وقتی كمر زیر‌‌درد خم می‌شود
این روزها بیشتر از هر زمان دیگری از درد كمر می‌شنویم، این كمر دردها اتفاقا فقط مربوط به سالمندان هم نمی‌شود و خیلی از جوانان از این مشكل گله دارند.می‌گویند كمردرد پس از سردرد شایع‌ترین بیماری شایع در جامعه بشری است.
عواملی كه سبب كمردرد می‌شوند به عوامل غیرفیزیكی و مكانیكی تقسیم می‌شوند كه تومورهای ناحیه كمری جزو گروه كمردردهای غیرفیزیكی محسوب می‌شوند.
اما 95 درصد علت این موضوع مربوط به كمردردهای مكانیكی است كه بر اثر فشار در این ناحیه ایجاد می‌شوند.
بد نشستن، انجام كارهای سنگین، عدم تحرك كافی و عدم اصلاح روش زندگی سبب ایجاد كمر درد در جوامع امروزی شده است.
به گفته پزشكان، مهم‌ترین عامل و شایع‌ترین علت ایجاد كمردرد در بین مردم به وجود آمدن ساختار فیزیكی نامناسب به علت عدم رعایت وضعیت صحیح نشستن است.
علل دیگر كمردرد، درگیری دیسك‌های كمر است.همچنین آرتروز، عفونت‌ها، بد‌خیمی‌ها، سرطان‌های ستون فقرات و بیماریهای رماتیسمی می‌تواند از دیگر علل كمردرد باشد.
علاوه بر رعایت بهداشت صحیح نشستن و برخاستن،نگهداری مناسب ستون فقرات از نظر تغذیه سالم و فعالیت‌های بدنی بسیار مهم است.
باید در نظرداشت تغذیه‌ای مناسب است كه در برگیرنده انواع ویتامین‌ها، پروتئین‌ها، كربوهیدارت‌ها و مواد معدنی باشد و بتواند ستون فقرات سالمی را ایجاد كند. تغذیه مناسب بخصوص در كودكی و نوجوانی و در رده سالمندی از اهمیت بالاتری برخوردار است.
انجام فعالیت‌های ورزشی صحیح در همه رده‌های سنی بویژه دوران كودكی و سالمندی می‌تواند عضلات، استخوان، قلب و عروق را فعال كرده و فعالیت‌های هوازی و انعطاف‌پذیر مانند كشش‌های مكرر، دویدن ملایم، شناكردن و راه رفتن در آب می‌تواند به پیشگیری از كمردرد كمك زیادی كند.
به توصیه پزشكان در طول فعالیت بدنی روزانه از حركات ناخواسته‌ای مانند بلندكردن اجسام سنگین، چرخش‌های ناگهانی هنگام حمل و نقل اجسام، پرتاب كردن اشیا و نامناسب نشستن در حین رانندگی و... خودداری كنیم.
رعایت نكردن این نكات باعث می‌شود فشار ناخواسته روی ستون فقرات وارد شود كه این فشار ممكن است از مهره‌ها به دیسك و از دیسك به عصب برسد و موجب درد سیاتیك شود.
از جمله مواردی كه باید در طول فعالیت روزانه مدنظر قرار گیرد، نحوه بلند كردن اجسام و طرز نشستن است.
براین اساس برای بلندكردن اجسام حتما باید نشست و جسم را به بدن نزدیك كرد و با كمك زانو بلند شد كه این راه از فشار‌های ناخواسته به كمر جلوگیری می‌كند.
صندلی باید استاندارد، دارای قابلیت تغییر ارتفاع و دستگیره باشد و پشتی آن باید گودی پشت كمر را پر كند و پا روی زمین باید به‌گونه‌ای قرار بگیرد كه زاویه بین تنه و ران 90 درجه باشد و از جاپایی‌ها ـ به گونه‌ای كه پشت پا خم شود ـ استفاده شود.
جراحی بی‌جراحی
آسیب دیسك كمر واژه‌ای است كه افراد مبتلا به كمردرد از آن ترس زیادی دارند و این در حالی است كه فقط درصد بسیار كمی از دردهای ناحیه كمر به علت آسیب جدی به دیسك بین مهرهای است. بسیاری از دردهای كمر بدون نیاز به جراحی و حتی مصرف دارو، فقط با آموزش كنترل و تقویت عضلانی قابل درمان هستند.
به گفته پزشكان، تنها 5 درصد كمردردها كه بر اثر آسیب جدی به دیسك بین مهرهای ایجاد می‌شوند، نیاز به جراحی داشته و 95 درصد دیگر با درمان دارویی، فیزیوتراپی و ورزش‌های اختصاصی بهبود پیدا می‌كند.
اما جالب است بدانید براساس آخرین پژوهش‌ها، با آن‌كه بخش اعظم كمردردها به خودی خود درمان می‌شوند ولی این درمان قطعی نبوده و در برخی مواقع عوارضی در بیمار باقی می‌ماند كه می‌تواند زمینه‌ساز عود مجدد بیماری باشد و درمان كامل و بدون عوارض برجای مانده، نیاز به انجام ورزش‌های خاص دارد.
توصیه پزشكان دیگر به استراحت و استفاده از دارو اكتفا نمی‌كند بلكه درمان كمردرد باید فعال و با مشاركت مستقیم بیمار انجام گیرد كه به آن درمان علتی می‌گویند و در این روش فرد آموزش می‌بیند تا عضلات مجموعه كمر خود را به‌كار گرفته و به اصلاح الگوهای حركتی خود بپردازد.
