تمام این وقایع در حدود 1.8 میلیارد سال پیش در اوکلو در گابن، رخ داده است. [1]
اوکلو، منطقهای متشکل از یک معدن اورانیوم، واقع در جمهوری گابن در افریقا است. در سال 1972، سنگ معدن اورانیوم این معدن به فرانسه برده شد تا در برنامههای هستهای فرانسه مورد استفاده قرارگیرد. کارخانه واردکننده فرانسوی، کشف کرد که اورانیوم کاملاً استفاده شده بود. دولت فرانسه با اعلام این خبر، تمام دنیا را شگفت زده کرد.[3]
در ابتدا دانشمندان فکر میکردند که معدن اوکلو، یک راکتور طبیعی عظیم است. دانشمندان فرانسوی در تحقیقاتشان، سرنخهایی از محصولات لازم برای شکافت هستهای را پیدا نمودند و ضایعات سوخت در پیرامون محل همان معدن یافت شد. اما این مشاهدات گیجکننده بودند، چرا که امکان نداشت که یک راکتور طبیعی اورانیوم به چنین درجه خلوصی برسد، مگر در شرایط بسیار خاصی همچون حضور گرافیت یا آب سنگین در مجاورت آن، که به عنوان یک واسطه عمل کنند. اما هیچکدام از آنها در مجاورت معدن اوکلو وجود نداشتند.[3]
ثابت شدهاست که همیشه در راکتورهای طبیعی اورانیوم؛ ایزوتوپ U238، 99.27 درصد و ایزوتوپ U235، 0.72 درصد سهم از اورانیوم را به خود اختصاص میدهند، و فقط ایزوتوپ U235 است که مورد استفاده واکنشهای اتمی قرار میگیرد و U235، سریعتر از بین می رود.[1]
موضوع متحیرکننده این بود که اورانیومی که از معدن اوکلو استخراجشد؛ ایزوتوپ U235 خیلی کمتری از خود داشت و به جای .72 درصد دارای حدود 0.29 درصد بود. این ثابت میکرد که عملیات شکافت هستهای در حدود 2 میلیارد سال پیش، بارها و بارها در اوکلو رخ داده بودهاست.[3]
پرین، دانشمند فرانسوی و همکارانش تخمین زدند که در این منطقه، 13 هزار پوند اورانیوم مصرف شدهاست، که طی چرخهای در هر 2 ساعت و نیم یکبار، برای حداقل 150 هزارسال واکنش شکافت رخ می داده است.[4]
حدس و گمان اول این بود که شاید عدهای آن را قبل از این مورداستفاده قرار داده بودند، به سبب اینکه در آن زمان عهدنامهای مبنی بر عدم استفاده از محصولات هستهای امضا نشده بود. [2] اما تکنولوژی دهه 70 بشر آنچنان نبودهاست که چنین حدسی از استحکام کافی برخوردار باشد.
برخی صاحبنظران معتقدند که به دلیل اینکه اوکلو در مجاورت هوا (اکسیژن) بودهاست، اورانیوم آن قابل حل و واکنش دادن بوده، بنابراین به طور طبیعی واکنش نشاندادهاست. محاسبه دانشمندان میگوید که در ابتدای پیدایش زمین، در حدود 3.6 میلیارد سال پیش، سهم ایزوتوپ U235، حدود 33 درصد بودهاست که حالا به حدود 0.7 درصد رسیدهاست. اما در عینحال، در ابتدای پیدایش زمین، در اولین دورههای زمینشناسی، اتمسفر زمین اصلاً اکسیژن نداشته که بتواند مادهای را اکسید کند.[1]
برخی به دلیل اینکه ضایعات هستهای ناشی از واکنشهای روی داده در زمانهای بسیار دور، در مجاورت معدن اوکلو قرار دارد، می گویند که باید آن یک راکتور طبیعی بزرگ باشد، درمقابل جیمز لاولاک میگوید: بشر امروزه میداند که رهاشدن از زبالههای هستهای آنقدر سخت و خطرناک است که پیشنهاد صدور قطعنامهای مبنی بر ممنوعیت انتقال و جابهجایی آنها ارائه گردیدهاست. اما در آخر مینویسد راکتور اوکلو به ما نشان میدهد که چگونه مواد خاصی میتوانند در یک حالت خالص، از همدیگر جداشده و هرکدام دور خود جمعشوند، یک زیرسیستم گرانبها از فرایندهای متعدد ژئوفیزیکی.[1]
اما اگر واقعاً اوکلو یک راکتور طبیعی باشد، چرا اثری از انفجارهای مهیب ناشی از شکافت هستهای وجود ندارد. در پاسخ به اینکه چرا هیچ انفجاری در میلیاردها سال پیش در این منطقه رخندادهاست، عدهای اظهار میکنند که واکنش هستهای به گونهای انجام شده که در فرایند آن، پلوتونیوم به وجود آمده و این مسئله سبب شدهاست که واکنش هستهای، خودش، خودش را آرام و تعدیل نمودهاست. شش منطقه در اوکلو وجود دارد که در آن اورانیوم، شکافت هستهای داشته، که در هر شش منطقه، پلوتونیوم ساخته شده و آن یک فرایند بسیار پیچیدهاست. [2]
عدهای دیگر میگویند که آن حتماً یک راکتور طبیعی است، چرا که ساخت یک بستر تکنولوژیکی توسط بشر در آنجا بسیار سخت است.[2] عدهای دیگر میگویند که باید به شیوهای، اورانیوم کم شده معدن، از آنجا خارج شده و آن را برداشته باشند. چرا که با وجود توجهات دقیق و ریزبین مهندسی پیشرفته و فیزیک میتوان یک راکتور ساخت، حال چگونه ممکن است که در طبیعت چنین چیزی بهخودیخود، رخ دهد؟ [2]
پرین، در نمونهگیریهایی از اوکلو و مقایسه آنها با محصولات ساختهشده در راکتورهای مدرن بشر امروزی، دریافت که آنها مشابه اورانیومهای استفاده شده در راکتورهای اتمی بشر هستند. پس او نتیجه گرفت که آن باید یک راکتور هستهای طبیعی باشد!!!!! [2] برطبق مجله تایم، اورانیوم سطوح پایین راکتور، مشابه اورانیوم مصرف شده برای سوخت از راکتورهای هستهای بودند. برهمین اساس پرین و دیگر دانشمندان نتیجه گرفتند که شکافتهای هستهای به طور طبیعی در این منطقه رخ دادهاست.[4]
با کمال تعجب باید گفت که این معدن اورانیوم بسیار عالی طراحیشدهاست. مطالعات نشان میدهد که آن بیشتر از چند مایل طول داشته، تاثیرات گرمایی بر روی محیط آن تنها در 40 متر پیرامون آن بوده و گرما به درون راکتور قابل نفوذ نبودهاست.[3] راکتور اوکلو در یک بستر 200 متری آرام گرفته، و طراحی آن از نظر قدرت و حرارت اشتعال با راکتورهای هستهای کنونی بشر قابل مقایسهاست. جالب توجه آنجاست که این معدن از نظر زنجیره عملیات هستهای کاملاً متکی به خود بوده و هرچه برای شکافت لازم بوده را در خود داشتهاست. کشفی که از سال 1972 تاکنون به فراموشی سپرده شدهاست.[
