آقطی سیاه (انگور كولی) (Elderberry)
http://vista.ir/include/content/imag...c2fd724c97.jpg
آقطی سیاه كه خمان كبیر نیز نامیده می‌شود درختچه‌ای است كه ارتفاع آن در نواحی مساعد به ۱۰ متر می‌رسد. این درختچه معمولاً در كنار جاده‌ها و حاشیه جنگل‌ها و در نواحی مرطوب و سایه‌دار می‌روید. برگ‌های آن سبز رنگ، بیضوی، دندانه‌دار، مركب از ۵-۷ برگچه می‌باشد اگر برگ‌ها شكسته و مالش داده شود بوی بدی از آن متصاعد می‌شود.گل‌های آن سفید و خوشه‌ای است كه در اواخر بهار ظاهر می‌شود. میوه آقطی سیاه گوشتی، ریز مانند انگور و به رنگ آبی سیر می‌باشد. قسمت مورد استفاده این درختچه گل، برگ و پوست داخلی ساقه آن است. آقطی سیاه در ایران در نواحی آذربایجان و همدان می‌روید.
تركیبات شیمیائی
پوست این درختچه و برگ آن درای موادی مانند ساو بوسین Sambucine سامبو نیگرین Sambunigerine، كولین، سیكوتین Cicutine و مقدار كمی نیترات پتاسیم می‌باشد. در گل‌های آن الدرین Elderine و مقدار كمی اسانس وجود دارد. میوه آقطی سیاه درای كریزان تمین Chrysanthemin، مواد قندی، اسانس، صمغ، اسید والزیانیك و اسید استیك می‌باشد.
خواص داروئی
. آقطی سیاه از نظر طب قدیم ایران سرد و خشك است. پوست ثانوی (داخلی) ساقه و ریشه آن از نظر طبی مؤثرترین قسمت‌های این گیاه است.
. در درمان رماتسم و درد مفاصل مؤثر است.
. ادرارآور است.
. ملین و ضد یبوست می‌باشد و بهترین دارو برای رفع یبوست در افراد سالخورده و كسانی است كه انقباضات روده بزرگ در آنها ضعیف شده است.
. دم‌كرده برگ‌های خشك شده آن در رفع اسهال مؤثر است.
. برای برطرف كردن درد و التیام بواسیر، برگ‌های تازه این گیاه را له كرده و یا اینكه از آن پماد تهیه كنید و روی بواسیر دردناك بگذارید.
. درمان كننده استسقاء می‌باشد و آب اضافی را از بدن و از بین انساج خارج می‌سازد.
. برای از بین بردن خارش بدن، پوست ساقه آن را در روغن بجوشانید و سپس آن را صاف كرده و بگذارید سرد شود. این روغن را روی قسمت‌هائی كه خارش دارد بزنید.
. برای جوشخوردن استخوان و مداوای شكستگی استخوان، از دم كرده ریشه این درختچه استفاده كنید.
. دم‌كرده گل‌های خشك شده آقطی سیاه درمان‌كننده گریپ، سرما‌خوردگی، بیماری‌های دستگاه تنفسی و نقرس می‌باشد.
. جوشانده گل‌های خشك شده این گیاه برای معالجه برونشیت و ذات‌الجنب مفید است.
. بخور گل‌های آقطی سیاه برای درمان بیماری‌های سل مفید بوده و اخلاط چسبناك را از گلو خارج می‌سازد
. بیماری‌های كلیه و مجاری ادرار را درمان می‌كند.
. سنگ كلیه را خارج می‌سازد.
. شی رمادران شیرده را زیاد می‌كند.
. در درمان بیماری‌های صرع مفید است.
. جوشانده گل‌های خشك شده آقطی سیاه را به‌صورت كمپرس روی زخم‌های اگزما بگذارید اثر مطلوب خواهد داشت.
. خوردن میوه آقطی سیاه و مالیدن آن به سر باعث سیاه شدن مو و تقویت مو می‌شود.
. جوشانده گل‌های آقطی سیاه را روی سوختگی‌ها بگذارید و كمپرس كنید اثر شفابخش دارد.
. برای از بین بردن ورم چشم می‌توان چشم را با جوشانده گل‌های این گیاه شستشو داد.
. جوشانده برك این درخت آفت درختان و سبزیجات را از بین می‌برد.
. اگر پوست حساس دارید برای شستن صورت یا پاك کررن آرایش از دم كرده آقطی سیاه استفاده كنید.
. برای شادابی پوست صورت از بین بردن لكه‌ها و كك و مك می‌توان از ماسك زیر استفاده كرد:
گل‌های خشك شده آقطی سیاه را دم كنید و مقدری پودر باقلای خشك را در ظرفی بریزید سپس دم‌كرده آقطی سیاه را روی آن ریخته و خمیری تهیه كنید. این خمیر را به‌صورت ماسك روی صورت بگذارید و پس از یك ربع ساعت بجوشانید این ماسك را هر روزه روی پوست خود بگذارید تا صورت را جوان و شاداب كند. طرز استفادهـ جوشانده: مقدار ۶۰ گرم پوست ساقه، برگ و یا میوه این درختچه را در یك لیتر آب ریخته و بگذارید آهسته بجوشد تا حجم آن به نصف برسد. سپس آن را صاف كنید.
ـ شراب آقطی سیاه:
۱۵۰ گرم پوست ساقه یا ریشه این گیاه را در یك لیتر آب شراب سفید ریخته و بگذارید به مدت ۱۵ روز بماند البته هر روز آنرا هم بزنید. پس از این مدت آن را صاف كرده و در شیشه در بسته نگهداری كنید. مقدار مصرف این شراب یك قاشق سوپخوری و سه بار در روز است.ـ
سركه آقطی سیاه:
۱۰-۲۰ گرم برگ‌های خشك شده این درختچه را در یك لیتر سركه ریخته و بگذارید تا مدت دو هفته بماند و هر روز آن را به‌هم بزنید. پس از این مدت آن را صاف كرده و در شیشه در بسته نگهداری كنید.
ـ دم‌كرده آقطی سیاه:
مقدار ۱۰۰ گرم گل خشك شده این درختچه را در یك لیتر آبجوش ریخته و به مدت ۱۰ دقیقه دم كنید. از این دم‌كرده می‌توانید برای شستشوی زخم‌ها استفاده كنید.
ـ شیره یا آب میوه:
میوه‌های رسیده آقطی سیاه را فشار داده تا شیره آن خارج شود. مقدار مصرف این شیره یك قاشق چایخوری مخلوط در یك لیوان آب می‌باشد.
ـ شراب آقطی سیاه:
آب میوه را گرفته و با هم وزن آن قند مخلوط كنید. سپس این مخلوط را بجوشانید تا شربت غلیظی به‌دست آید. مقدار مصرف این شربت یك قاشق غذا‌خوری قبل از هر غذا است.
مضرات
استفاده زیاد از آقطی سیاه ممكن است باعث تهوع و همچنین ورم روده‌ها شود. آقطی سیاه سرد است و بنابراین افراد سرد‌مزاج حتماً باید آن را با عسل بخورند.