امروز فناوری‌های نوین از قبیل تحریك الكتریكی، امواج ماورای صوت و لیزرهای كم‌توان برای كنترل دردهای مفاصل و عضلات مانند برخی كمردردها به كار گرفته می‌شوند. با این حال درمان‌های دستی و انجام دقیق تمرینات اختصاصی همراه آموزش صحیح، اثربخشی پایدارتری دارند.
علت كمر دردها
فاصله بین دو مهره كه از مایع ژلاتینی و برخی الیاف تشكیل شده را فضای بین‌مهره‌ای یا فضای دیسك می‌گویند، اگر بنا به هر دلیلی بر اثر نقص یا ضعف این مایع ژلاتینی و الیاف، فشاری روی ریشه‌های عصبی یا نخاع وارد شود، درد در اندام‌ها احساس می‌شود كه مثلا اگر این فشار در گردن انجام شود ایجاد درد در ناحیه گردنی و اندام فوقانی احساس می‌شود و اگر در كمر باشد درد در اندام تحتانی و پاها احساس می‌شود. دلیل آن این است كه روی ریشه عصبی كه به سمت پا می‌آید، فشار ایجاد می‌شود.
در همه افراد به دلیل افزایش سن این ضعف ایجاد می‌شود و در همه بیمارانی كه حتی علامتی هم ندارند و بالای 40 سال هستند به نوعی یك برآمدی دیسك را داریم ولی اگر شدت بیشتری پیدا كند، سبب ایجاد علائم درد كمر و اندام‌ها می‌شود و این علائم شامل درد، خواب‌رفتگی، گزگز و مورمور است.
سید تقی نوربخش، عضو هیات مدیره انجمن ارتوپدی ایران برای كمر درد چند علت عمده را تعریف می‌كند: علل التهابی و بیماریهای آن مانند آرتریدروماتوئید كه همه مفاصل از جمله كمر را گرفتار می‌كند، بیماریهای مادرزادی مانند اسكلیوز است كه به علت تغییر شكل‌هایی كه در ستون فقرات ایجاد می‌كنند باعث كمردرد می‌شوند، دیسك‌های كمری و نحوه زندگی مردم و عدم رعایت مسائل ارگونومی از مهم‌ترین علل ایجاد كمردرد است.
نوربخش به فارس می‌گوید: در برخی موارد ممكن است فرد كمردرد نگیرد ولی علائم در اندام‌ها موجود باشد كه علت آن فشار روی ریشه عصبی است كه از مغز وارد ستون فقرات و از بین فضای مهره‌ها خارج می‌شود و تا نوك انگشتان می‌رود و ممكن است علامت در آنجا احساس شود.
او ادامه می‌دهد: درمان كمردرد، بستگی به علت آن دارد، یعنی اگر بیماری روماتیسمی باشد باید درمان شود.اگر انحراف از ستون فقرات است باید اصلاح شود. اما آنچه كه مكانیكال است و در واقع همان دیسك است، بستگی به میزان فشار روی دیسك كمر دارد. اگر فشار در حد برآمدگی باشد با استراحت 2هفته‌ای و رعایت برخی مسائل، می‌توان دیسك كمر را درمان كرد.بیمار مبتلا به دیسك كمر باید از قرارگرفتن در وضعیت‌هایی كه فشار روی دیسك می‌آورد، پرهیز كند و هنگام خواب باید به پهلو بخوابد و پاهایش در شكم جمع شود. فرد مبتلا به دیسك كمر باید حتما موقع نشستن زیرپایی داشته باشد تا خمیدگی در مفصل ران ایجاد شود یا زیاد و به مدت طولانی ننشیند و از دستشویی فرنگی استفاده كند و از رانندگی طولانی مدت بپرهیزد.
به گفته نوربخش، اگر شدت دیسك زیاد و وارد كانال شده باشد و با درمان‌های طبی كارساز نباشد، جراحی راه درمان آن است و در این درمان فشار در آن قسمتی كه از آن فضا خارج شده، برگردانده می‌شود یا این‌كه دیسك تخلیه می‌شود.
آب درمانی
اگر فردی دارای سابقه كمردرد مزمن و دیسك قدیمی كمر باشد، رفتن به استخر و راه‌رفتن در آن موجب نرم‌شدن كمر می‌شود. البته باید غیر از راه‌رفتن در آب حركات ورزشی نیز انجام دهد كه حركات باید توسط فیزیوتراپ انتخاب شود.
در واقع آب‌درمانی موجب كاهش فشار روی دیسك‌های كمر و به دنبال آن كم‌شدن فشار روی اعصاب بین‌مهره‌ای و در نهایت كاهش دردهای كمری می‌شود.
در كمردردهای حاد فرد باید حداكثر تا 2 روز استراحت كند و كمربندهای طبی ببندد و چنانچه كمردرد مزمن باشد باید علت را جستجو كرد كه ممكن است به علل زمین‌خوردگی، خوابیدن نادرست و بلندكردن اشیای سنگین ایجاد شود و فرد می‌تواند با مصرف داروهای ضدالتهاب و انجام چند جلسه فیزیوتراپی بهبود خود را به‌دست آورد.
