-
معرفی توزیع Arch
آرچ لینوکس (یا آرچ) یک توزیع لینوکس است که با هدف سبک بودن و ساده بودن ساخته شده است. رویکرد طراحی تیم توسعه بر روی «سادگی»، ظرافت، صحت کد و کوچک بودن آن گذاشته شده است. «سادگی» بر مبنای تعریف آرچ، «... فاقد افزونه‌ها، تغییرات و پیچیدگیهای غیرضروری بودن ...» است؛ و از دیدگاه توسعه‌دهنده/برنامه‌نویس تعریف می‌شود نه از دیدگاه کاربر.
جاد وینت (Judd Vinet) توسعهٔ آرچ‌لینوکس را با الهام گرفتن از CRUX، یک توزیع سبک گرای دیگر در مارس ۲۰۰۲ شروع کرد. وینت رهبری پروژه را تا اول اکتبر ۲۰۰۷ برعهده داشت، و زمانی که او دیگر وقت کافی برای این کار نداشت، کنترل و مدیریت پروژه را به اِیرون گریفین (Aaron Griffin) منتقل کرد.
غالبا کامپیوترها برای انجام وظایف و اهداف خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند، همچنین از آن‌ها انتظار می‌رود که وظایف خود را به بهترین نحوه انجام داداه و نیاز کاربر خود را بر‌طرف سازند.
اما هدف آرچ چیست؟ آرچ سادگی را نشانه رفته و آن هم تا آخرین حد ممکن که در حقیقت این جزئی از فلسفه موسوم به KISS می‌باشد.
KISS چیست؟ KISS مخفف عبارت Keep It Simple, Stupid به معنای (برداشت آزاد ) “تا حد ممکن ساده نگه‌ش دار” می‌باشد؛ منظور از Stupid در این عبارت تأکید بر سادگیست؛ اما سادگی مترادف ضعف نیست! اصلا به فکر شما نباید خطور کند که به دلیل اینکه آرچ ساده است نباید قدرتمند باشد. آرچ در قالب یک میزکار قدرتمند و منعطف، یک LAMP، دیوار آتش، router، سرور ذخیره اطلاعات و یا هر چیزی که شما ممکن است از یک سیستم عامل بخواهید می‌تواند انجام وظیفه کند و در امتداد این همه انعطاف و قدرت همچنان ساده باقی بماند؛ همین سادگی شروعی برای یادگیری و آشنائی با نحوه کار یک سیستم عامل بر پایه‌ي یونیکس می‌باشد، به گونه‌ای که بعد از نصب و پیکر بندی این سیستم عامل، اطلاعات یک کاربر غیر حرفه‌ای لینوکس از طرز عملکرد سیستم به یک کاربر نیمه حرفه‌ای و یا حتی حرفه‌ای ارتقا می‌یابد؛ مطمئنا طعمی به خوشمزگی آرچ نخواهید چشید.
نصب
نصب بیس سیستم کار بسیار ساده‌ایست و از طریق یک CD، گذرگاه USB، از طریق شبکه و یا … امکان پذیر می‌باشد؛ بعد از نصب بیس، شما با یک سیستم که فقط خط فرمان را در پیش روی شما قرار می‌دهد طرفید. نوبت شماست که سیستم را پیکربندی کنید، برنامه نصب نمائید و آرچ را طوری بچینید که می‌خواهید؛ هیچ اجباری در هیچ قسمتی وجود ندارد و تمام دستوراتی که شما صادر میکنید در سیستم تغییر ایجاد می‌کند و آن را مطابق خواسته شما سازماندهی می‌کند.
آیا روند نصب نسبت به توزیع‌هایی نظیر فدورا و یا اوبونتو پیچیده‌تر است؟ یعنی سوالات بیشتری در حین نصب از کاربر پرسیده می‌شود؟ دقیقا بله؛ چرا؟ زیرا شما باید تک تک برنامه‌هایی که می‌خواهید را نصب کنید، نه آنچه توزیع به زور و بدون اطلاع شما بر روی سیستم نصب می‌کند در نتیجه روند کار طولانی‌تر خواهد بود و شما اجزاء را به مانند پازل در کنار هم خواهید چید و هیچ برنامه یا DAEMON اضافی در کار نخواهد بود؛ بله این معنای واقعی سادگیست.
سبک بودن
آرچ لینوکس یک سیستم سبک است، نه به این خاطر که از بسته‌های سبک‌تر و سریع‌تر استفاده می‌کند، بلکه به این خاطر که بسته‌های کمتری بر روی سیستم شما نصب گردیده؛ همانگونه که در طول مقاله اشاره شد بسته‌هایی بر روی سیستم شده که خودتان خواسته‌اید و وظایفی را انجام می‌دهند که شما انتظار دارید، مورد دیگری که لازم است بدانید اینکه تمام بسته ها برای معماری های i686 و x86_64 آماده شده و می‌شود و معمولا برنامه ها بدون وصله اضافی و بصورت (vanilla) در مخازن آرچ‌لینوکس ظاهر می‌شوند؛ تمام این موارد باعث اجرای سریع‌تر و روانتر آرچ‌لینوکس نسبت به بقیه توزیع‌ها می‌شود.
