قیمت بنزین طی ۳۲ سال گذشته ۴۰۰ برابر شده است

همین چند ماه پیش بود که وقتی مردم از قیمت هر لیتر بنزین ۴۰۰ تومانی سخن می گفتند تنها می شد از لابه لای حرف ها گلایه از این افزایش قیمت را متوجه شد.اما این روزها با داغ شدن فضای گمانه زنی ها در خصوص قیمت بنزین پس از هدفمند کردن یارانه ها که به اذعان معاون اول رئیس جمهور ازحدود دو ماه پیش تا کنون ثانیه ها برای اجرای آن به شماره افتاده است گمانه زنی ها از رقم ۶۰۰ تومان برای هر لیتر بنزین فراتر رفته است.شایعات آنقدر پا گرفته که برخی از پر کردن باک خودروی خود با بنزین ۷۰۰ تومانی طی هفته های گذشته به هم خبر می دهند.این در حالی است که سال ۸۵ تا کنون قیمت بنزین ثابت مانده و با نرخ ۱۰۰ تومان عرضه می شود که البته عرضه بنزین نیمه یارانه ای به نرخ ۴۰۰ تومان طی دو سال گذشته در جا انداختن بنزین گران تر نقش موثری بازی کرده است.بنزینی که پایین بودن قیمتش در کشور منجر به افزایش مصرف و قاچاق آن شد تا مسوولان تنها چاره را در سهمیه بندی بنزین و کنترل مصرف ازا ین سو دیدند.این در حالی است که در سال ۱۳۵۷ هر لیتر بنزین به نرخ یک تومان بفروش می رسید که این رقم در سالجاری به ۱۰۰ تومان قیمت سهمیه ای و ۴۰۰ تومان قیمت نیمه یارانه ای رسیده است.
در سال ۱۳۵۹ دولت قیمت بنزین را با ۲ تومان افزایش به نرخ ۳ تومان عرضه کرد و این رقم تا سل ۱۳۶۸ ثابت ماند. در این بین سال ۶۹ بنزین به نرخ ۵ تومان در هر لیتر بفروش رسید که البته بنزین ۵ تومانی نیز تا سال ۱۳۷۳ ادامه یافت.سال ۱۳۷۴ قیمت بنزین به دو برابر افزایش یافت و به نرخ ۱۰ تومان عرضه شد.تا آنزمان اگرچه یک قیمت تعیین شده برای بنزین چند سال ثابت می ماند اما از سال ۷۴ به بعد هر سال شاهد افزایش قیمت این فراورده بوده ایم. در زمان روی کارامدن دولت اصلاحات هر لیتر بنزین به نرخ ۱۶ تومان عرضه می شد که این رقم در پایان این کار این دولت به بیش از ۳۸ تومان رسید.
در عین حال در پایان دولت هشتم هر لیتر بنزین با نرخ ۸۰ تومان عرضه می شد که این رقم از سال ۱۳۸۳ تا کنون تنها ۲۰ تومان افزایش یافته و در حال حاضر به نرخ ۱۰۰ تومان و در قالب سهمیه بندی عرضه می شود. این در حالی است که بی تدبیری دولت های گذشته بر ثابت نگه داشتن قیمت بنزین طی سالیان ممتد باعث رشد فزاینده مصرف این فراورده در کشور شد تا جاییکه سهمیه بندی بنزین نیز آنطور که برآورد می شد نتوانست جلوی این مصرف را بگیرد.مصرفی که این بار سعی می شود در قالب طرح هدفمند کردن یارانه ها مهار شود.در حالیکه اگر طی سالیان گذشته با یک رشد مشخص قیمت این فراورده افزایش می یافت شاید در شرایط فعلی دیگر نیازی به اجرای طرح هفدمند کردن یارانه ها و افزایش دو تا چند برابری قیمت بنزین نبود.چرا که در ایران افزایش قیمت بنزین با تورم رابطه مستقیم دارد و افزایش یکباره قیمت این فراورده می تواند تاثیرات نامطلوبی را به همراه داشته باشد.
در این بین شاید نگاهی گذرا به آمار واردات و مصرف این فراورده طی سال های ۱۳۵۷تا ۱۳۸۹ در کشور گواهی بر این ادعا باشد.چرا که ایران برای اولین بار در سال ۱۳۶۱ به وارد کننده بنزین تبدیل شد.در اولین سال واردات ایران تنها با کمبود یک میلیون و ۲۰۰ هزار لیتری بنزین در هر روز مواجه بود اما بی توجهی به مدیریت مصرف و مهار آن از طریق روش هایی چون افزایش قیمت و فرهنگ سازی باعث شد تا ایران ظرف ۷ سال میزان واردات خود را به ۵ میلیون لیتر درروز افزایش دهد.
براساس آمارهای موجود،در سال ۱۳۸۱،وزارت نفت برای تامین نیاز بنزین کشور روزانه بیش از ۱۰ میلیون لیتر از این فراورده را وارد کرده است که این رقم دو سال پس از آن به بیش از ۲۲ میلیون لیتر در روز افزایش یافته است.در سال ۱۳۸۵ واردات این فراورده در هر روز به بیش از ۲۷ میلیون لیتر در روز رسیده است که البته علت اصلی آن تاکید مسوولان نفتی انزمان بر عدم توسعه پالایشگاه های کشور برای تولید بنزین بوده است.چرا که مسوولان نفتی در آنزمان با تاکید بر قیمت پایین بنزین در بازارهای جهانی تاکید داشتند توسعه پالایشگاه های کشور با توجه به هزینه پایین واردات اصلا به صرفه نیست.استدلالی که در اواخر دولت هشتم به شدت رد شد و در ابتدای دلت نهم با توسعه پالایشگاه های قدیمی و برنامه برای احداث ۷ پالایشگاه جدید شکل تازه ای به خود گرفت.
افزایش یک مرتبه واردات بنزین در شرایطی که قیمت این فراورده در بازار جهانی به یکباره افزایش یافت باعث شد تا مسوولان نفتی به فکر چاره ای برای این مشکل بیفتند و طرح سهمیه بندی بنزین را به عنوان بهترین روش برگزینند.روشی که قرار است به زودی به یادها سپرده شود و تنها از آن استفاده از کارتهای سوخت باقی بماند.با این حال همین امر باعث شد واردات بنزین از مرزروزانه ۲۸ میلیون لیتر در سال ۱۳۸۵ به ۱۹ میلیون لیتر در سال گذشته برسد.در این میان گفته می شود در شرایط فعلی از واردات بنزین بی نیاز شده ایم اگرچه آمارها حاکی از ان است که ایران تا پایان مردادماه امسال روزانه حدود ۲۰ میلیون لیتر بنزین وارد کرده است اما به گفته وزیر نفت از شهریورماه امسال و در پی تحریم فروش بنزین به ایران و تولید این فراورده در واحدهای پتروشیمی ، واردات به صفر رسیده است.این اظهارات در شرایطی مطرح می شود که هنوز هم بسیاری از شبکه های خبری از تخلیه محموله های بنزین در بنادرکشور خبر می دهند اما تا کنون مسوولان نفتی در این خصوص اظهار نظری نکرده اند و همچنان بر توقف صادرات بنزین و تبدیل شدن به صادرکننده بنزین اصرار دارند