشایی مختل می شود...
مانند تمام قسمت های بدن، حس چشایی ما هم ممکن است بیمار شود. یکی از شایع ترین بیماری های حس چشایی، این است که شخص بدون اینکه چیزی در دهان داشته باشد، مزه ناخوشایندی را در دهانش احساس می کند. گاهی ممکن است افراد در تشخیص مزه های مختلف دچار مشکل شوند یا بعضی از مزه ها را به خوبی احساس نکنند. به ندرت هم پیش می آید که شخصی هیچ مزه ای را با هیچ شدتی احساس نکند. گاهی اوقات، اختلالات حس چشایی با سوزش زبان همراه می شود که این مشکل معمولا بین خانم های میانسال شایع تر است.
اختلال حس چشایی ممکن است مادرزادی باشد یا در طول سال ها به دلیل حوادث و به صورت اکتسابی اتفاق بیفتد. از عواملی که ممکن است حس چشایی را دچار اشکال کنند، می توان به این موارد اشاره کرد: عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی و گوش میانی، رادیوتراپی (اشعه درمانی) در سرطان های سر و گردن، مصرف بعضی داروها (آنتی بیوتیک ها، آنتی هیستامین ها و...)، شکستگی های ناحیه سر، جراحی های ناحیه گوش، بینی و جراحی های دندانی (مانند جراحی دندان عقل و جراحی های گوش میانی) و بهداشت بد دهان و مشکلات دندانی.


● آیا مشکل من جدی است؟
حس چشایی از حس های بسیار مهم ماست زیرا می تواند خطرات زیادی را به ما گوشزد کند. ممکن است ما مقدار کمی از یک ماده غذایی فاسد را بچشیم و با آگاهی از فساد آن، از مصرف بیشتر آن خودداری کنیم یا با چشیدن مقدار کمی از یک مایع بفهمیم که آن ماده آب نیست؛ بلکه یک ماده شوینده خطرناک است و بلافاصله از نوشیدن آن پرهیز کنیم. به عبارتی حس چشایی می تواند یک سیستم هشداردهنده برای پرهیز از خطرها باشد. اختلال حس چشایی ممکن است به شکل دیگری نیز مشکل ساز شود و سلامت عمومی بدن را تهدید کند؛ به این گونه که بعضی از افرادی که مزه غذاها را خوب احساس نمی کنند از خوردن غذا لذت نمی برند، مقدار بسیار کمی غذا می خورند و به شدت وزن کم می کنند. ..
از طرفی، گروه دیگری که مزه غذاها را به خوبی احساس نمی کنند، سعی می کنند با مصرف زیاد غذاها کاهش حس چشایی شان را جبران کنند و به سرعت چاق می شوند. اختلال در حس چشایی ممکن است باعث شود بعضی از افراد، مزه شیرینی ها را به خوبی احساس نکنند و برای جبرانش غذاهای خود را بسیار شیرین کنند و به بیماری های خاصی دچار شوند یا برای حس بهتر شوری غذا نمک زیادی مصرف کنند و دچار فشارخون شوند. گاهی اوقات، اختلال در احساس چشایی یا بویایی می تواند یکی از علامت های اولیه بیماری هایی مانند پارکینسون یا آلزایمر باشد بنابراین لازم است که با ایجاد هرگونه تغییر و اختلال در حس چشایی یا بویایی تان به پزشک مراجعه کنید.


● ...و اما درمان
بسیاری از اختلالات حس چشایی، درمان پذیر هستند. پزشک می تواند با کشف علت این اختلال آن را درمان کند و به عنوان نمونه، دارویی را که باعث این اشکال شده، حذف یا با داروی دیگری جایگزین کند. در بیماری هایی مانند آلرژی که حس چشایی را تحت تاثیر قرار می دهند، می توان با درمان علامتی، حس چشایی را به حالت عادی برگرداند.
در عین حال، بهبود بهداشت دهان و دندان به بسیاری از افراد کمک می کند تا مزه غذاها را بهتر درک کنند. اگر شما از گروهی هستید که دچار کاهش حس چشایی شده اید و درمانی برای آن وجود ندارد، می توانید از غذاهایی استفاده کنید که رنگ ها و قوام متنوعی داشته باشند. بهتر است از طعم دهنده ها، ادویه ها و گیاهان خوش بوی بیشتری در غذاهایتان استفاده کنید و مراقب باشید که شکر و نمک زیادی به غذاهایتان نزنید. اگر رژیم غذایی تان اجازه می دهد، به غذاهایتان مقداری پنیر، تکه های گوشت،کره، روغن زیتون، خشکبار بوداده یا انواع سبزیجات را اضافه کنید و تا حد امکان غذاها را به تفکیک استفاده کنید تا مزه هر غذا را بهتر درک کنید.

http://www.aftab.ir/images/article/break.gif









دکتر فرین میزانیان




روزنامه سلامت ( www.salamat.ir )