کاخ بردک سياه در بوته فراموشي
کاخ بردک سياه در بوته فراموشي
کاخ بردک سياه که در منطقه برازجان واقع شده، روزگاري کاخ زمستاني شاهان هخامنشي در شهر باستاني تئوکا بود که پس از انقلاب نخستين بار در سال 1384 کاوشها در اين محوطه باستاني از سر گرفته شد. در اين کاوشها 3 کيلو طلاي هخامنشي کشف شد که با گذشت 4 سال نه تنها کاخ که طلاها نيز به دست فراموشي سپرده شده و هنوز مطالعهاي روي آنها صورت نگرفته است.
درحاليکه 4 سال از آخرين کاوشهاي باستانشناسي در کاخ هخامنشي بردک سياه ميگذرد، اين محوطه باستاني و 4 تکه طلاي کشف شده در آن هنوز بلاتکليف مانده و مشخص نيست چه زماني اين کاوشها و مطالعه روي طلاها ادامه پيدا کند. اين درحالي است که بردک سياه هنوز در ميان درختان گز محصور است و روند تخريب در اين محوطه باستاني ادامه دارد.
به گزارش خبرگزاري ميراث فرهنگي، کاخ بردک سياه که در منطقه برازجان واقع شده است، روزگاري کاخ زمستاني شاهان هخامنشي در شهر باستاني تئوکا بوده که پيش از به قدرت رسيدن کوروش هخامنشي ساخته شده و احتمالا به جد وي تعلق دارد. اين کاخ نخستين بار در سال 1356 کشف شد و پس از شروع كاوشها در اين محوطه نشانههاي بيش از بيست كاخ، تالار و آثار معماري پراكنده به دست آمد.
پس از انقلاب نخستين بار در سال 1384 و پس از کشف کتيبهاي هخامنشي، کاوشها در اين محوطه باستاني از سر گرفته شد و پس از يک دوره گمانهزني به منظور شناسايي حدود عرصه کاخ و نجات آن از ميان درختان گز، هيات باستانشناسي چند ترانشه باز کرده و بخشهايي از کاخ را بيرون آوردند. در اين ميان علاوه بر کشف تالارهاي ستوندار، 4 تکه طلاي هخامنشي به وزن 3 کيلو نيز کشف شد که اکنون در صندوق بانک نگهداري ميشود.
قطعات طلاي هخامنشي درحاليكه چينخورده بودند در كنار يكي از پايه ستونهاي تالار مركزي كاخ هخامنشي بردك سياه كشف شدند. در همان زمان اين آثار به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تحويل داده شد اما قرار بود تا مطالعات آزمايشگاهي براي باز كردن چين طلاها در موزه ملي انجام شود.
«احسان يغمايي»، سرپرست هيات کاوش در کاخ بردک سياه با بيان اين مطلب که همچنان رايزني براي انجام کاوش در اين کاخ هخامنشي ادامه دارد، گفت:« بارها گفته شده است که کاوشها در اين محوطه ادامه پيدا ميکند درحاليکه 4 سال از آخرين حضور هيات باستانشناسي در آنجا ميگذرد اما خبري از کاوش نيست.»
وي گفت:« طلاها هم هنوز براي مطالعه در اختيار ما قرار داده نشده است و از آنجاکه حدس زده ميشود؛ احتمالا کتيبه يا نوشتهاي درون ورقهاي طلاي کشف شده که چين خوردهاند وجود دارد، اما هيچ اقدامي براي ادامه مطالعه روي آنها صورت نگرفته است.»
به گفته اين باستانشناس؛ چينخوردگي طلاها به دليل عوامل جوي نيست و گويا شخصي 2500 سال پيش به عمد آنها چين داده و در زير پايه ستون پنهان كرده بود تا دست كسي به آنها نرسد. اما بعدها خود او نيز موفق به برداشتن طلاها نميشود. به اعتقاد وي اين چهارقطعه طلا ميتواند كتيبهاي از دوره جد كوروش كبير يا بخشي از روكش در يا يك تاج شاهي باشد.
همچني در کاوشها، باستانشناسان با كشف 16 پايه ستون از تالار مركزي و 6 پايه ستون از ايوان جنوبي شيوه كلي معماري تالار و ايوان اين كاخ را شناسايي كردند. اما اکنون اين کاخ به حال خود رها شده و در حال تخريب است.
ساختار معماري ايوان جنوبي كاخ بردك سياه به شيوه معماري درگاه كاخ بارعام كوروش در پاسارگاد طراحي شده است. اين ايوان داراي 12 ستون بود كه در اين كاوشها 6 پايه ستون از بين آنها كشف شد.
درحال حاضر از تالار بدستآمده بخشي تخريب شده و حتي پايه ستونها که با ملات خشت حفاظت ميشدند به حال خود رها شدهاند. بخشي از ديوارهاي کشف شده تخريب شدهاند و هر روز ريشههاي درخت گز بيشتر اين محوطه باستاني را مورد تخريب قرار دادهاند.
از سوي ديگر گزارش مطالعات انجام گرفته در سال 1384 به طور کامل در اختيار سازمان ميراث فرهنگي بوشهر قرار گرفت که هنوز منتشر نشده است.
پيش از اين و طي 3 سال گذشته بارها مدير ميراث فرهنگي استان بوشهر قول ادامه کاوشهاي باستانشناسي در کاخ بردک سياه را داده بود اما تاکنون حتي کلنگ باستانشناسان به اين محوطه باستاني نخورده است.
سال گذشته «احمد دشتي»، رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري بوشهر از خريد و تملک زمينهاي نخلستان اطراف کاخ بردک سياه خبر داده بود تا به اين وسيله درختان گز به مکان ديگري منتقل شوند اما هنوز اين کار انجام نگرفته است.
گفته ميشود که رويش درختان گز در منطقه به حدي است که اگر عکس هوايي امروز کاخ بردک سياه با عکس هوايي سال 1356 مقايسه شود، ميزان تخريب در اين محوطه هخامنشي به خوبي نمايان است.
به گفته يغمايي امروز از 5 تپه باستاني در اين محوطه تنها يكچهارم يكي از تپهها باقي مانده و اين درحالياست كه پساز يك فصل كاوش در 4 سال گذشته، دوباره كاوشهاي باستانشناسي اين محوطه هخامنشي معلق مانده است.
از کاخ بردک سياه به عنوان سند مهمي در باستانشناسي کشور ياد ميشود. زيرا اکنون از آثار به جاي مانده هخامنشيان پيش از به قدرت رسيدن کوروش اطلاعات زيادي در دست نيست. 28 سال توقف پژوهشهاي باستانشناسي در كاخ بردكسياه باعث شد بخش زيادي از اطلاعات دوره هخامنشي امروز ديگر قابل دسترسي نباشد. اين فاجعه فرهنگي ميتواند با ادامه توقف كاوشها از سر گرفته شود.