اجرای DAEMONها
مدیریت برنامه‌ها هم در آرچ لینوکس جالب است، در نظر بگیرید شما networkmanager را نصب کرده‌اید ،بعد از شروع مجدد سیستم (restart) شما این برنامه را در آغاز به کار (startup) نخواهید داشت، شما می‌توانید بعد از startup آن را به صورت دستی اجرا کنید و یا برای اجرای خودکار این برنامه را به لیست آرایه‌های DAEMON اضافه کنید؛ این عمل مشابه توزیع‌های دیگر نیست و حافظه کمتری از سیستم را اشغال می‌کند و همچنین مدیریتش ساده‌تر خواهد بود، به عبارت دیگر در آرچ‌لینوکس در عوض این که سیستم برای شما انتخاب کنید این خود شمائید که انتخاب میکنید.
اسکریپت‌های راه‌انداز به سبک BSD
آرچ‌لینوکس از اسکریپت‌های راه انداز به سبک BSD به جای سبک SysV استفاده می‌کند.
تفاوت در چیست؟
BSD:
- اسکریپت‌هایی که با شروع کار سیستم شروع به کار می‌کنند (startup) عموما در etc/rc.d/ نگه‌داری می‌شوند.
- شمار کمی از فایلها etc/rc.sysinit , /etc/rc.local/ , … کنترل پروسه‌های startup را به عهده دارند.
SysV:
- اسکریپت‌های startup عموما در /etc/init.d/ نگه‌داری می‌شوند.
- شماری از مسیر ها به سبک /etc/rcX.d/ (برای هر مرحله اجرا (run level) یکی) وجود دارد.
- محتویات هر‌کدام از مسیر‌های فوق شامل لینک‌هایی به اسکریپت‌های واقع در مسیر /etc/init.d/ می‌باشد.
- لینک هایی که در /etc/rcX.d/ وجود دارند در startup به ترتیب حروف الفبا اجرا خواهند شد.
همانگونه که مشاهده میکنید در اینجا یک بار دیگر شاهد سادگی در آرچ هستیم، نه بهتر شده نه بدتر، بلکه به خوبی کار می‌کند با این تفاوت که ساده‌تر شده است.
دو دویی (باینری) یا ساختن از منبع
همانگونه که در طول مقاله به آن اشاره شد پکیج های معمول آرچ لینوکس برای دو معماری i686 و x86_64 به صورت باینری بهینه شده‌اند، اما شما می‌توانید خودتون توسط سیستم ساخت اتوماتیک آرچ، ABS، آن‌ها را از منبع کامپایل کنید.
ABS: یک سیستم ساخت بسته‌ی ports-like می‌باشد که با استفاده از یک چارچوب ساده بسته‌های قابل نصب آرچ را از کدهای منبع (source code) می‌سازد.
ports-like چیست؟ پورت سیستمی است که به شما اجازه دانلود منبع بسته‌ها، باز نمودن آن‌ها (extract)، وصله کردنشان (patch)، کامپایل کردن و نصبشان را می‌دهد و در سیستم‌های BSD مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پک‌من، ابزار اختصاصی آرچ برای مدیریت بسته‌های باینری (شامل بسته های ساخته شده توسط ABS) می‌باشد. ABS مجموعه‌ای از ابزارهایی است که کدهای منبع را برای نصب به بسته‌های pkg.tar.gz/pkg.tar.xz قابل نصب توسط پک‌من تبدیل می‌کند. سیستم ABS نهایت لذت و راحتی رو برای کاربر در حین کامپایل بسته ها به همراه دارد.
رابط کاربریِ گرافیگی پیشنهاد نمی‌شود
خب شاید شما هم کمی جا خوردید؛ این جمله‌ی بالا یعنی همه کارها را باید با خط فرمان انجام دهیم؟ یا رابط گرافیکی خوبی وجود ندارد؟ نه، منظور از این جمله این است که دسکتاپ یا برنامه مدیر پنجره‌ای روی سیستم آرچ شما از ابتدا نصب نشده و هیچ دسکتاپ یا مدیر پنجره خاصی هم پیشنهاد نمی‌شود، انتخاب این‌ها به عهده و سلیقه‌ی خود شماست و اصلاً اجباری نیست که شما حتماً گنوم را نصب کنید یا KDE و یا حتی اوپن باکس. شاید هم، همه را در کنار هم …، در هر صورت انتخاب با شماست.
