نگاهي به بازار مسگرهاي كرمان
در بازار مسگرهاي كرمان كه از عهد صفويه به يادگار مانده است ديگر صداي چكشهايي كه بر روي مسها كوبيده ميشدند به گوش نميرسد. حالا اين بازار ديگر مخصوص مسگرها نيست وبسياري از مسگرها با كنار گذاشتن چكشهاي خود تغيير حرفه داده و فقط چند مغازه فروش ظروف و تزيينات مسي باقي مانده است.
در بين ظروف و وسايل تزييني مس كه در داخل مغازهها به فروش ميرسد بسياري از ظروف تزييني سيلور و مس چيني و هندي به چشم ميخورد كه يك خطر براي صنعت سنتي كرمان محسوب ميشود.
كرمان به دليل همجواري با معادن مس از 5000 سال پيش تاكنون يكي از مراكز مهم ساخت ظروف مسي و تزيينات روي آن به حساب ميآيد. در هنرقلم زني به روش سطح كاري كه خاص منطقه كرمان است صنعتگر از ايجاد هرگونه فرورفتگي در سطح ظروف مسي پرهيز ميكند و فقط براساس طرح مورد نظر با قلمهايي برروي مس خط مياندازد يا با قلمهايي كه بافتهاي گوناگون دارند بر سطح فلز بافت ايجاد ميكند.
صنعت مسگري كرمان از پيشينه چند هزار ساله برخوردار است به طوري كه حفاريهاي انجام شده در «تل ابليس» در 17 كيلومتري جنوب شرق بردسير كرمان نشان ميدهد ،حدود 6000 سال قبل مردمان اين ناحيه موفق به ذوب مس در كورههاي ابتدايي و ساخت ابزار و ظروف مسي شدهاند. باستانشناسان همچنين در بررسيهاي منطقه شهداد به نقاط بسياري برخوردند كه آثار كهنتري در بر داشته و سطح زمين آنها پوشيده از سر گدازه كوره ذوب فلزات مس بوده است.
مسگري كرمان از دوران اسلامي تا اواخر حكومت صفويه به صورت مستمر و پيوسته به حيات رو به رشد خود ادامه داد تا اينكه در اواخر حكومت صفويه، ورود كالاهاي اروپايي به بازار ايران موجب انحطاط صنايع فلزي در كرمان شد و اين قضيه تا آنجا ادامه يافت تا اين صنعت ضربه نهايي را در هجوم خان قاجار متحمل شد؛ ضربهاي كه بعد از آن صنعت فلزكاري و مسگري كرمان نتوانست از زير بار آن كمر راست كند.
معاونت هنرهاي سنتي و صنايع دستي استان كرمان در گفتگو با جام جم دليل افول صنعت مسگري را در كرمان جايگزيني صنعت به جاي سنت ميداند و ميگويد: استفاده از ظروف چيني به جاي ظروف مسي، افزايش جهاني قيمت مس و افزايش دستمزد هنرمندان مسگر باعث شده استفاده از ظروف و وسايل تزييني مس كاهش پيدا كند. حساني اميدوار است با افزايش 40 درصدي بودجه معاونت هنرهاي سنتي و صنايع دستي استان كرمان در سال جاري حمايت بيشتري از هنرهاي سنتي و صنايع دستي استان كرمان صورت بگيرد.
به دليل وجود انواع و اقسام ظروف كه استفاده از آنها به مراتب راحتتر و پخت و پز در آن كم ضررتر است طبيعتا ساختن ظروف مسي نميتواند بازار خوبي داشته باشد به همين جهت مسگران اغلب به ساخت وسايلي كه بيشتر جنبه تزييني دارد ميپردازند. اگر چه هنوز صداي چكشهاي مسگري در كرمان خاموش، نشده ولي هجوم ظروف و وسايل تزييني مسي هندي و چيني به بازار آخرين نقطه حيات مسگري كرمان است.