مخزن کاربران آرچ (Arch User Repository)
مخزن کاربران آرچ از ABS جداست. PKGBUILDهای AUR از ابزار makepkg برای کامپایل و بسته‌بندیِ بسته‌ها استفاده می‌کند با این تفاوت که درخت ABS بر روی سیستم خود شما (ماشین محلی) ساخته شده ولی AUR بر روی شبکه جهانی اینترنت. AUR شامل هزاران PKGBUILD اهدایی از طرف کاربران برای نرم‌افزارهایی است که در مخازن رسمی در دسترس نیستند. اسکریپت‌های PKGBUILD، بسته‌ها را از منبع با توجه به پیش‌نیازها نصب کرده و با توجه به معماری سیستم شما پیکربندی می‌کنند؛ اسکریپت‌ها از طریق AUR قابل دریافت می‌باشند، بهر حال به دلیل این که اسکریپت‌ها به صورت خودکار برنامه را جستجو کرده، دانلود و اجرا می‌کنند و دارای ریسک امنیتی هستند و همچنین ممکن است دارای حق کپی‌رایت نیز باشند در مخازن معمول آرچ جایگاهی نخواهند داشت. با این حال اگر بسته‌ای (PKGBUILDی) در AUR تعداد زیادی رأی بیاورد به مخزن community انتقال می‌یابد. مخازن رسمی آرچ لینوکس بسته‌های آماده‌ی کمتری نسبت به توزیع‌هایی نظیر دبیان دارد اما با وجود AUR ماجرا خیلی فرق می‌کند. به طور حتم یکی از غنی‌ترین، بزرگترین و صد البته به روزترین مخازن نرم افزاری کل دنیای گنو/لینوکس همین AUR است (باید امتحان کنید تا باور کنید).
انجمن کاربران و مستندات
انجمن آرچ‌لینوکس به بزرگی انجمن‌ها‌ی فدورا، دبیان و اوبونتو نیست ولی یک انجمن پویاست که در اغلب مواقع شما را در حین مواجه با مشکلات تنها نخواهد گذاشت. همچنین مستندات بی‌پایان و بی‌نظیری در ویکی آرچ موجود است که شما را در تمام مراحل نصب، پیکربندی، راه‌اندازی و رفع اشکال، با آموزش‌های مرحله به مرحله و روان خود یاری خواهد کرد.تقریبا در مورد هر آن چه که به ذهنتون برسه در آرچ ویکی مطلب وجو داره.
انتشار غلطان
آرچ‌لینوکس توزیعی با انتشار غلطان است، این بدان معنیست که چرخه‌ای برای انتشار نسخه جدیدی وجود ندارد و همیشه بروز رسانی‌ها با یک دستور ساده بر روی کل سیستم اعمال خواهد شد و شما ابداً نیازی به نصب مجدد سیستم عامل نخواهید داشت. مخازن آرچ یکی از بروزترین مخازن در بین توزیع‌های مختلف گنو/لینوکس می‌باشد، شما بطور معمول آخرین نسخه از برنامه‌ها را در مخازن خواهید داشت و به محض این که برنامه‌ای توسط توسعه دهنده‌اش منتشر شود، بعد از یک آزمایش کوچک و قرار گرفتن در مخزن آزمایشی (testing) در مخازن رسمی ظاهر خواهد شد، درنتیجه کاربران آرچ‌لینوکس همیشه با آخرین نسخه‌ی برنامه‌ها سر و کار دارند.
مزایا :
- شما به راحتی با دستور نصب نرم‌افزار می‌توانید آخرین نسخه از نرم‌افزار را داشته باشید (به شرط بروز بودن مخازن و یا استفاده از سوئیچ y به همراه S برای نصب برنامه).
- شما به آسانی هرچه تمام‌تر می‌توانید تمام نرم‌افزارهای نصب شده بر روی سیستم خود را به آخرین نسخه ارتقا دهید، مثلا زمانی که نسخه جدیدی از فایرفاکس یا تاندربرد منتشر شود، کاربران توزیع‌های دیگر می بایستی تا انتشار نسخه بعدی سیستم‌عامل خود برای دریافت صبر کنند (یا مخازن جدیدی را برای نصب جداگانه اضافه نمایند ) ولی شما چند روز (یک یا دو روز) بعد از انتشار با دستور ساده pacman -Syu آخرین نسخه تمام برنامه‌های نصب شده بر روی سیستم خود را خواهید داشت (مگر اینکه خود شما از بروز رسانی بسته خاصی جلوگیری کنید).
مشتقات آرچ
چند توزیع دیگر نیز بر پایه آرچ وجود دارد؛ مانند چاکرا و آرچ‌بنگ، این توزیع‌ها کار را جهت نصب و راه اندازی آرچ برای تازه‌کار‌ها ساده‌تر نموده‌اند همان گونه که سابایون کار را برای دوستداران جنتو ساده کرده است.
